قُلْ لا تُسْئَلُونَ عَمَّا أَجْرَمْنا وَ لا نُسْئَلُ عَمَّا تَعْمَلُونَ ﴿۲۵﴾
بگو: شما از جرایمی که ما مرتکب می‌شویم، بازخواست نمی‌شوید و ما هم در مورد عملکرد شما بازخواست نخواهیم شد(1).431
سبأ (34)
25
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 134 بقره(2) و 41 یونس(10)آمده است؛ ضمناً تعبیر «اجرمنا» برای طرف خود و «تعملون» برای طرف مقابل، بر اساس دستوری است که در آیه 125 نحل(16) و جادلهم بالتی هی احسن آمده است.
قُلْ يَجْمَعُ بَيْنَنا رَبُّنا ثُمَّ يَفْتَحُ بَيْنَنا بِالْحَقِّ وَ هُوَ الْفَتَّاحُ الْعَلِيمُ ﴿۲۶﴾
و اضافه کن: صاحب‌اختیارمان [روز رستاخیز] همه ما را گرد می‌آورد، آنگاه میان ما به حق داوری خواهد کرد، که او داور داناست.431
سبأ (34)
26
قُلْ أَرُونِيَ الَّذِينَ أَلْحَقْتُمْ بِهِ شُرَكاءَ كَلاَّ بَلْ هُوَ اللَّهُ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۲۷﴾
بگو: کسانی را که [در توان و تدبیر] با خدا شریک فرض کرده‌اید، به من نشان دهید [که آیا اختیار و تأثیری در جهان دارند]، هرگز! بلکه تنها اوست خدای فرا دست و فرزانه.431
سبأ (34)
27
وَ ما أَرْسَلْناكَ إِلاَّ كَافَّةً لِلنَّاسِ بَشِيراً وَ نَذِيراً وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ ﴿۲۸﴾
تو را فقط به عنوان بشارت‌‌دهنده و هشداردهنده برای تمامی مردم(1) فرستاده‌ایم(2)، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند.431
سبأ (34)
28
حرف «ة» در کلمه «کافّة» برای مبالغه است.
مغایرتی با آیات 214 شعراء(26) و 7 شوری(42) ندارد؛ چرا ؟ ضمناً معنی و مفهوم آیه مورد بحث به بیان دیگر در آیات 158 اعراف(7) و 1 فرقان(25) آمده است.
وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ﴿۲۹﴾
و می‌گویند: اگر راست می‌گویید، این وعده[ی رستاخیز] کی فرا می‌رسد؟!431
سبأ (34)
29
قُلْ لَكُمْ مِيعادُ يَوْمٍ لا تَسْتَأْخِرُونَ عَنْهُ ساعَةً وَ لا تَسْتَقْدِمُونَ ﴿۳۰﴾
بگو: [همین قدر بدانید که] میعاد شما روزی است که نه لحظه‌ای از آن به تأخیر افتید و نه به پیش.431
سبأ (34)
30
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَنْ نُؤْمِنَ بِهذَا الْقُرْآنِ وَ لا بِالَّذِي بَيْنَ يَدَيْهِ وَ لَوْ تَرى إِذِ الظَّالِمُونَ مَوْقُوفُونَ عِنْدَ رَبِّهِمْ يَرْجِعُ بَعْضُهُمْ إِلى بَعْضٍ الْقَوْلَ يَقُولُ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا لَوْ لا أَنْتُمْ لَكُنَّا مُؤْمِنِينَ ﴿۳۱﴾
انکارورزان گفتند: ما این قرآن و [کتب] قبل از آن را هرگز باور نخواهیم داشت؛ کاش آنگاه که این ستمگران در پیشگاه صاحب‌اختیارشان بازداشت می‌شوند، می‌دیدی که [چگونه] سخن یکدیگر را رد می‌کنند؛ آنان که [در دنیا] مقهور بوده‌اند، به سروری‌خواهان گویند: اگر شما نبودید، ما ایمان می‌آوردیم.431
سبأ (34)
31
قالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا لِلَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا أَ نَحْنُ صَدَدْناكُمْ عَنِ الْهُدى بَعْدَ إِذْ جاءَكُمْ بَلْ كُنْتُمْ مُجْرِمِينَ ﴿۳۲﴾
سروری خواهان به آنان پاسخ دهند: چگونه ما شما را از راه هدایت - که به شما رسید - بازداشتیم؟! شما خود بزهکار بودید [که به دنبال ما راه افتادید].432
سبأ (34)
32
وَ قالَ الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا بَلْ مَكْرُ اللَّيْلِ وَ النَّهارِ إِذْ تَأْمُرُونَنا أَنْ نَكْفُرَ بِاللَّهِ وَ نَجْعَلَ لَهُ أَنْداداً وَ أَسَرُّوا النَّدامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذابَ وَ جَعَلْنَا الْأَغْلالَ فِي أَعْناقِ الَّذِينَ كَفَرُوا هَلْ يُجْزَوْنَ إِلاَّ ما كانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۳۳﴾
و مقهورشدگان [خطاب] به سروری‌خواهان گویند: دسیسه‌های شب و روز [شما بود که موجب فریب ما شد]، آنگاه که ما را وادار می‌کردید خدا را انکار کنیم و برای او [در قدرت و تدبیر] همتایانی قایل شویم(1)؛ و چون مجازات را ببینند، ابراز پشیمانی کنند(2)؛ و [آنگاه] زنجیرها[ی مجازات] را بر گردن انکارورزان قرار دهیم؛ آیا جز در برابر آنچه کرده‌اند، مجازات می‌شوند؟432
سبأ (34)
33
مخاصمه جهنمیان در سه آیه اخیر، به بیان دیگر در آیات 38 و 39 اعراف(7) ، 21 ابراهیم(14) و 47 و 48 غافر(40) آمده است.
«اِسرار» از کلمات اضداد است و اینجا معنی آشکار کردن دارد؛ آیات 38 و 53 اعراف(7) ، 12 سجده(32) ، 66-68 احزاب(33) ، 37 فاطر(35) ، 29 فصلت(41) ، 38 زخرف(43) ، 40 نبأ(78) و حتّی مفاد همین آیه مورد بحث (33 سبأ) و بسیاری آیات دیگر که ابراز پشیمانی گنهکاران را نشان می‌دهد، مؤید معنایی است که انتخاب کرده‌ایم؛ علاوه بر آن به موجب آیه 9 طارق(86) و 10 و 11 عادیات(100) و آیات مشابه دیگر، در آن روز جایی برای پرده‌پوشی هیچ پدیده‌ای نیست.
وَ ما أَرْسَلْنا فِي قَرْيَةٍ مِنْ نَذِيرٍ إِلاَّ قالَ مُتْرَفُوها إِنَّا بِما أُرْسِلْتُمْ بِهِ كافِرُونَ ﴿۳۴﴾
هیچ هشداردهنده‌ای را در هیچ شهری نفرستادیم، مگر آنکه طبقه عیاش آن(1) گفتند: ما پیامی را که مأمور [ابلاغ] آن شده‌اید، انکار می‌کنیم.432
سبأ (34)
34
«مترفوها» در اصل «مترفونها» بوده که «نون» آن به علت اضافه شدن حذف شده است.