وَ ما يَتَّبِعُ أَكْثَرُهُمْ إِلاَّ ظَنًّا إِنَّ الظَّنَّ لا يُغْنِي مِنَ الْحَقِّ شَيْئاً إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَفْعَلُونَ ﴿۳۶﴾
بیشترشان فقط پیرو گمانند؛ در حالی که گمان برای [شناخت] حقیقت کافی نیست؛ البته خدا به آنچه می‌کنند داناست.213
یونس (10)
36
وَ ما كانَ هذَا الْقُرْآنُ أَنْ يُفْتَرى مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ لكِنْ تَصْدِيقَ الَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ تَفْصِيلَ الْكِتابِ لا رَيْبَ فِيهِ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ ﴿۳۷﴾
این قرآن [کتابی] نیست که ساخته و پرداخته غیر خدا باشد و لکن تصدیق کتب پیش از خود و بیان واضح شریعت مکتوب است و بی‌تردید از جانب صاحب‌اختیار جهانیان است(1)213
یونس (10)
37
پاسخ به اظهارات منکران است که در آیات 13 هود(11) و 8 احقاف(46) آمده است.
أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ وَ ادْعُوا مَنِ اسْتَطَعْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ﴿۳۸﴾
مگر می‌گویند: قرآن را خودش جعل کرده است(1)؛ بگو: اگر راست می‌گویید یک سوره مثل آن(2) بیاورید و در برابر خدا، هر که را می‌توانید [به کمک] فرا خوانید(3).213
یونس (10)
38
به آیات 44-46 حاقه(69) توجّه فرمایید.
در اینجا برای واژه «سوره» که مؤنّث است، ضمیر مذکر «مثله» به کار رفته. تفسیر طبری در توجیه آن گفته است: منظور اشاره به محتوای سوره است، نه به لفظ آن.
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگری در آیه 34 طور(52) آمده است؛ به آیه 88 اسراء(17) هم توجّه فرمایید.
بَلْ كَذَّبُوا بِما لَمْ يُحِيطُوا بِعِلْمِهِ وَ لَمَّا يَأْتِهِمْ تَأْوِيلُهُ كَذلِكَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَانْظُرْ كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الظَّالِمِينَ ﴿۳۹﴾
آنها حقایقی را دروغ شمردند که به [چگونگی] آن احاطه علمی نداشتند و هنوز واقعیتش بر آنان آشکار نشده است؛ پیشینیانشان هم همین گونه [پیامبران وقت را] تکذیب می‌کردند و ببین سرانجام ستمگران چگونه بود.213
یونس (10)
39
وَ مِنْهُمْ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ لا يُؤْمِنُ بِهِ وَ رَبُّكَ أَعْلَمُ بِالْمُفْسِدِينَ ﴿۴۰﴾
برخی از آنان قرآن را باور می‌کنند و برخی [هم با انگیزه تبهکاری] انکارش می‌کنند؛ و صاحب‌اختیار تو، به [حال] تبهکاران آگاه‌تر است.213
یونس (10)
40
وَ إِنْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ لِي عَمَلِي وَ لَكُمْ عَمَلُكُمْ أَنْتُمْ بَرِيئُونَ مِمَّا أَعْمَلُ وَ أَنَا بَرِيءٌ مِمَّا تَعْمَلُونَ ﴿۴۱﴾
اگر تو را دروغ‌پرداز شمردند، بگو: [نتایج] تلاش من برای خودم و [نتایج] تلاش شما هم برای خود شماست؛ شما با روش من بیگانه‌اید و من [هم] با روش شما بیگانه هستم(1).213
یونس (10)
41
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگری در آیات 1-6 کافرون(109) آمده است.
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُونَ إِلَيْكَ أَ فَأَنْتَ تُسْمِعُ الصُّمَّ وَ لَوْ كانُوا لا يَعْقِلُونَ ﴿۴۲﴾
ترجمه این آیه، در آیه قبل ادغام شده است.213
یونس (10)
42
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْظُرُ إِلَيْكَ أَ فَأَنْتَ تَهْدِي الْعُمْيَ وَ لَوْ كانُوا لا يُبْصِرُونَ ﴿۴۳﴾
برخی دیگر [در ظاهر] به تو چشم می‌دوزند؛ ولی مگر تو می‌توانی نابینایان(1) را – که بصیرت هم ندارند – هدایت کنی(2)؟214
یونس (10)
43
عُمی: جمع اَعمی به معنای نابینا.
به آیه 104 انعام(6) توجّه فرمایید.
إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ النَّاسَ شَيْئاً وَ لكِنَّ النَّاسَ أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۴۴﴾
خدا به مردم هیچ ستمی نمی‌کند، بلکه مردم خود در حق خویش ستم می‌کنند.214
یونس (10)
44
وَ يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ كَأَنْ لَمْ يَلْبَثُوا إِلاَّ ساعَةً مِنَ النَّهارِ يَتَعارَفُونَ بَيْنَهُمْ قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ اللَّهِ وَ ما كانُوا مُهْتَدِينَ ﴿۴۵﴾
روزی که [خدا] آنان را [در رستاخیز] احضار می‌کند، گویی فقط پاسی از روز را [در خاک(1)] به سر برده‌اند، [به راحتی] یکدیگر را می‌شناسند(2)؛ کسانی که لقای خدا [و رستاخیز] را دروغ شمردند، به راستی زیانکار گشتند و راه‌یافته نبودند.214
یونس (10)
45
با آیات 55 و 56 روم(30) مقایسه فرمایید؛ و نیز به زیرنویس آیه 55 روم(30) توجّه فرمایید.
ولی این شناخت تأثیر مثبتی به حال گناهکاران و مجرمین ندارد؛ به آیات 101 مؤمنون(23) و 10-14 معارج(70) توجّه فرمایید.