قَدْ يَعْلَمُ اللَّهُ الْمُعَوِّقِينَ مِنْكُمْ وَ الْقائِلِينَ لِإِخْوانِهِمْ هَلُمَّ إِلَيْنا وَ لا يَأْتُونَ الْبَأْسَ إِلاَّ قَلِيلاً ﴿۱۸﴾
خدا از حال آنان که از بین شما [در مورد جنگ] کارشکنی می‌کنند و نیز کسانی که به برادران خود می‌گویند: به ما بپیوندید(1)، آگاه است؛ [آنان مردمی ضعیفند] و جز عدّه کمی به کارزار نمی‌آیند،
سوره احزاب (33) آیه 18
صفحه
420
سوره
احزاب (33)
آیه
18
1
واژه «هَلُمَّ» اسم فعل است و برای مفرد و مثنی و جمع، و مذکر و مؤنث یکسان به کار می‌رود.
أَشِحَّةً عَلَيْكُمْ فَإِذا جاءَ الْخَوْفُ رَأَيْتَهُمْ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ تَدُورُ أَعْيُنُهُمْ كَالَّذِي يُغْشى عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَإِذا ذَهَبَ الْخَوْفُ سَلَقُوكُمْ بِأَلْسِنَةٍ حِدادٍ أَشِحَّةً عَلَى الْخَيْرِ أُولئِكَ لَمْ يُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيراً ﴿۱۹﴾
در حالی که نسبت به شما بخل می‌ورزند(1)؛ و چون ترس [جنگ] فرا رسد، می‌بینی [چنان] به تو می‌نگرند که چشمانشان [از ترس در حدقه] می‌چرخد؛ همچون کسی که از [سختی] مرگ دستخوش بیهوشی شده باشد؛ و هنگامی که [بحران و] ترس فرونشست - در حالی که نسبت به غنایم حرص می‌ورزند - با زبانهای تندِ(2) خود، شما را مورد طعن قرار می‌دهند؛ آنان ایمان نیاورده‌اند و خدا [هم] تلاششان را بر باد داد(3)؛ و این بر خدا آسان است.
سوره احزاب (33) آیه 19
صفحه
420
سوره
احزاب (33)
آیه
19
1
اشحّه: جمع شحیح: آزمند و بخیل.
2
حداد: جمع حدید: تند و تیز.
3
به آیه 23 فرقان(25) و نیز به مثالهایی در این زمینه در آیات 18 ابراهیم(14) و 39 نور(24) توجّه فرمایید.
يَحْسَبُونَ الْأَحْزابَ لَمْ يَذْهَبُوا وَ إِنْ يَأْتِ الْأَحْزابُ يَوَدُّوا لَوْ أَنَّهُمْ بادُونَ فِي الْأَعْرابِ يَسْئَلُونَ عَنْ أَنْبائِكُمْ وَ لَوْ كانُوا فِيكُمْ ما قاتَلُوا إِلاَّ قَلِيلاً ﴿۲۰﴾
می‌پندارند هنوز [لشگریان] احزاب [از اطراف مدینه] نرفته‌اند؛ و اگر بازآیند، [این دورویان] دوست دارند کاش در میان بادیه‌نشینان(1) [پنهان] باشند [و از آنجا] جویای اخبار [درگیری] شما شوند؛ و اگر هم در میانِ [سپاه] شما بودند، جز عدّه کمی به جنگ نمی‌پرداختند.
سوره احزاب (33) آیه 20
صفحه
420
سوره
احزاب (33)
آیه
20
1
به زیرنویس آیه 90 توبه(9) مراجعه فرمایید. بادون: جمع بادی: صحرانشین.
لَقَدْ كانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كانَ يَرْجُوا اللَّهَ وَ الْيَوْمَ الْآخِرَ وَ ذَكَرَ اللَّهَ كَثِيراً ﴿۲۱﴾
در [روش] رسول خدا سرمشقِ نیکویی برای شماست، برای کسی که به خدا و روز واپسین امید دارد و خدا را فراوان یاد کند.
سوره احزاب (33) آیه 21
صفحه
420
سوره
احزاب (33)
آیه
21
وَ لَمَّا رَأَ الْمُؤْمِنُونَ الْأَحْزابَ قالُوا هذا ما وَعَدَنَا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ صَدَقَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ ما زادَهُمْ إِلاَّ إِيماناً وَ تَسْلِيماً ﴿۲۲﴾
و چون مؤمنان [راستین، سپاه دشمن در جنگ] احزاب را [به چشم] دیدند، گفتند: این [بحران و پیروزی نهایی‌اش] همان است که خدا و رسولش به ما وعده داده‌اند و راست گفته‌اند(1)، و [مشاهده انبوه دشمن] جز بر ایمان و تسلیمشان [در مقابل خدا] نیفزود(2).
