هُوَ الَّذِي بَعَثَ فِي الْأُمِّيِّينَ رَسُولاً مِنْهُمْ يَتْلُوا عَلَيْهِمْ آياتِهِ وَ يُزَكِّيهِمْ وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ وَ إِنْ كانُوا مِنْ قَبْلُ لَفِي ضَلالٍ مُبِينٍ ﴿۲﴾
اوست که در میان مردمی آموزش‌ندیده، رسولی از خودشان برانگیخت که آیاتش را بر آنان می‌خوانَد و [از پلیدی جهل و شرک] پاکشان می‌سازد و به آنان کتاب و دانشِ توأم با بینش می‌آموزد، در حالی که قبل از آن واقعاً در گمراهی آشکاری بودند(1)؛
سوره جمعه (62) آیه 2
صفحه
553
سوره
جمعه (62)
آیه
2
1
تحقق دعای ابراهیم‌ع در آیه 129 بقره(2) است.
وَ آخَرِينَ مِنْهُمْ لَمَّا يَلْحَقُوا بِهِمْ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۳﴾
و نیز بر گروههای دیگری [مبعوث شده] که هنوز به [آیین جدیدِ] اینان نپیوسته‌اند؛ و اوست فرادست و فرزانه.
سوره جمعه (62) آیه 3
صفحه
553
سوره
جمعه (62)
آیه
3
ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿۴﴾
این افزون‌بخشی خداست، به هر که خواهد [و شایسته بداند]، عطا می‌کند(1)؛ و خدا افزون‌بخشی بی‌حدّ دارد.
سوره جمعه (62) آیه 4
صفحه
553
سوره
جمعه (62)
آیه
4
1
خواست خدا در این موارد قانونمند است و بستگی به روش خود انسانها دارد؛ به آیات 47 احزاب(33) و 26 شوری(42) توجّه فرمایید.
مَثَلُ الَّذِينَ حُمِّلُوا التَّوْراةَ ثُمَّ لَمْ يَحْمِلُوها كَمَثَلِ الْحِمارِ يَحْمِلُ أَسْفاراً بِئْسَ مَثَلُ الْقَوْمِ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ ﴿۵﴾
داستان کسانی که تورات بر آنان تکلیف شد، ولی حق آن را ادا نکردند، داستان چارپایی است بر او کتابی چند؛ گروهی که آیات خدا را دروغ شمردند، وصْف بدی دارند؛ و خدا ستمگران را هدایت نخواهد کرد.
سوره جمعه (62) آیه 5
صفحه
553
سوره
جمعه (62)
آیه
5
قُلْ يا أَيُّهَا الَّذِينَ هادُوا إِنْ زَعَمْتُمْ أَنَّكُمْ أَوْلِياءُ لِلَّهِ مِنْ دُونِ النَّاسِ فَتَمَنَّوُا الْمَوْتَ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ﴿۶﴾
بگو: ای یهودیان، اگر تصوّر می‌کنید فقط شما دوستان خدایید نه سایر مردم(1)، پس آرزوی مرگ کنید، اگر راست می‌گویید.
سوره جمعه (62) آیه 6
صفحه
553
سوره
جمعه (62)
آیه
6
1
به آیات 111 بقره(2) و 18 مائده(5) توجّه فرمایید.
وَ لا يَتَمَنَّوْنَهُ أَبَداً بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ ﴿۷﴾
و[لی] آنان به خاطر رفتار گذشته خود [هرگز(1)] آرزوی مرگ نخواهند کرد(2)؛ و خدا به [حال] ستمگران داناست.
سوره جمعه (62) آیه 7
صفحه
553
سوره
جمعه (62)
آیه
7
1
برای توجیه افزوده، به آیه 95 بقره(2) توجّه فرمایید.
2
به آیه 96 بقره(2) توجّه فرمایید.
قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِي تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلاقِيكُمْ ثُمَّ تُرَدُّونَ إِلى عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَيُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۸﴾
بگو: مرگی که از آن فرار می‌کنید، قطعاً به سراغ شما می‌آید(1)، آنگاه به پیشگاه خدای دانای نهان و آشکار بازگردانده می‌شوید و او شما را به آنچه می‌کردید، آگاه می‌سازد.
سوره جمعه (62) آیه 8
صفحه
553
سوره
جمعه (62)
آیه
8
1
به آیات 35 انبیاء(21) و 26 رحمن(55) و 60 واقعه(56) توجّه فرمایید.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا نُودِيَ لِلصَّلاةِ مِنْ يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلى ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ﴿۹﴾
ای ایمان‌آوردگان، چون برای [اقامه] نماز جمعه(1) ندا دردهند، به [نماز و] ذکر خدا بشتابید و داد و ستد را رها کنید؛ اگر بدانید، این به نفع شماست.
سوره جمعه (62) آیه 9
صفحه
554
سوره
جمعه (62)
آیه
9
1
کلمه «جمعه» با ضمّ و سکون «میم» هر دو به یک معنی است و به هر دو شکل به کار می‌رود.
فَإِذا قُضِيَتِ الصَّلاةُ فَانْتَشِرُوا فِي الْأَرْضِ وَ ابْتَغُوا مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ ﴿۱۰﴾
پس آنگاه که نماز پایان یافت، به طلب روزی - از افزون‌بخشی خدا - در زمین پراکنده شوید و خدا را بسیار یاد کنید، بسا که رستگار شوید.
سوره جمعه (62) آیه 10
صفحه
554
سوره
جمعه (62)
آیه
10
وَ إِذا رَأَوْا تِجارَةً أَوْ لَهْواً انْفَضُّوا إِلَيْها وَ تَرَكُوكَ قائِماً قُلْ ما عِنْدَ اللَّهِ خَيْرٌ مِنَ اللَّهْوِ وَ مِنَ التِّجارَةِ وَ اللَّهُ خَيْرُ الرَّازِقِينَ ﴿۱۱﴾
[پاره‌ای از مردم] چون داد و ستد یا سرگرمی ای مشاهده کنند، [تجمّع خود را رها کرده] به سوی آن(1) متفرّق می‌شوند و تو را [در حال خطبه] ایستاده، رها می‌کنند؛ بگو: پاداشی که نزد خداست، بهتر از سرگرمی و داد و ستد است؛ و خدا بهترین روزی‌‌دهندگان است.
سوره جمعه (62) آیه 11
صفحه
554
سوره
جمعه (62)
آیه
11
1
استفاده از ضمیر مفرد ه و ها، به جای ضمیر مثنی (هما) در مواردی که بیان یکی از دو چیز به منزله بیان هر دو آنها باشد، مجاز است. ضمیرهای مفرد در آیات 45 بقره(2) و 34 و 62 توبه(9) نیز از همین مقوله است.