وَ ما لَكُمْ أَلاَّ تُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لِلَّهِ مِيراثُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا يَسْتَوِي مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَ قاتَلَ أُولئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِينَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَ قاتَلُوا وَ كُلاًّ وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى وَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴿۱۰﴾
چرا در راه خدا انفاق نکنید، در حالی که میراثِ آسمانها و زمین خاصّ خداست(1)؟ کسانی از شما که قبل از پیروزی [مکه] انفاق کردند و جنگیدند، [با دیگران] برابر نیستند؛ درجه آنان والاتر از کسانی است که پس از آن [پیروزی]، انفاق کردند و جنگیدند(2)؛ ولی خدا به همه وعده نیکوترین [پاداش] داده است(3)؛ و خدا به آنچه می‌کنید، آگاه است.
سوره حدید (57) آیه 10
صفحه
538
سوره
حدید (57)
آیه
10
1
به آیات 26 و 27 رحمن(55) توجّه فرمایید.
2
ابتدا به آیات 10-12 واقعه(56) و بعد به آیات 32 و 33 فاطر(35) توجّه فرمایید.
3
به آیه 100 توبه(9) توجّه فرمایید.
مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً فَيُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ كَرِيمٌ ﴿۱۱﴾
کیست که [با انفاق خود] به خدا وامی نیکو(1) دهد تا برای او چندبرابرش سازد(2) و پاداشی فاخر داشته باشد؛
سوره حدید (57) آیه 11
صفحه
538
سوره
حدید (57)
آیه
11
1
به زیرنویس دوم آیه 12 مائده(5) توجّه فرمایید.
2
به آیه 261 بقره(2) توجّه فرمایید.
يَوْمَ تَرَى الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ يَسْعى نُورُهُمْ بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ بِأَيْمانِهِمْ بُشْراكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۱۲﴾
روزی که مردان و زنان با ایمان را می‌بینی که نورشان در مقابل [راه]شان و [به نشان فرخندگی] از جانب راستشان(1) شتابان است، [و به آنان خطاب می‌شود:] امروز بشارتِ باغهایی [از بهشت] بر شما باد که نهرها در دامن آن جاری است و جاودانه در آن به سر خواهید برد؛ این است همان کامیابی بزرگ.
سوره حدید (57) آیه 12
صفحه
539
سوره
حدید (57)
آیه
12
1
برای توجیه افزوده، به آیه 7 و 8 واقعه(56) توجّه فرمایید.
يَوْمَ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انْظُرُونا نَقْتَبِسْ مِنْ نُورِكُمْ قِيلَ ارْجِعُوا وَراءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُوراً فَضُرِبَ بَيْنَهُمْ بِسُورٍ لَهُ بابٌ باطِنُهُ فِيهِ الرَّحْمَةُ وَ ظاهِرُهُ مِنْ قِبَلِهِ الْعَذابُ ﴿۱۳﴾
روزی که مردان و زنانِ دورو به مؤمنان می‌گویند: نظری به ما بیفکنید که از نورتان روشنی گیریم؛ به آنان گفته می‌شود: [جای کسب نور در دنیا بود،] به عقب بازگردید و کسب نور کنید(1)؛ آنگاه میانشان حصاری حایل گردد که دری دارد؛ درون آن [که به طرف مؤمنان است،] رو به رحمت است و برونش [که به طرف دورویان است،] رو به مجازات است.
سوره حدید (57) آیه 13
صفحه
539
سوره
حدید (57)
آیه
13
1
به آیات 42 و 43 قلم(68) توجّه فرمایید.
يُنادُونَهُمْ أَ لَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ قالُوا بَلى وَ لكِنَّكُمْ فَتَنْتُمْ أَنْفُسَكُمْ وَ تَرَبَّصْتُمْ وَ ارْتَبْتُمْ وَ غَرَّتْكُمُ الْأَمانِيُّ حَتَّى جاءَ أَمْرُ اللَّهِ وَ غَرَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ ﴿۱۴﴾
[دورویان] به آنان می‌گویند: مگر نه اینکه [در دنیا] همراه شما بودیم؟! پاسخ می‌دهند: چرا، ولی شما خود را به فتنه انداختید و با تردید چشم به راه ماندید و آرزوها فریبتان داد، تا فرمان [مرگ از جانب] خدا فرا رسید، در حالی که شیطان(1) شما را در برابر خدا گستاخ گردانده بود.
