ذلِكَ بِأَنَّ اللَّهَ مَوْلَى الَّذِينَ آمَنُوا وَ أَنَّ الْكافِرِينَ لا مَوْلى لَهُمْ ﴿۱۱﴾
زیرا خدا کارساز مؤمنان است، و[لی] انکارورزان هیچ کارسازی ندارند.508
محمد (47)
11
إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا يَتَمَتَّعُونَ وَ يَأْكُلُونَ كَما تَأْكُلُ الْأَنْعامُ وَ النَّارُ مَثْوىً لَهُمْ ﴿۱۲﴾
خدا مؤمنانِ نیک‌رفتار را به باغهایی [از بهشت] درآورد که نهرها در دامن آن جاری است؛ و انکارورزان [تنها در دنیا] متمتع می‌شوند و همچون دامها می‌خورند، و[لی] آتش جایگاه آنان است.508
محمد (47)
12
وَ كَأَيِّنْ مِنْ قَرْيَةٍ هِيَ أَشَدُّ قُوَّةً مِنْ قَرْيَتِكَ الَّتِي أَخْرَجَتْكَ أَهْلَكْناهُمْ فَلا ناصِرَ لَهُمْ ﴿۱۳﴾
چه بسیار شهرها که [مردمش] نیرومندتر از [مردم] شهر تو - که اخراجت کردند - بودند، هلاکشان کردیم و [در برابر ما] یاوری نداشتند.508
محمد (47)
13
أَ فَمَنْ كانَ عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّهِ كَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ ﴿۱۴﴾
آیا کسی که بر شیوه روشنی از جانب صاحب‌اختیار خویش است، همچون کسانی است که زشتی رفتار آنان در نظرشان آراسته شده است(1) و هوسهای خویش را پیروی می‌کنند؟508
محمد (47)
14
به آیه 25 فصلت(41) و نیز به آیات 103-105 کهف(18) توجّه فرمایید.
مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ فِيها أَنْهارٌ مِنْ ماءٍ غَيْرِ آسِنٍ وَ أَنْهارٌ مِنْ لَبَنٍ لَمْ يَتَغَيَّرْ طَعْمُهُ وَ أَنْهارٌ مِنْ خَمْرٍ لَذَّةٍ لِلشَّارِبِينَ وَ أَنْهارٌ مِنْ عَسَلٍ مُصَفًّى وَ لَهُمْ فِيها مِنْ كُلِّ الثَّمَراتِ وَ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ كَمَنْ هُوَ خالِدٌ فِي النَّارِ وَ سُقُوا ماءً حَمِيماً فَقَطَّعَ أَمْعاءَهُمْ ﴿۱۵﴾
وصف بهشتی که به پرواپیشگان وعده داده شده، [این است که] در آن نهرهایی از آبی تغییرناپذیر جریان دارد، و نهرهایی از شیر که طعمش دگرگون نشده، و نهرهایی از می‌که مایه لذّت نوشندگان است(1)، و نهرهایی از عسل ناب؛ و آنجا همه [نوع] میوه‌ها در دسترسشان است و [نیز] آمرزشِ صاحب‌اختیارشان؛ آیا [بهشتیان] چون ساکنان جاودانه دوزخند که آب داغی نوشانیده می‌شوند که روده‌های(2) آنان را متلاشی کند؟!508
محمد (47)
15
ویژگی‌‌های آن را در آیه 47 صافات(37) و 19 واقعه(56) ملاحظه فرمایید.
امعاء: جمع مَعی: روده.
