فَإِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى وَ لا تُسْمِعُ الصُّمَّ الدُّعاءَ إِذا وَلَّوْا مُدْبِرِينَ ﴿۵۲﴾
البته تو قادر نیستی مرده‌دلان(1) را شنوا کنی و آوای دعوت[ات] را به گوش کران(2) برسانی، [به ویژه] آنگاه که پشت کرده برگردند.410
روم (30)
52
برای توجیه ترجمه «موتی» به مرده‌دلان، به آیه 122 انعام(6) توجّه فرمایید. موتی: جمع مَیت: مردگان.
صُمّ: جمع اصمّ: ناشنوا.
وَ ما أَنْتَ بِهادِ الْعُمْيِ عَنْ ضَلالَتِهِمْ إِنْ تُسْمِعُ إِلاَّ مَنْ يُؤْمِنُ بِآياتِنا فَهُمْ مُسْلِمُونَ ﴿۵۳﴾
و راهنمای کوردلان(1) از گمراهی‌شان نخواهی بود؛ گفتار [خود] را تنها به گوش افرادی می‌رسانی که آیات ما را باور دارند و [در برابر حق] تسلیمند.410
روم (30)
53
عُمی: جمع اعمی: نابینا.
اللَّهُ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ ضَعْفٍ ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ ضَعْفٍ قُوَّةً ثُمَّ جَعَلَ مِنْ بَعْدِ قُوَّةٍ ضَعْفاً وَ شَيْبَةً يَخْلُقُ ما يَشاءُ وَ هُوَ الْعَلِيمُ الْقَدِيرُ ﴿۵۴﴾
خداست آن که شما را در [حالت] ناتوانی آفرید، آنگاه پس از ناتوانی، نیرومندی بخشید و باز پس از نیرومندی، ضعف و پیری پدید آورد؛ هر چه بخواهد، می‌آفریند؛ و او دانا و تواناست.410
روم (30)
54
وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ يُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ ما لَبِثُوا غَيْرَ ساعَةٍ كَذلِكَ كانُوا يُؤْفَكُونَ ﴿۵۵﴾
و روزی که رستاخیز برپا شود، بزهکاران سوگند یاد می‌کنند [پس از مرگ(1)] جز ساعتی [در گور] به سر نبرده‌اند(2)؛ [در دنیا هم] این گونه به انحراف کشیده می‌شدند [و وعده برانگیزش در قیامت را انکار می‌کردند(3)].410
روم (30)
55
آیه بعد با صراحت می‌فرماید این درنگ مدت پس از مرگ تا روز قیامت است.
به داستان مرگ موقت صدساله یکی از موحّدین بزرگ در آیه 259 بقره(2) و نیز داستان خواب سیصدساله اصحاب کهف در آیات 10 و 11 و 12 و 19 و 25 کهف(18) توجّه فرمایید.
افک اعراض از حق و تمایل به دروغ و باطل است در مورد مجرمون مورد اشاره در آیه، اعراض از حق، همان تکذیب قیامت در دنیا بوده است. در آیه 9 ذاریات(51) نیز می‌فرماید یؤفک عنه من افک یعنی کسانی که از حق اعراض داشتند، وعده قیامت را انکار می‌کردند.
وَ قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ وَ الْإِيمانَ لَقَدْ لَبِثْتُمْ فِي كِتابِ اللَّهِ إِلى يَوْمِ الْبَعْثِ فَهذا يَوْمُ الْبَعْثِ وَ لكِنَّكُمْ كُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ ﴿۵۶﴾
ولی اهل دانش و ایمان می‌گویند: به فرمان خدا تا روز رستاخیز درنگ داشتید، و اینک رستاخیز است که شما نمی‌دانستید [آمدنی است(1)].410
روم (30)
56
به آیه 52 یس(36) توجّه فرمایید.
فَيَوْمَئِذٍ لا يَنْفَعُ الَّذِينَ ظَلَمُوا مَعْذِرَتُهُمْ وَ لا هُمْ يُسْتَعْتَبُونَ ﴿۵۷﴾
در آن روز پوزش ستمگران به حالشان سودمند نمی‌افتد و از آنان خواسته نمی‌شود که عذرخواهی کنند.410
روم (30)
57
وَ لَقَدْ ضَرَبْنا لِلنَّاسِ فِي هذَا الْقُرْآنِ مِنْ كُلِّ مَثَلٍ وَ لَئِنْ جِئْتَهُمْ بِآيَةٍ لَيَقُولَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ مُبْطِلُونَ ﴿۵۸﴾
در این قرآن از هر [گونه] مثلی برای مردم آورده‌ایم(1)؛ و اگر آیه‌ای بر آنان ارائه کنی، انکارورزان قطعاً خواهند گفت: شما هرزه درایانی بیش نیستید(2).410
روم (30)
58
به زیرنویس آیه 27 زمر(39) مراجعه فرمایید.
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 7 انعام(6) آمده است.
كَذلِكَ يَطْبَعُ اللَّهُ عَلى قُلُوبِ الَّذِينَ لا يَعْلَمُونَ ﴿۵۹﴾
خدا بر دلهای کسانی که نمی[خواهند ب]دانند(1)، این گونه مهر [غفلت] می‌نهد.410
روم (30)
59
برای توجیه افزوده، توجّه فرمایید که افراد مورد نظر در اینجا همان کسانی هستند که در آیه قبل با عنوان «الذین کفروا» معرّفی شده‌اند؛ این افراد در آیه 6 بقره(2) در برابر انذار، بی‌تفاوت توصیف شده‌اند؛ ضمناً جهت اصلی را در آیات 10 بقره(2) ، 125 توبه(9) ، نیمه دوّم آیه 5 صف(61) و 3 منافقون(63) ملاحظه فرمایید. برای توجیه بیشتر، این آیه را با نیمه دوّم آیه 35 غافر(40) مقایسه فرمایید.
فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لا يُوقِنُونَ ﴿۶۰﴾
پایدار باش که بی‌تردید وعده خدا راست است(1) و مباد آنان که به مرحله یقین نرسیده‌اند، [عزمِ] تو را سست کنند(2).410
روم (30)
60
این وعده را در آیه 47 روم(همین سوره) و کان حقا علینا نصر المؤمنین ملاحظه فرمایید.
برای روشن شدن منظور آیه، به آیه 22 اسراء(17) و 65 زمر(39) توجّه فرمایید.