إِذْ جاءَتْهُمُ الرُّسُلُ مِنْ بَيْنِ أَيْدِيهِمْ وَ مِنْ خَلْفِهِمْ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ اللَّهَ قالُوا لَوْ شاءَ رَبُّنا لَأَنْزَلَ مَلائِكَةً فَإِنَّا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ كافِرُونَ ﴿۱۴﴾
آنگاه که رسولانِ گذشته و رسولانِ وقت به سراغشان آمدند [با این پیام] که جز خدای را بندگی نکنید؛ گفتند: اگر صاحب‌اختیار ما می‌خواست [پیامی بفرستد] فرشتگانی نازل می‌کرد؛ ما پیامی را که مأمور [ابلاغ] آن شده‌اید، انکار می‌کنیم(1).478
فصلت (41)
14
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 24 مؤمنون(23) و 7 فرقان(25) آمده و پاسخ تصوّرات جاهلانه آنان در آیات 43 نحل(16) و 8 انبیاء(21) آمده است.
فَأَمَّا عادٌ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ قالُوا مَنْ أَشَدُّ مِنَّا قُوَّةً أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَهُمْ هُوَ أَشَدُّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ كانُوا بِآياتِنا يَجْحَدُونَ ﴿۱۵﴾
امّا قوم عاد به ناحق در زمین سروری‌خواهی کردند و گفتند: چه کسی نیرومندتر از ماست؟ مگر نمی‌دانستند خدایی که آنان را آفریده، نیرومندتر از آنان است؟ [ولی با خیره‌سری] آیات ما را دانسته انکار می‌کردند.478
فصلت (41)
15
فَأَرْسَلْنا عَلَيْهِمْ رِيحاً صَرْصَراً فِي أَيَّامٍ نَحِساتٍ لِنُذِيقَهُمْ عَذابَ الْخِزْيِ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَخْزى وَ هُمْ لا يُنْصَرُونَ ﴿۱۶﴾
سرانجام تندبادی سرد و سخت در روزهایی شوم(1) بر آنان فرستادیم تا مجازاتِ رسوایی را در زندگی دنیا به آنان بچشانیم؛ ولی مجازات آخرت رسواکننده‌تر است و [از هیچ سو] یاری نمی‌شوند.478
فصلت (41)
16
چگونگی باد و مدّت این ایام را در آیات 41 و 42 ذاریات(51) ، 19 و 20 قمر(54) و 7 حاقه(69) ملاحظه فرمایید.
وَ أَمَّا ثَمُودُ فَهَدَيْناهُمْ فَاسْتَحَبُّوا الْعَمى عَلَى الْهُدى فَأَخَذَتْهُمْ صاعِقَةُ الْعَذابِ الْهُونِ بِما كانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۱۷﴾
و امّا قوم ثمود، آنان را نیز هدایت کردیم، ولی کور [دل] ی(1) را بر هدایت ترجیح دادند(2) و به [سزای] دستاوردشان صاعقه مجازات ذلّت‌بار آنان را فرا گرفت(3)؛478
فصلت (41)
17
از مقایسه این آیه با آیه 23 توبه(9) معلوم می‌شود که منظور از «عمی» یا «کوردلی» همان انکار است.
به آیه 3 انسان(76) توجّه فرمایید.
بلایی را که این صاعقه بر سرشان آورد، در آیات 67 و 68 هود(11) و 31 قمر(54) ملاحظه فرمایید.
وَ نَجَّيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا وَ كانُوا يَتَّقُونَ ﴿۱۸﴾
و کسانی را که ایمان آورده و پروا می‌کردند نجات دادیم(1).478
فصلت (41)
18
به بخش انتهایی آیه 128 اعراف(7) و العاقبة للمتقین توجّه فرمایید.
وَ يَوْمَ يُحْشَرُ أَعْداءُ اللَّهِ إِلَى النَّارِ فَهُمْ يُوزَعُونَ ﴿۱۹﴾
و [به یاد آر] روزی که دشمنان خدا را به سوی آتشِ دوزخ احضار می‌کنند(1) و [از پراکندگی] بازداشته می‌شوند،478
فصلت (41)
19
برای توجیه ترجمه «حشر» به بخش آخر آیه 61 قصص(28) توجّه فرمایید.
حَتَّى إِذا ما جاؤُها شَهِدَ عَلَيْهِمْ سَمْعُهُمْ وَ أَبْصارُهُمْ وَ جُلُودُهُمْ بِما كانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۲۰﴾
تا چون به دوزخ رسند، گوش و دیدگان و پوستهای تنشان اعمالشان را گواهی دهند(1).478
فصلت (41)
20
در مورد گواهی اندام انسان در روز قیامت، نسبت به اعمالی که تحت فرمان وی مرتکب شده‌اند، آیات 24 نور(24) و 65 یس(36) را ملاحظه فرمایید.
وَ قالُوا لِجُلُودِهِمْ لِمَ شَهِدْتُمْ عَلَيْنا قالُوا أَنْطَقَنَا اللَّهُ الَّذِي أَنْطَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَ هُوَ خَلَقَكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ ﴿۲۱﴾
به پوستهایشان گویند: چرا بر ضدّ ما گواهی دادید؟! پاسخ می‌دهند: خدایی که همه موجودات را گویا کرده، ما را نیز به سخن درآورده است. و اوست که نخستین بار شما را آفرید و به پیشگاه او بازگردانده می‌شوید.479
فصلت (41)
21
وَ ما كُنْتُمْ تَسْتَتِرُونَ أَنْ يَشْهَدَ عَلَيْكُمْ سَمْعُكُمْ وَ لا أَبْصارُكُمْ وَ لا جُلُودُكُمْ وَ لكِنْ ظَنَنْتُمْ أَنَّ اللَّهَ لا يَعْلَمُ كَثِيراً مِمَّا تَعْمَلُونَ ﴿۲۲﴾
شما که [گناهانتان را] پرده‌پوشی نمی‌کردید، نه از آن بابت بود که تصوّر می‌کردید گوش و چشمها و پوستهای تنتان علیه شما گواهی نمی‌دهند؛ بلکه گمان داشتید خدا بر بسیاری از اعمالی که می‌کنید، آگاه نیست(1).479
فصلت (41)
22
به آیه 14 فجر(89) توجّه فرمایید.
وَ ذلِكُمْ ظَنُّكُمُ الَّذِي ظَنَنْتُمْ بِرَبِّكُمْ أَرْداكُمْ فَأَصْبَحْتُمْ مِنَ الْخاسِرِينَ ﴿۲۳﴾
این(1) پندار شما درباره صاحب‌اختیارتان بود که موجب هلاکت شما گردید و زیانکار شدید.479
فصلت (41)
23
در مورد کلمه «ذلکم» به زیرنویس آیه 95 انعام(6) مراجعه فرمایید.