وَ قارُونَ وَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ لَقَدْ جاءَهُمْ مُوسى بِالْبَيِّناتِ فَاسْتَكْبَرُوا فِي الْأَرْضِ وَ ما كانُوا سابِقِينَ ﴿۳۹﴾
قارون و فرعون و هامان را [نیز هلاک کردیم]؛ و موسی نشانه‌های روشن بر آنان عرضه کرد و آنان سرکشی کردند، و[لی] نتوانستند [از قهر خدا] بگریزند(1).401
عنکبوت (29)
39
به آیه 4 عنکبوت(همین سوره) و 59 انفال(8) توجّه فرمایید.
فَكُلاًّ أَخَذْنا بِذَنْبِهِ فَمِنْهُمْ مَنْ أَرْسَلْنا عَلَيْهِ حاصِباً وَ مِنْهُمْ مَنْ أَخَذَتْهُ الصَّيْحَةُ وَ مِنْهُمْ مَنْ خَسَفْنا بِهِ الْأَرْضَ وَ مِنْهُمْ مَنْ أَغْرَقْنا وَ ما كانَ اللَّهُ لِيَظْلِمَهُمْ وَ لكِنْ كانُوا أَنْفُسَهُمْ يَظْلِمُونَ ﴿۴۰﴾
هر یک را به کیفر گناهشان گرفتار کردیم؛ بر پاره‌ای از آنان طوفان شن فرستادیم(1)، بعضی دیگر را خروشی سهمناک فرا گرفت(2)، بعضی را به زمین فرو بردیم(3) و گروهی را غرق کردیم(4)؛ و خدا بر آن نبود که بر آنان ستم کند، بلکه آنان خود در حق خویش ستم می‌کردند.401
عنکبوت (29)
40
منظور قوم عاد است؛ به آیه 6 حاقه(69) توجّه فرمایید.
منظور قوم ثمود است؛ به آیات 67 و 68 هود(11) توجّه فرمایید.
منظور قارون است؛ به آیه 81 قصص(28) و آیات قبل از آن توجّه فرمایید.
منظور قوم نوح و فرعون با جمعیتش هستند؛ به آیات 36 و 37 هود(11) در مورد قوم نوح و آیات 65 و 66 شعراء(26) در مورد فرعون توجّه فرمایید.
مَثَلُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْلِياءَ كَمَثَلِ الْعَنْكَبُوتِ اتَّخَذَتْ بَيْتاً وَ إِنَّ أَوْهَنَ الْبُيُوتِ لَبَيْتُ الْعَنْكَبُوتِ لَوْ كانُوا يَعْلَمُونَ ﴿۴۱﴾
مَثَل کسانی که غیر خدا را کارساز خود انتخاب کرده‌اند، مانند مَثَل عنکبوت است که [برای خود] خانه‌ای می‌سازد؛ و کاش می‌دانستند که سست‌ترین خانه‌ها، خانه عنکبوت(1) است.401
عنکبوت (29)
41
خانه عنکبوت در عین حال دام است و با این دام دست و پای شکار خود را می‌بندد؛ بساط پیشوایان و امرای خودکامه هم برای هر که خود را به دامانشان افکند، چنین است. آیات 81 و 82 مریم(19) را ملاحظه فرمایید.
إِنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ مِنْ شَيْءٍ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۴۲﴾
خدا هر چه را که به جای او [تکیه‌گاهِ خود] می‌خوانند، می‌شناسد(1)؛ و او فرادست و فرزانه است.401
عنکبوت (29)
42
به آیه 116 نساء(4) و زیرنویس مربوطه توجّه فرمایید.
وَ تِلْكَ الْأَمْثالُ نَضْرِبُها لِلنَّاسِ وَ ما يَعْقِلُها إِلاَّ الْعالِمُونَ ﴿۴۳﴾
این مثلها را برای مردم می‌زنیم(1)، امّا جز دانشوران آنها را درک نمی‌کنند.401
عنکبوت (29)
43
نمونه مثلهای مختلف قرآن را در آیات 261 بقره(2) ، 24 یونس(10) ، 41 عنکبوت(29) ، 20 حدید(57) و 5 جمعه(62) ملاحظه فرمایید.
خَلَقَ اللَّهُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ بِالْحَقِّ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ ﴿۴۴﴾
خدا آسمانها و زمین را به حق [و با هدف] آفرید(1)؛ که در آن برای باورداران نشانه‌ای است [از تدبیر خدا].401
عنکبوت (29)
44
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 38 دخان(44) آمده است.
اتْلُ ما أُوحِيَ إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ ﴿۴۵﴾
آنچه از کتاب [آسمانی] به تو وحی شده است، تلاوت کن و نماز برپا دار؛ که نماز از بی‌شرمی و رفتار ناپسند بازمی‌دارد؛ و یاد خدا [از هر عبادتی] بالاتر است(1)؛ و خدا نسبت به عملکرد شما آگاهی دارد.401
عنکبوت (29)
45
به آیه 28 رعد(13) الا بذکر اللّه تطمئن القلوب توجّه فرمایید.
وَ لا تُجادِلُوا أَهْلَ الْكِتابِ إِلاَّ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ إِلاَّ الَّذِينَ ظَلَمُوا مِنْهُمْ وَ قُولُوا آمَنَّا بِالَّذِي أُنْزِلَ إِلَيْنا وَ أُنْزِلَ إِلَيْكُمْ وَ إِلهُنا وَ إِلهُكُمْ واحِدٌ وَ نَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ ﴿۴۶﴾
با اهل‌کتاب جز به بهترین شیوه بحث و مناظره نکنید، مگر با ستمگرانشان [که اهل منطق نیستند] و بگویید: کتاب خویش و کتاب شما را باور داریم، معبود ما و شما یکی است و در برابر او تسلیم هستیم(1).402
عنکبوت (29)
46
برای توضیح بیشتر به آیه 64 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید.
وَ كَذلِكَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ فَالَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مِنْ هؤُلاءِ مَنْ يُؤْمِنُ بِهِ وَ ما يَجْحَدُ بِآياتِنا إِلاَّ الْكافِرُونَ ﴿۴۷﴾
و بدین گونه کتاب را بر تو نازل کردیم؛ [برخی از] اهل‌کتاب و نیز برخی از مکیان آن را باور دارند؛ و جز کفرورزان [کسی] آیات ما را دانسته انکار نمی‌کند.402
عنکبوت (29)
47
وَ ما كُنْتَ تَتْلُوا مِنْ قَبْلِهِ مِنْ كِتابٍ وَ لا تَخُطُّهُ بِيَمِينِكَ إِذاً لاَرْتابَ الْمُبْطِلُونَ ﴿۴۸﴾
قبل از نزول قرآن، تو هیچ نوشته‌ای را نمی‌خواندی و به دست خود چیزی نمی‌نوشتی(1)، وگرنه هرزه درایان [حق داشتند که] به تردید افتند.402
عنکبوت (29)
48
این بخش از آیه به بیان دیگر در نیمه اوّل آیه 52 شوری(42) آمده است.