وَ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ ما بَلَغُوا مِعْشارَ ما آتَيْناهُمْ فَكَذَّبُوا رُسُلِي فَكَيْفَ كانَ نَكِيرِ ﴿۴۵﴾
پیشینیان آنان نیز [پیامبران را] دروغ‌پرداز شمردند، و این انکارورزان یک دهم امکاناتی که به آنان داده بودیم ندارند، با وجود این، رسولانِ مرا دروغ‌پرداز شمردند؛ [دیدی نتیجه] انکارِ [پیامبرانِ] من چگونه بود(1)؟!433
سبأ (34)
45
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 9 روم(30) و 82 غافر(40) آمده است.
قُلْ إِنَّما أَعِظُكُمْ بِواحِدَةٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنى وَ فُرادى ثُمَّ تَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِكُمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذِيرٌ لَكُمْ بَيْنَ يَدَيْ عَذابٍ شَدِيدٍ ﴿۴۶﴾
بگو: فقط شما را یک اندرز می‌دهم: به صورت جمعی(1) و فردی برای خدا به پا خیزید، و بیندیشید که معاشر شما مبتلا به جنون نیست(2)؛ او فقط هشداردهنده‌ای است برای شما، پیش از رسیدن مجازاتی سخت.433
سبأ (34)
46
کلمه «مثنی» در اینجا بیانی است سمبلیک برای اشاره به جمع.
اشاره به گفتار ناشایست مخالفان در مورد پیامبر خداست که در آیات 6 حجر(15) ، 36 صافات(37) ، 14 دخان(44) و 51 قلم(68) آمده است.
قُلْ ما سَأَلْتُكُمْ مِنْ أَجْرٍ فَهُوَ لَكُمْ إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى اللَّهِ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ شَهِيدٌ ﴿۴۷﴾
بگو: هر پاداشی که از شما خواسته باشم، ارزانی خودتان؛ پاداش من تنها بر عهده خداست؛ و او بر هر چیزی گواه است(1).433
سبأ (34)
47
همه پیامبران همین را گفتند؛ در مورد نوح، هود، صالح، لوط و شعیب به آیات 109 ، 127 ، 145 ، 164 و 180 شعراء(26) توجّه فرمایید.
قُلْ إِنَّ رَبِّي يَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلاَّمُ الْغُيُوبِ ﴿۴۸﴾
بگو: صاحب‌اختیار من که دانای رازهای نهان است، حق را [بر باطل(1)] می‌افکند.433
سبأ (34)
48
برای توجیه افزوده، به آیه 18 انبیاء(21) توجّه فرمایید؛ ضمناً این دو آیه با آیه 81 اسراء(17) هم، هم معنی است.
قُلْ جاءَ الْحَقُّ وَ ما يُبْدِئُ الْباطِلُ وَ ما يُعِيدُ ﴿۴۹﴾
بگو: حق فرا رسید، و باطل نه [جلوه جدیدی را] می‌تواند آغاز کند، و نه [جلوه گذشته‌اش را] بازگرداند.434
سبأ (34)
49
قُلْ إِنْ ضَلَلْتُ فَإِنَّما أَضِلُّ عَلى نَفْسِي وَ إِنِ اهْتَدَيْتُ فَبِما يُوحِي إِلَيَّ رَبِّي إِنَّهُ سَمِيعٌ قَرِيبٌ ﴿۵۰﴾
بگو: اگر من گمراه باشم، فقط به زیان خویش گمراه شده‌ام؛ و اگر به راه هدایت باشم، نتیجه وحی صاحب‌اختیار من است؛ که او شنوا و نزدیک است.434
سبأ (34)
50
وَ لَوْ تَرى إِذْ فَزِعُوا فَلا فَوْتَ وَ أُخِذُوا مِنْ مَكانٍ قَرِيبٍ ﴿۵۱﴾
کاش می‌دیدی آنگاه که [انکارورزان] مضطرب شوند بی‌آنکه راه گریزی داشته باشند، و از نزدیک [به مجازات] گرفته شوند(1) [چگونه حقایق را به روشنی درک می‌کنند(2)].434
سبأ (34)
51
به آیه 3 ص(38) توجّه فرمایید.
برای توجیه افزوده، با آیه 84 غافر(40) مقایسه فرمایید.
وَ قالُوا آمَنَّا بِهِ وَ أَنَّى لَهُمُ التَّناوُشُ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ ﴿۵۲﴾
و [در آن حال] گویند: به قرآن ایمان آوردیم؛ و چگونه از مکانی دور [نسبت به دنیا] به ایمان دسترسی خواهند داشت(1)؟434
سبأ (34)
52
مفهوم آیه به بیان روشن‌تر در آیات 84 و 85 غافر(40) و 23 فجر(89) آمده است.
وَ قَدْ كَفَرُوا بِهِ مِنْ قَبْلُ وَ يَقْذِفُونَ بِالْغَيْبِ مِنْ مَكانٍ بَعِيدٍ ﴿۵۳﴾
با آنکه قبلاً آن را انکار می‌کردند و [با گمانها و نسبتهای نسنجیده] از دور تیری به تاریکی رها می‌کردند(1).434
سبأ (34)
53
مفهوم دو آیه اخیر به بیان روشن‌تر در نیمه دوّم آیه 90 و تمام آیه 91 یونس(10) آمده است، و نیز در آیه 18 نساء(4).
وَ حِيلَ بَيْنَهُمْ وَ بَيْنَ ما يَشْتَهُونَ كَما فُعِلَ بِأَشْياعِهِمْ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا فِي شَكٍّ مُرِيبٍ ﴿۵۴﴾
آنگاه میان آنان و خواسته‌هاشان(1) جدایی افتد، چنانکه قبل از آن هم در مورد همفکرانشان(2) انجام شد؛ زیرا آنان [نسبت به رستاخیز] در تردیدی آمیخته به بدگمانی بودند.434
سبأ (34)
54
به آیه 12 سجده(32) توجّه فرمایید.
اشیاع: جمع شیعه: امثال، اقران، گروهها.