وَ الَّذِينَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً وَ آتاهُمْ تَقْواهُمْ ﴿۱۷﴾
و خدا بر هدایت رهیافتگان می‌افزاید(1) و پرهیزکاریشان [را قوّت] می‌بخشد.508
محمد (47)
17
مصداق آن را در آیه 13 کهف(18) ملاحظه فرمایید و عکس این جریان را در مورد بیماردلان در آیه 125 توبه(9) ملاحظه فرمایید؛ ضمناً مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 69 عنکبوت(29) آمده است.
فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها فَأَنَّى لَهُمْ إِذا جاءَتْهُمْ ذِكْراهُمْ ﴿۱۸﴾
آیا جز این انتظار می‌برند که رستاخیز ناگهان بر آنان فرا رسد؟ در حالی که نشانه‌های(1) آن آشکار شده است(2)؛ آنگاه که رستاخیز فرا رسد، پندگرفتنشان چه فایده خواهد داشت(3)؟508
محمد (47)
18
اشراط: جمع شَرَط: علامت و نشانه.
به آیات 6 و 7 معارج(70) توجّه فرمایید.
و ناگزیر مفاد آیه 24 فجر(89) را تکرار خواهند کرد.
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَ مَثْواكُمْ ﴿۱۹﴾
آگاه باش که معبودی جز خدا نیست؛ برای گناه خویش(1) وبرای [گناه] مردان و زنان با ایمان آمرزش بخواه؛ که خدا میدان عمل و قرارگاه شما را می‌داند.508
محمد (47)
19
گناه پیامبران موارد ترک اولی است، پیامبر اسلامص به همین علت چند بار در قرآن مورد عتاب خدا قرار گرفت؛ به آیات 35 انعام(6) ، 43 و 113 توبه(9) ، 6 کهف(18) ، 37 احزاب(33) ، 1 تحریم(66) و 1 و 10 عبس(80) توجه فرمایید.
وَ يَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا لَوْ لا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ مُحْكَمَةٌ وَ ذُكِرَ فِيهَا الْقِتالُ رَأَيْتَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ نَظَرَ الْمَغْشِيِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَأَوْلى لَهُمْ ﴿۲۰﴾
[برخی از] ایمان‌آوردگان می‌گویند: چرا سوره‌ای [در مورد اجازه جنگ] نازل نمی‌شود؟ امّا هنگامی که آیاتی صریح در مورد جنگ نازل می‌گردد، بیماردلان را می‌بینی که همچون کسی که از [سختی] مرگ دستخوش بیهوشی شده باشد، به تو می‌نگرند؛ [مرگ] بر آنان شایسته‌تر است.509
محمد (47)
20
طاعَةٌ وَ قَوْلٌ مَعْرُوفٌ فَإِذا عَزَمَ الْأَمْرُ فَلَوْ صَدَقُوا اللَّهَ لَكانَ خَيْراً لَهُمْ ﴿۲۱﴾
اطاعت و گفتار شایسته [بهتر است]؛ و چون امر کارزار جدّی شود، اگر [تعهّد خود با] خدا را تصدیق کنند(1)، به نفع آنان است.509
محمد (47)
21
به بخش ابتدایی آیه قبل توجّه فرمایید.
فَهَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ تَوَلَّيْتُمْ أَنْ تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ وَ تُقَطِّعُوا أَرْحامَكُمْ ﴿۲۲﴾
آیا از شما توقّع می‌رفت که اگر [از فرمان خدا برای مشارکت در دفاع] روی برتابید، در زمین تبهکاری کنید و از خویشاوندانتان [که در جهاد شرکت داشتند] ببُرید؟509
محمد (47)
22
أُولئِكَ الَّذِينَ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فَأَصَمَّهُمْ وَ أَعْمى أَبْصارَهُمْ ﴿۲۳﴾
همینها هستند که خدا نفرینشان کرده و [گوش دلشان را] کر و چشمهای [دل]شان را کور ساخته است.509
محمد (47)
23
أَ فَلا يَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلى قُلُوبٍ أَقْفالُها ﴿۲۴﴾
آیا در قرآن تدبّر نمی‌کنند؛ مگر بر دلها[ی آنان] قفلها[ی غفلت] نهاده شده است(1)؟509
محمد (47)
24
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 82 نساء(4) آمده است. ضمناً این هر دو آیه، دعوت عمومی است به تدبّر در قرآن، و حتّی استفهام در آیه، خرده‌گیری به کسانی است که تدبّر نمی‌کنند.
إِنَّ الَّذِينَ ارْتَدُّوا عَلى أَدْبارِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْهُدَى الشَّيْطانُ سَوَّلَ لَهُمْ وَ أَمْلى لَهُمْ ﴿۲۵﴾
کسانی که پس از روشن شدن راه هدایت بر آنان، به پشت سر خویش بازگشتند، شیطان [این کار را] در نظرشان آراست و آنان را گرفتار آرزوها[ی خام] کرد.509
محمد (47)
25
ذلِكَ بِأَنَّهُمْ قالُوا لِلَّذِينَ كَرِهُوا ما نَزَّلَ اللَّهُ سَنُطِيعُكُمْ فِي بَعْضِ الْأَمْرِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِسْرارَهُمْ ﴿۲۶﴾
زیرا به کسانی که آنچه را خدا نازل کرده خوش نداشتند(1) گفتند: در پاره‌ای از امور از شما اطاعت می‌کنیم(2)؛ و خدا اسرارشان را می‌داند.509
محمد (47)
26
منظور یهودیان بنی‌نضیر و بنی‌قریظه است که در آیات 26 و 27 احزاب(33) از آنان صحبت شده.
به آیه 11 حشر(59) توجّه فرمایید.