سوره احزاب (33) آیه 22
صفحه
420
سوره
احزاب (33)
آیه
22
مِنَ الْمُؤْمِنِينَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدُوا اللَّهَ عَلَيْهِ فَمِنْهُمْ مَنْ قَضى نَحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلُوا تَبْدِيلاً ﴿۲۳﴾
بعضی از مؤمنان، [بزرگ] مردانی هستند که بر سر آنچه با خدا پیمان بستند، صادقانه ایستادند(1)؛ پاره‌ای از آنان [عهد خود را] تا پایان ادا کردند [و جان باختند] و پاره‌ای دیگر [با مقاومت مردانه خود] در انتظارِ [شهادت] ند و [عهد خود را] هرگز تغییر ندادند؛
سوره احزاب (33) آیه 23
صفحه
421
سوره
احزاب (33)
آیه
23
1
به بخش پایانی آیه 10 فتح(48) توجّه فرمایید.
لِيَجْزِيَ اللَّهُ الصَّادِقِينَ بِصِدْقِهِمْ وَ يُعَذِّبَ الْمُنافِقِينَ إِنْ شاءَ أَوْ يَتُوبَ عَلَيْهِمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ غَفُوراً رَحِيماً ﴿۲۴﴾
[این صحنه‌های آزمایش پیش می‌آید] تا خدا راستگویان را به خاطر صداقت [در عهد]شان پاداش دهد و دورویان را اگر بخواهد، مجازات کند(1) و یا [اگر به توبه درآمدند، به رحمت خود] بر آنان بازگردد، که خدا آمرزگاری است مهربان.
سوره احزاب (33) آیه 24
صفحه
421
سوره
احزاب (33)
آیه
24
1
سیوطی نویسنده «الاتقان» توضیح داده است که «عذاب» در قرآن غالبا به معنی مجازات است؛ آیات 18 و 118 مائده(5) و بسیاری آیات دیگر، مؤید نظر اوست.
وَ رَدَّ اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِغَيْظِهِمْ لَمْ يَنالُوا خَيْراً وَ كَفَى اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ الْقِتالَ وَ كانَ اللَّهُ قَوِيًّا عَزِيزاً ﴿۲۵﴾
خدا [سپاه] انکارورزان را لبریز از خشم و ناکام، [از اطراف مدینه] بازگرداند(1)؛ و [حمایتِ] خدا مؤمنین را در جنگ کفایت کرد، و خدا نیرومندی است فرا دست.
سوره احزاب (33) آیه 25
صفحه
421
سوره
احزاب (33)
آیه
25
1
به آیه 9 احزاب(همین سوره) توجّه فرمایید.
وَ أَنْزَلَ الَّذِينَ ظاهَرُوهُمْ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ صَياصِيهِمْ وَ قَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ فَرِيقاً تَقْتُلُونَ وَ تَأْسِرُونَ فَرِيقاً ﴿۲۶﴾
خدا گروهی از اهل‌کتاب را که به یاری احزاب برخاسته بودند(1)، از دژهای(2) [محکم]شان به زیر کشید؛ و در دلهاشان هراس افکند، [به گونه‌ای که] گروهی را به قتل رساندید و گروهی را به اسارت گرفتید.
سوره احزاب (33) آیه 26
صفحه
421
سوره
احزاب (33)
آیه
26
1
اشاره به یهودیان مدینه است که با وجود پیمانی که با پیامبرص داشتند که با دشمنان پیامبر همدست نشوند، جنگ احزاب به تحریک و قول همکاری آنان در گرفت. پس از شکست طوایف عرب در این جنگ، مسلمانان به جنگ یهودیان که عهدشکنی کرده بودند و عامل اصلی جنگ احزاب بودند، رفتند و آنان را قلع و قمع کردند.
2
صیاصی: جمع صیصیه: قلعه، دژ.
وَ أَوْرَثَكُمْ أَرْضَهُمْ وَ دِيارَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ وَ أَرْضاً لَمْ تَطَؤُها وَ كانَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيراً ﴿۲۷﴾
و شما را وارث سرزمین و خانه‌ها و اموالشان کرد، و اراضی [اطراف آن را] که پای بر آن ننهاده بودید [به شما واگذاشت]؛ و خدا بر هر کاری تواناست.
سوره احزاب (33) آیه 27
صفحه
421
سوره
احزاب (33)
آیه
27