فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِيحاً صَرْصَراً فِي أَيَّامٍ نَحِساتٍ لِنُذِيقَهُمْ عَذابَ الْخِزْيِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَخْزى وَ هُمْ لا يُنْصَرُونَ ﴿۱۶﴾
سرانجام تندبادی سرد و سخت در روزهایی شوم(1) بر آنان فرستادیم تا مجازاتِ رسوایی را در زندگی دنیا به آنان بچشانیم؛ ولی مجازات آخرت رسواکنندهتر است و [از هیچ سو] یاری نمیشوند.478
فصلت (41)
16
چگونگی باد و مدّت این ایام را در آیات 41 و 42 ذاریات(51) ، 19 و 20 قمر(54) و 7 حاقه(69) ملاحظه فرمایید.
وَ أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْناهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمى عَلَى الْهُدى فَأَخَذَتْهُمْ صاعِقَةُ الْعَذابِ الْهُونِ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۱۷﴾
و امّا قوم ثمود، آنان را نیز هدایت کردیم، ولی کور [دل] ی(1) را بر هدایت ترجیح دادند(2) و به [سزای] دستاوردشان صاعقه مجازات ذلّتبار آنان را فرا گرفت(3)؛478
فصلت (41)
17
از مقایسه این آیه با آیه 23 توبه(9) معلوم میشود که منظور از «عمی» یا «کوردلی» همان انکار است.
به آیه 3 انسان(76) توجّه فرمایید.
بلایی را که این صاعقه بر سرشان آورد، در آیات 67 و 68 هود(11) و 31 قمر(54) ملاحظه فرمایید.
وَ نَجَّيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ ﴿۱۸﴾
و کسانی را که ایمان آورده و پروا میکردند نجات دادیم(1).478
فصلت (41)
18
به بخش انتهایی آیه 128 اعراف(7) و العاقبة للمتقین توجّه فرمایید.
وَ يَوْمَ يُحْشَرُ أَعْداءُ اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ ﴿۱۹﴾
و [به یاد آر] روزی که دشمنان خدا را به سوی آتشِ دوزخ احضار میکنند(1) و [از پراکندگی] بازداشته میشوند،478
فصلت (41)
19
برای توجیه ترجمه «حشر» به بخش آخر آیه 61 قصص(28) توجّه فرمایید.
حَتَّى إِذا ما جاؤُها شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُمْ وَ أَبْصارُهُمْ وَ جُلُودُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۲۰﴾
تا چون به دوزخ رسند، گوش و دیدگان و پوستهای تنشان اعمالشان را گواهی دهند(1).478
فصلت (41)
20
در مورد گواهی اندام انسان در روز قیامت، نسبت به اعمالی که تحت فرمان وی مرتکب شدهاند، آیات 24 نور(24) و 65 یس(36) را ملاحظه فرمایید.
وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنا قالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَ هُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ﴿۲۱﴾
به پوستهایشان گویند: چرا بر ضدّ ما گواهی دادید؟! پاسخ میدهند: خدایی که همه موجودات را گویا کرده، ما را نیز به سخن درآورده است. و اوست که نخستین بار شما را آفرید و به پیشگاه او بازگردانده میشوید.479
فصلت (41)
21
وَ ما كُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَ لا أَبْصارُكُمْ وَ لا جُلُودُكُمْ وَ لكِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللَّهَ لا يَعْلَمُ كَثِيراً مِمَّا تَعْمَلُونَ ﴿۲۲﴾
شما که [گناهانتان را] پردهپوشی نمیکردید، نه از آن بابت بود که تصوّر میکردید گوش و چشمها و پوستهای تنتان علیه شما گواهی نمیدهند؛ بلکه گمان داشتید خدا بر بسیاری از اعمالی که میکنید، آگاه نیست(1).479
فصلت (41)
22
به آیه 14 فجر(89) توجّه فرمایید.
وَ ذلِكُمْ ظَنُّكُمُ الَّذِي ظَنَنْتُمْ بِرَبِّكُمْ أَرْداكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ مِنَ الْخاسِرِينَ ﴿۲۳﴾
این(1) پندار شما درباره صاحباختیارتان بود که موجب هلاکت شما گردید و زیانکار شدید.479
فصلت (41)
23
در مورد کلمه «ذلکم» به زیرنویس آیه 95 انعام(6) مراجعه فرمایید.
فَإِنْ يَصْبِرُوا فَالنَّارُ مَثْوىً لَهُمْ وَ إِنْ يَسْتَعْتِبُوا فَما هُمْ مِنَ الْمُعْتَبِينَ ﴿۲۴﴾
اگر شکیبایی و تحمّل کنند [یا نکنند(1)]، آتش جایگاه آنانست؛ و اگر طلب رضایت کنند، پذیرفته نخواهد شد(2).479
فصلت (41)
24
برای توجیه افزوده، به آیه 16 طور(52) توجّه فرمایید؛ بخش انتهایی آیه 21 ابراهیم(14) هم، افزوده ترجمه این آیه را توجیه میکند.
به آیه 57 روم(30) توجّه فرمایید.
وَ قَيَّضْنا لَهُمْ قُرَناءَ فَزَيَّنُوا لَهُمْ ما بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَ ما خَلْفَهُمْ وَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنَّهُمْ كانُوا خاسِرِينَ ﴿۲۵﴾
ما همنشینانی بر آنان گماشتیم(1)، و [سرگرمیهای] گذشته و [آرزوهای] آینده را در نظرشان آراستند و فرمان مجازات(2) در مورد آنان تحقّق یافت، در حالی که در [جرگه] گروههایی از جن و انس درآمدند که پیش از ایشان دورانشان سپری شد؛ بیگمان آنان زیانکار بودند.479
فصلت (41)
25
با آیات 36 و 37 زخرف(43) مقایسه و نتیجهگیری فرمایید.
منظور از کلمه «قول» در اینجا همان مفهوم آیات 18 اعراف(7) ، 43 حجر(15) و 84 و 85 ص(38) است و این معنی از آیات 16 اسراء(17) و 71 زمر(39) به خوبی مشخّص است.