فَالْيَوْمَ لا يُؤْخَذُ مِنْكُمْ فِدْيَةٌ وَ لا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مَأْواكُمُ النَّارُ هِيَ مَوْلاكُمْ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿۱۵﴾
امروز نه از شما [دورویان] و نه از انکارورزان غرامت نمی‌پذیرند(1)؛ جایگاهتان آتش است که شایسته شماست؛ و بد سرانجامی است.539
حدید (57)
15
به آیات 48 بقره(2) و 38 مدثر(74): کلُّ نَفسٍ بما کسَبَت رَهِینَةٌ توجّه فرمایید.
أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَ ما نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَ لا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ كَثِيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ ﴿۱۶﴾
آیا هنگام آن فرا نرسیده که دلهای مؤمنان به یاد خدا و کلام حقّی که نازل شده است، فروتن شود و همچون کسانی نباشند که از قبل اهل‌کتاب بودند و چون زمانی طولانی بر آنان گذشت، دلهایشان سخت شد و بسیاری از آنان منحرف شدند؟539
حدید (57)
16
اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿۱۷﴾
آگاه باشید که خدا زمین را پس از خزان و خشکی‌اش بارور می‌کند؛ مسلّماً ما نشانه‌ها[ی توان و تدبیر خود] را برای شما روشن کرده‌ایم، بسا که خردورزی کنید.539
حدید (57)
17
إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً يُضاعَفُ لَهُمْ وَ لَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ ﴿۱۸﴾
بی‌گمان مردان و زنانی که انفاق می‌کنند(1) و [با این عمل] به خدا وامی نیکو(2) می‌دهند، برای آنان چندبرابر خواهد شد و پاداشی فاخر دارند.539
حدید (57)
18
دو کلمه «مصّدّقین» و «مصّدّقات» در اصل «متصدّقین» و «متصدّقات» است و از باب تفعّل می‌باشد که بر حسب یک قاعده صرفی، حرف «تاء» مبدّل به «صاد» شده است.
هر گونه انفاق در راه کمک به بندگان خدا، با توجه به آیات 245 بقره(2) و 160 انعام(6) با نتیجه قطعی پاداش بزرگتری در پیشگاه خدا همراه است، و این انفاقها به مثابه وامی به خداست که بازپرداخت حتمی و بیشتری دارد؛ لذا وام نیکو نامیده شده است.
وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَحِيمِ ﴿۱۹﴾
کسانی که به خدا و رسولانش ایمان [واقعی] آوردند، نزد صاحب‌اختیارشان مقام صدّیقین و گواهان(1) را دارند؛ پاداش و نورشان محفوظ است؛ و کسانی که انکار ورزیدند و آیات ما را دروغ شمردند، دوزخی‌اند.540
حدید (57)
19
آیه 83 مائده(5) گواهان را تفسیر می‌کند.
اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَياةُ الدُّنْيا لَعِبٌ وَ لَهْوٌ وَ زِينَةٌ وَ تَفاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَ تَكاثُرٌ فِي الْأَمْوالِ وَ الْأَوْلادِ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَباتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَراهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ يَكُونُ حُطاماً وَ فِي الْآخِرَةِ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَغْفِرَةٌ مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٌ وَ مَا الْحَياةُ الدُّنْيا إِلاَّ مَتاعُ الْغُرُورِ ﴿۲۰﴾
آگاه باشید که زندگی دنیا بازیچه و سرگرمی و زیور است و فخرفروشی در برابر یکدیگر و افزون‌طلبی در اموال و فرزندان(1)؛ [زندگی دنیا] در مَثَل همچون بارانی است که رستنی‌اش کشاورزان را به شگفت آورد، سپس پژمرده شود، و می‌بینی که زرد شده است، آنگاه خاشاک می‌گردد؛ و در آخرت [نصیب گروهی] مجازات شدید است و [گروهی دیگر نصیبشان] آمرزش و خشنودی خدا(2)؛ [در هر حال] زندگی دنیا جز برخورداری فریبا نیست.540
حدید (57)
20
به آیات 64 عنکبوت(29) ، 7 روم(30) ، 24 فجر(89) ، 1 و 2 تکاثر(102) توجّه فرمایید.
خشنودی خدا از بنده، همواره به علت پاداش فراوان، خشنودی بنده از خدا را به دنبال خواهد داشت؛ چنانکه در آیات 119 مائده(5) ، 100 توبه(9) ، 22 مجادله(58) ، 28 فجر(89) و 8 بینه(98) ملاحظه می‌فرمایید.
سابِقُوا إِلى مَغْفِرَةٍ مِنْ رَبِّكُمْ وَ جَنَّةٍ عَرْضُها كَعَرْضِ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ يُؤْتِيهِ مَنْ يَشاءُ وَ اللَّهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿۲۱﴾
برای نیل به آمرزشِ صاحب‌اختیار خویش و بهشتی سبقت جویید که گستره آن همچون گستره آسمان و زمین است، و برای کسانی که به خدا و رسولانش ایمان آورده‌اند، آماده شده است؛ این افزون‌بخشی خداست، آن را به هر که خواهد [و شایسته بداند]، عطا می‌کند(1)؛ و خدا افزون‌بخشی بی‌حدّ دارد.540
حدید (57)
21
خواست خدا در این موارد قانونمند است و بستگی به روش خود انسانها دارد؛ به آیات 47 احزاب(33) و 26 شوری(42) توجّه فرمایید.
ما أَصابَ مِنْ مُصِيبَةٍ فِي الْأَرْضِ وَ لا فِي أَنْفُسِكُمْ إِلاَّ فِي كِتابٍ مِنْ قَبْلِ أَنْ نَبْرَأَها إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ ﴿۲۲﴾
هیچ آسیبی در زمین و یا در وجود شما روی نخواهد داد، مگر آنکه قبل از ایجادش در دفتر [علم ما] رقم خورده(1)؛ که این بر خدا آسان است.540
حدید (57)
22
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 155 بقره(2) و 51 توبه(9) آمده است.
لِكَيْلا تَأْسَوْا عَلى ما فاتَكُمْ وَ لا تَفْرَحُوا بِما آتاكُمْ وَ اللَّهُ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ ﴿۲۳﴾
[این نکته را توجّه دادیم] تا بر آنچه از دستتان رفته است، افسوس نخورید و بدانچه به شما داده است، سرمست مشوید؛ که خدا هر متکبّر فخرفروشی را دوست ندارد؛540
حدید (57)
23
الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَ يَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَ مَنْ يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ﴿۲۴﴾
همان کسانی که بخل می‌ورزند و مردم را به بخل فرا می‌خوانند؛ و هر که [از انفاق] روی برتابد، [بداند که] خدا بی‌نیاز و شایسته ستایش است.540
حدید (57)
24