فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَإِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِلَيْنا يُرْجَعُونَ ﴿۷۷﴾
پس [ای پیامبر] شکیبا باش که بی‌تردید وعده خدا راست است؛ و اگر(1) برخی از مجازاتهایی را که به آنان وعده داده‌ایم، [در حیاتت] به تو بنماییم یا [قبل از آن] تو را [از دنیا] برگیریم(2)، [در هر حال] به پیشگاه ما بازگردانده می‌شوند [و راه گریز ندارند].475
غافر (40)
77
واژه «اِمّا» مرکب از «اِن» شرطیه و «ما»ی زائد است که برای تأکید بدان افزوده می‌شود.
این بیان با تعابیر مختلف در آیات دیگری از جمله آیات 46 یونس(10) ، 40 رعد(13) و 41 و 42 زخرف(43) نیز آمده است.
وَ لَقَدْ أَرْسَلْنا رُسُلاً مِنْ قَبْلِكَ مِنْهُمْ مَنْ قَصَصْنا عَلَيْكَ وَ مِنْهُمْ مَنْ لَمْ نَقْصُصْ عَلَيْكَ وَ ما كانَ لِرَسُولٍ أَنْ يَأْتِيَ بِآيَةٍ إِلاَّ بِإِذْنِ اللَّهِ فَإِذا جاءَ أَمْرُ اللَّهِ قُضِيَ بِالْحَقِّ وَ خَسِرَ هُنالِكَ الْمُبْطِلُونَ ﴿۷۸﴾
قبل از تو هم رسولانی فرستادیم که [سرگذشت] برخی از آنان را بر تو حکایت کردیم و برخی دیگر را حکایت نکرده‌ایم(1)؛ و هیچ رسولی قادر نبود معجزه‌ای ارائه کند، مگر به فرمان خدا؛ و آنگاه که فرمان خدا [برای پاداش و کیفر] فرا رسد، به حق داوری می‌شود و هرزه درایان زیانکار خواهند شد.476
غافر (40)
78
پیامبرانی که داستانشان در قرآن ذکر نشده است، مربوط به اقوامی هستند که در نیمه اوّل آیه 9 ابراهیم(14) و آیه 38 فرقان(25) بدون ذکر نام به آنان اشاره شده است.
اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَنْعامَ لِتَرْكَبُوا مِنْها وَ مِنْها تَأْكُلُونَ ﴿۷۹﴾
خداست که چارپایان را برای شما آفرید(1) تا از برخی برای سواری و از برخی برای تغذیه استفاده کنید؛476
غافر (40)
79
برای روشن شدن معنی و مفهوم «جعل» در اینجا، با آیه 5 نحل(16) مقایسه فرمایید.
وَ لَكُمْ فِيها مَنافِعُ وَ لِتَبْلُغُوا عَلَيْها حاجَةً فِي صُدُورِكُمْ وَ عَلَيْها وَ عَلَى الْفُلْكِ تُحْمَلُونَ ﴿۸۰﴾
و نیز نیازهای مورد نظر خود را تأمین کنید و منافع [دیگری] از آنها خواهید داشت و [در خشکی] بر آنها حمل می‌شوید و [در آب] بر کشتی.476
غافر (40)
80
وَ يُرِيكُمْ آياتِهِ فَأَيَّ آياتِ اللَّهِ تُنْكِرُونَ ﴿۸۱﴾
نشانه‌های [الوهیت] ش را به شما می‌نمایاند، کدام یک از آنها را انکار می‌کنید؟!476
غافر (40)
81
أَ فَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كانُوا أَكْثَرَ مِنْهُمْ وَ أَشَدَّ قُوَّةً وَ آثاراً فِي الْأَرْضِ فَما أَغْنى عَنْهُمْ ما كانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۸۲﴾
مگر جهانگردی نکرده‌اند تا ببینند سرانجام پیشینیانشان که نفر و نیرو و آثار بیشتری در زمین(1) داشتند، چگونه بود؟ ولی دستاوردشان [به هنگام بلا] سودی به حالشان نداشت(2).476
غافر (40)
82
به آیات 128 و 129 شعراء(26) توجّه فرمایید.
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 6 انعام(6) و 45 سبأ(34) آمده است.
فَلَمَّا جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ فَرِحُوا بِما عِنْدَهُمْ مِنَ الْعِلْمِ وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ ﴿۸۳﴾
هنگامی که رسولانشان نشانه‌های روشن بر آنان ارائه کردند، به دانش و کاردانی خود(1) سرمست [و رویگردان] شدند و مجازاتی که استهزایش می‌کردند، دامنگیرشان شد.476
غافر (40)
83
به آیه 7 روم(30) توجّه فرمایید.
فَلَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا قالُوا آمَنَّا بِاللَّهِ وَحْدَهُ وَ كَفَرْنا بِما كُنَّا بِهِ مُشْرِكِينَ ﴿۸۴﴾
همین که سختگیری ما را دیدند، گفتند: تنها به خدا ایمان داریم و معبودهایی را که [در قدرت، با خدا] شریک می‌شمردیم، انکار می‌کنیم.476
غافر (40)
84
فَلَمْ يَكُ يَنْفَعُهُمْ إِيمانُهُمْ لَمَّا رَأَوْا بَأْسَنا سُنَّتَ اللَّهِ الَّتِي قَدْ خَلَتْ فِي عِبادِهِ وَ خَسِرَ هُنالِكَ الْكافِرُونَ ﴿۸۵﴾
ولی ایمانشان به هنگام مشاهده سختگیری ما سودی نداشت؛ [در مورد عدم پذیرش توبه به هنگام مجازات،] خدا [به درستی] سنت نهاده است که درباره بندگانش جاری شده؛ و آنجا بود که ناباوران زیانکار شدند(1).476
غافر (40)
85
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 18 نساء(4) ، 51 و 52 یونس(10) و 3 ص(38) آمده است؛ و مصداق آن را در آیات 90 و 91 یونس(10) ملاحظه فرمایید.