وَ قالَ إِنَّمَا اتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثاناً مَوَدَّةَ بَيْنِكُمْ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا ثُمَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكْفُرُ بَعْضُكُمْ بِبَعْضٍ وَ يَلْعَنُ بَعْضُكُمْ بَعْضاً وَ مَأْواكُمُ النَّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ ناصِرِينَ ﴿۲۵﴾
[ابراهیم] گفت: شما به جای خدا بتهایی انتخاب کردهاید برای دوستی میان خویش در زندگی دنیا؛ ولی روز رستاخیز یکدیگر را انکار و نفرین خواهید کرد(1) و جایگاهتان آتش است و یاوری نخواهید داشت(2).399
عنکبوت (29)
25
به آیه 67 زخرف(43) توجّه فرمایید.
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 94 انعام(6) و 86 نحل(16) آمده است.
فَآمَنَ لَهُ لُوطٌ وَ قالَ إِنِّي مُهاجِرٌ إِلى رَبِّي إِنَّهُ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿۲۶﴾
لوط به ابراهیم ایمان آورد و [ابراهیم] گفت: من به سوی [سرزمین دیگری برای عبادت] صاحباختیارم مهاجرت میکنم(1)؛ که او فرادست و فرزانه است.399
عنکبوت (29)
26
چون دعوت ابراهیم مورد پذیرش عمومی قرار نگرفت و با او به مخالفت برخاستند، به اتّفاق همسرش ساره و لوط از وطن هجرت کرد؛ آیات 71 انبیاء(21) و 99 صافات(37) نیز در همین رابطه است؛ ضمناً انگیزه او را برای این هجرت در آیه 48 مریم(19) ملاحظه فرمایید. عموم مفسّران گفتهاند ابراهیم از منطقهای در عراق کنونی به شام رفت و بعدا از آنجا به مکه سفر کرد.
وَ وَهَبْنا لَهُ إِسْحاقَ وَ يَعْقُوبَ وَ جَعَلْنا فِي ذُرِّيَّتِهِ النُّبُوَّةَ وَ الْكِتابَ وَ آتَيْناهُ أَجْرَهُ فِي الدُّنْيا وَ إِنَّهُ فِي الْآخِرَةِ لَمِنَ الصَّالِحِينَ ﴿۲۷﴾
اسحاق و یعقوب را به او بخشیدیم و در میان فرزندانش، پیامبری و کتاب مقرّر داشتیم و پاداش او را در دنیا دادیم(1)؛ و در آخرت نیز در زمره شایستگان خواهد بود.399
عنکبوت (29)
27
این پاداش را در آیه 50 مریم(19) ملاحظه فرمایید.
وَ لُوطاً إِذْ قالَ لِقَوْمِهِ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الْفاحِشَةَ ما سَبَقَكُمْ بِها مِنْ أَحَدٍ مِنَ الْعالَمِينَ ﴿۲۸﴾
و لوط را [به یاد آر] آنگاه که به قوم خود گفت: شما به عمل بیشرمانهای دست میزنید که هیچ یک از جهانیان پیش از شما مرتکب نشده است.399
عنکبوت (29)
28
أَ إِنَّكُمْ لَتَأْتُونَ الرِّجالَ وَ تَقْطَعُونَ السَّبِيلَ وَ تَأْتُونَ فِي نادِيكُمُ الْمُنْكَرَ فَما كانَ جَوابَ قَوْمِهِ إِلاَّ أَنْ قالُوا ائْتِنا بِعَذابِ اللَّهِ إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ ﴿۲۹﴾
چرا [برای کامرانی] به مردان روی میآورید و راه [طبیعی آمیزش] را رها میکنید، و در مجالس خویش مرتکب رفتار ناپسند میشوید؟! پاسخ قومش فقط این بود که گفتند: اگر راست میگویی مجازات خدا را پیش آر(1).399
عنکبوت (29)
29
اقوام دیگر نیز مشابه همین درخواست را از پیامبرشان داشتند؛ این درخواستها در مورد قوم صالح در آیه 77 اعراف(7) و در مورد قوم نوح درآیه 32 هود(11) و در مورد قوم شعیب در آیه 187 شعراء(26) و در مورد قوم هود در آیه 22 احقاف(46) و در مورد مشرکین قریش در آیات 32 انفال(8) و 16 ص(38) آمده است.
قالَ رَبِّ انْصُرْنِي عَلَى الْقَوْمِ الْمُفْسِدِينَ ﴿۳۰﴾
لوط گفت: صاحباختیارا، مرا در برابر این تبهکاران یاری کن.399
عنکبوت (29)
30
وَ لَمَّا جاءَتْ رُسُلُنا إِبْراهِيمَ بِالْبُشْرى قالُوا إِنَّا مُهْلِكُوا أَهْلِ هذِهِ الْقَرْيَةِ إِنَّ أَهْلَها كانُوا ظالِمِينَ ﴿۳۱﴾
و چون فرستادگان ما برای ابراهیم بشارت [اسحاق و یعقوب را] آوردند(1)، گفتند: ما مردم آن شهر(2) را هلاک میکنیم؛ زیرا که اهل آن ستمگرند.400
عنکبوت (29)
31
برای توجیه افزوده، به آیه 71 هود(11) توجّه فرمایید.
به زیرنویس دوم آیه 58 بقره(2) مراجعه فرمایند.
قالَ إِنَّ فِيها لُوطاً قالُوا نَحْنُ أَعْلَمُ بِمَنْ فِيها لَنُنَجِّيَنَّهُ وَ أَهْلَهُ إِلاَّ امْرَأَتَهُ كانَتْ مِنَ الْغابِرِينَ ﴿۳۲﴾
[ابراهیم] گفت: لوط ساکن این شهر است؛ گفتند: ما سکنه آن را بهتر میشناسیم؛ قطعاً او و خانوادهاش را نجات خواهیم داد، جز همسرش که [همراه بزهکاران] باقی خواهد ماند.400
عنکبوت (29)
32
وَ لَمَّا أَنْ جاءَتْ رُسُلُنا لُوطاً سِيءَ بِهِمْ وَ ضاقَ بِهِمْ ذَرْعاً وَ قالُوا لا تَخَفْ وَ لا تَحْزَنْ إِنَّا مُنَجُّوكَ وَ أَهْلَكَ إِلاَّ امْرَأَتَكَ كانَتْ مِنَ الْغابِرِينَ ﴿۳۳﴾
چون فرستادگان ما نزد لوط آمدند، از [تصوّر بیشرمی قومش نسبت به] آنان اندوهناک شد و در تنگنا قرار گرفت(1). گفتند: نترس و اندوهگین مباش؛ تو و خانوادهات را نجات خواهیم داد، جز همسرت که [همراه بزهکاران] باقی خواهد ماند.400
عنکبوت (29)
33
علت احساس دشواری لوط را در آیات 78-80 هود(11) ملاحظه فرمایید.
إِنَّا مُنْزِلُونَ عَلى أَهْلِ هذِهِ الْقَرْيَةِ رِجْزاً مِنَ السَّماءِ بِما كانُوا يَفْسُقُونَ ﴿۳۴﴾
ما بر مردم این شهر به سزای انحرافشان بلایی(1) از آسمان فرود میآوریم.400
عنکبوت (29)
34
توضیح این بلا در آیات 74 حجر(15) و 32-34 ذاریات(51) آمده است.