سوره حدید (57) آیه 14
صفحه
539
سوره
حدید (57)
آیه
14
1
برای توجیه ترجمه «غرور» به شیطان، به آیه 120 نساء(4) توجّه فرمایید.
فَالْيَوْمَ لا يُؤْخَذُ مِنْكُمْ فِدْيَةٌ وَ لا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا مَأْواكُمُ النَّارُ هِيَ مَوْلاكُمْ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿۱۵﴾
امروز نه از شما [دورویان] و نه از انکارورزان غرامت نمی‌پذیرند(1)؛ جایگاهتان آتش است که شایسته شماست؛ و بد سرانجامی است.
سوره حدید (57) آیه 15
صفحه
539
سوره
حدید (57)
آیه
15
1
به آیات 48 بقره(2) و 38 مدثر(74): کلُّ نَفسٍ بما کسَبَت رَهِینَةٌ توجّه فرمایید.
أَ لَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّهِ وَ ما نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَ لا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلُ فَطالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَ كَثِيرٌ مِنْهُمْ فاسِقُونَ ﴿۱۶﴾
آیا هنگام آن فرا نرسیده که دلهای مؤمنان به یاد خدا و کلام حقّی که نازل شده است، فروتن شود و همچون کسانی نباشند که از قبل اهل‌کتاب بودند و چون زمانی طولانی بر آنان گذشت، دلهایشان سخت شد و بسیاری از آنان منحرف شدند؟
سوره حدید (57) آیه 16
صفحه
539
سوره
حدید (57)
آیه
16
اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ يُحْيِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآياتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿۱۷﴾
آگاه باشید که خدا زمین را پس از خزان و خشکی‌اش بارور می‌کند؛ مسلّماً ما نشانه‌ها[ی توان و تدبیر خود] را برای شما روشن کرده‌ایم، بسا که خردورزی کنید.
سوره حدید (57) آیه 17
صفحه
539
سوره
حدید (57)
آیه
17
إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَ الْمُصَّدِّقاتِ وَ أَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً يُضاعَفُ لَهُمْ وَ لَهُمْ أَجْرٌ كَرِيمٌ ﴿۱۸﴾
بی‌گمان مردان و زنانی که انفاق می‌کنند(1) و [با این عمل] به خدا وامی نیکو(2) می‌دهند، برای آنان چندبرابر خواهد شد و پاداشی فاخر دارند.
سوره حدید (57) آیه 18
صفحه
539
سوره
حدید (57)
آیه
18
1
دو کلمه «مصّدّقین» و «مصّدّقات» در اصل «متصدّقین» و «متصدّقات» است و از باب تفعّل می‌باشد که بر حسب یک قاعده صرفی، حرف «تاء» مبدّل به «صاد» شده است.
2
هر گونه انفاق در راه کمک به بندگان خدا، با توجه به آیات 245 بقره(2) و 160 انعام(6) با نتیجه قطعی پاداش بزرگتری در پیشگاه خدا همراه است، و این انفاقها به مثابه وامی به خداست که بازپرداخت حتمی و بیشتری دارد؛ لذا وام نیکو نامیده شده است.
وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ كَذَّبُوا بِآياتِنا أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَحِيمِ ﴿۱۹﴾
کسانی که به خدا و رسولانش ایمان [واقعی] آوردند، نزد صاحب‌اختیارشان مقام صدّیقین و گواهان(1) را دارند؛ پاداش و نورشان محفوظ است؛ و کسانی که انکار ورزیدند و آیات ما را دروغ شمردند، دوزخی‌اند.
سوره حدید (57) آیه 19
صفحه
540
سوره
حدید (57)
آیه
19
1
آیه 83 مائده(5) گواهان را تفسیر می‌کند.