وَ إِذْ قالَ لُقْمانُ لاِبْنِهِ وَ هُوَ يَعِظُهُ يا بُنَيَّ لا تُشْرِكْ بِاللَّهِ إِنَّ الشِّرْكَ لَظُلْمٌ عَظِيمٌ ﴿۱۳﴾
[به یاد آر] آنگاه که لقمان در مقام اندرز به فرزند خویش گفت: پسرم(1)، هیچ کس را [در قدرت و تدبیر] با خدا شریک تلقّی مکن؛ که شرک ظلم بزرگی است(2).
سوره لقمان (31) آیه 13
صفحه
412
سوره
لقمان (31)
آیه
13
1
کلمه «بُنَی» تشکیل شده از «بُنَی» مصَغّرِ «ابن» و «ی» ضمیر متکلم.
2
به آیات 116 نساء(4) و 97 و 98 شعراء(26) توجّه فرمایید.
وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فِي عامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَ لِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ ﴿۱۴﴾
و انسان را [به نیکویی(1)] در مورد پدر و مادرش سفارش کردیم - [به خصوص] مادرش که با ناتوانی روزافزون به او باردار شد و [دوران شیرخوارگی و] بازگرفتنش از شیر دو سال به طول می‌انجامد و [گفتیم] که من و پدر و مادرت را سپاس دار؛ سرانجام در پیشگاه من است.
سوره لقمان (31) آیه 14
صفحه
412
سوره
لقمان (31)
آیه
14
1
برای توجیه افزوده، به آیه 8 عنکبوت(29) توجّه فرمایید.
وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى أَنْ تُشْرِكَ بِي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۱۵﴾
و[لی] اگر اصرار کنند که ناآگاهانه افرادی را [در توان و تدبیر] با من شریک تلقّی کنی [و به جای من از آنان پروا داشته باشی]، اطاعتشان مکن و [به هرحال] در دنیا با آنان به شایستگی معاشرت کن و راه کسانی را که به سوی من بازمی‌آیند، پیروی کن؛ آنگاه بازگشت شما به پیشگاه من است و شما را به آنچه می‌کردید آگاه می‌سازم.
سوره لقمان (31) آیه 15
صفحه
412
سوره
لقمان (31)
آیه
15
يا بُنَيَّ إِنَّها إِنْ تَكُ مِثْقالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِي صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّماواتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ ﴿۱۶﴾
[لقمان اضافه کرد:] پسرم، اگر [عمل انسان] همسنگ دانه خردلی در درون تخته سنگی یا [گوشه‌ای از] آسمانها و زمین [پنهان] باشد، خدا آن را [در محاسبه] می‌آورد(1)، که خدا باریک‌بین و آگاه است.
سوره لقمان (31) آیه 16
صفحه
412
سوره
لقمان (31)
آیه
16
1
به آیات 49 کهف(18) و 18 ق(50) توجّه فرمایید.
يا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلاةَ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَ انْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ اصْبِرْ عَلى ما أَصابَكَ إِنَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴿۱۷﴾
پسرم، نماز برپا دار و [دیگران را] به رفتار شایسته فراخوان و از ناپسند بازدار و [در این راه] بر آنچه [از سختی و مصیبت] به تو می‌رسد شکیبا باش، که این نشان قدرت اراده است.
سوره لقمان (31) آیه 17
صفحه
412
سوره
لقمان (31)
آیه
17
وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ ﴿۱۸﴾
پسرم، از مردم رخ برمتاب و در زمین، خرامان گام برمدار(1)؛ که خدا هر متکبّر فخرفروش را دوست ندارد.
سوره لقمان (31) آیه 18
صفحه
412
سوره
لقمان (31)
آیه
18
1
به آیه 37 اسراء(17) توجّه فرمایید.
وَ اقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ ﴿۱۹﴾
در رفتار خود میانه‌رو باش و آوای خود را فرودار، که زشت‌ترین صداها بانگ خران(1) است.
سوره لقمان (31) آیه 19
صفحه
412
سوره
لقمان (31)
آیه
19
1
حمیر: جمع حمار: خران.
أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَ لا هُدىً وَ لا كِتابٍ مُنِيرٍ ﴿۲۰﴾
مگر توجّه نکرده‌اید که خدا هر چه در آسمانها و زمین است، در خدمت شما گماشت و نعمتهای آشکار و نهان خویش را به فراوانی بر شما ارزانی داشت؟ [با وجود این] بعضی از مردم ناآگاهانه و بدون هدایت و کتاب روشنی، درباره خدا به مجادله برمی‌خیزند.
سوره لقمان (31) آیه 20
صفحه
413
سوره
لقمان (31)
آیه
20
وَ إِذا قِيلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما وَجَدْنا عَلَيْهِ آباءَنا أَ وَ لَوْ كانَ الشَّيْطانُ يَدْعُوهُمْ إِلى عَذابِ السَّعِيرِ ﴿۲۱﴾
و چون به آنان گفته شود: از کتابی که خدا نازل کرده است پیروی کنید، گویند: نه، از آنچه پدرانمان را معتقد به آن تشخیص داده‌ایم، پیروی می‌کنیم! اگر شیطان پدرانشان را به مجازات سوزان فراخوانده باشد چطور(1)؟!
سوره لقمان (31) آیه 21
صفحه
413
سوره
لقمان (31)
آیه
21
1
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 104 مائده(5) و 23 و 24 زخرف(43) آمده است.
وَ مَنْ يُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى وَ إِلَى اللَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُورِ ﴿۲۲﴾
هر که وجود خود را تسلیم خدا کرده و نیکوکار باشد، به محکمترین دستاویز چنگ زده است؛ و سرانجام امور دست خداست.
سوره لقمان (31) آیه 22
صفحه
413
سوره
لقمان (31)
آیه
22