وَ مِنْهُمْ مَنْ يَسْتَمِعُ إِلَيْكَ حَتَّى إِذا خَرَجُوا مِنْ عِنْدِكَ قالُوا لِلَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ ما ذا قالَ آنِفاً أُولئِكَ الَّذِينَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى قُلُوبِهِمْ وَ اتَّبَعُوا أَهْواءَهُمْ ﴿۱۶﴾
پاره‌ای از آنان(1) به [گفتار] تو گوش فرا می‌دهند؛ و چون از حضورت خارج می‌شوند، به اهل دانش [با تمسخر] می‌گویند: [فهمیدید] لحظاتی پیش چه می‌گفت؟ خدا بر دلهاشان مهر [غفلت] نهاده است(2) و هوسهای خویش را پیروی کرده‌اند(3).508
محمد (47)
16
منظور دورویان و بیماردلانی هستند که در آیه 20 محمّد(همین سوره) به آنان اشاره شده است.
علت آن را در آیات 10 بقره(2) ، 125 توبه(9)، نیمه دوّم 5 صف(61) و 3 منافقون(63) جستجو فرمایید.
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 72 حج(22) و 8 جاثیه(45) آمده است.
وَ الَّذِينَ اهْتَدَوْا زادَهُمْ هُدىً وَ آتاهُمْ تَقْواهُمْ ﴿۱۷﴾
و خدا بر هدایت رهیافتگان می‌افزاید(1) و پرهیزکاریشان [را قوّت] می‌بخشد.508
محمد (47)
17
مصداق آن را در آیه 13 کهف(18) ملاحظه فرمایید و عکس این جریان را در مورد بیماردلان در آیه 125 توبه(9) ملاحظه فرمایید؛ ضمناً مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 69 عنکبوت(29) آمده است.
فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلاَّ السَّاعَةَ أَنْ تَأْتِيَهُمْ بَغْتَةً فَقَدْ جاءَ أَشْراطُها فَأَنَّى لَهُمْ إِذا جاءَتْهُمْ ذِكْراهُمْ ﴿۱۸﴾
آیا جز این انتظار می‌برند که رستاخیز ناگهان بر آنان فرا رسد؟ در حالی که نشانه‌های(1) آن آشکار شده است(2)؛ آنگاه که رستاخیز فرا رسد، پندگرفتنشان چه فایده خواهد داشت(3)؟508
محمد (47)
18
اشراط: جمع شَرَط: علامت و نشانه.
به آیات 6 و 7 معارج(70) توجّه فرمایید.
و ناگزیر مفاد آیه 24 فجر(89) را تکرار خواهند کرد.
فَاعْلَمْ أَنَّهُ لا إِلهَ إِلاَّ اللَّهُ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَ لِلْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِناتِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ مُتَقَلَّبَكُمْ وَ مَثْواكُمْ ﴿۱۹﴾
آگاه باش که معبودی جز خدا نیست؛ برای گناه خویش(1) وبرای [گناه] مردان و زنان با ایمان آمرزش بخواه؛ که خدا میدان عمل و قرارگاه شما را می‌داند.508
محمد (47)
19
گناه پیامبران موارد ترک اولی است، پیامبر اسلامص به همین علت چند بار در قرآن مورد عتاب خدا قرار گرفت؛ به آیات 35 انعام(6) ، 43 و 113 توبه(9) ، 6 کهف(18) ، 37 احزاب(33) ، 1 تحریم(66) و 1 و 10 عبس(80) توجه فرمایید.
وَ يَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا لَوْ لا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ مُحْكَمَةٌ وَ ذُكِرَ فِيهَا الْقِتالُ رَأَيْتَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ نَظَرَ الْمَغْشِيِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَأَوْلى لَهُمْ ﴿۲۰﴾
[برخی از] ایمان‌آوردگان می‌گویند: چرا سوره‌ای [در مورد اجازه جنگ] نازل نمی‌شود؟ امّا هنگامی که آیاتی صریح در مورد جنگ نازل می‌گردد، بیماردلان را می‌بینی که همچون کسی که از [سختی] مرگ دستخوش بیهوشی شده باشد، به تو می‌نگرند؛ [مرگ] بر آنان شایسته‌تر است.509
محمد (47)
20