فَلَمَّا أَتاها نُودِيَ مِنْ شاطِئِ الْوادِ الْأَيْمَنِ فِي الْبُقْعَةِ الْمُبارَكَةِ مِنَ الشَّجَرَةِ أَنْ يا مُوسى إِنِّي أَنَا اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِينَ ﴿۳۰﴾
چون به آتش نزدیک شد، در کرانه خجسته(1) آن درّه، بر جایگاهی مبارک(2)، از درخت ندایی برخاست که: ای موسی، منم خدا(3)، صاحب‌اختیار جهانیان(4).388
قصص (28)
30
به زیرنویس اوّل آیه 52 مریم(19) توجّه فرمایید.
همان جا بود که خدا به موسی دستور داد: فاخلع نعلیک انک بالواد المقدس طوی 12 طه(20).
محتوای مجموعه دو آیه 29 و 30 نشان می‌دهد همان طور که در مورد پیامبر اسلام در آیه 86 قصص(همین سوره) تصریح شده، موسی هم پیش از نبوّتش امید رسالت نداشته است.
ندایی که برخاست، با تفصیل بیشتر در آیات 14-16 طه(20) آمده است.
وَ أَنْ أَلْقِ عَصاكَ فَلَمَّا رَآها تَهْتَزُّ كَأَنَّها جَانٌّ وَلَّى مُدْبِراً وَ لَمْ يُعَقِّبْ يا مُوسى أَقْبِلْ وَ لا تَخَفْ إِنَّكَ مِنَ الْآمِنِينَ ﴿۳۱﴾
چوبدست(1) خود را بیفکن؛ و چون موسی آن را دید که به سان ماری سبکخیز می‌خزد(2)، واپس گریخت و برنگشت؛ [خدا گفت:] ای موسی، پیش آی و نترس؛ ایمن هستی(3).388
قصص (28)
31
"«عصا» در زبان عربی به معنی چوبدستی است. آنچه در زبان فارسی به آن عصا می‌گویند در زبان عربی «مِنسَأه» نامیده می‌شود و یکبار در آیه 14 سبأ(34) آمده است.
واژه «جانّ» به معنی مار کوچک است که در این آیه و آیه 10 نمل(27) آمده است و تعبیر هر دو آیه نشان می‌دهد که موسی از تغییر حالت عصای خود به وحشت افتاد. ولی در مواجهه موسی با فرعون در آیات 107 اعراف(7) و 32 شعراء(26) ، واژه «ثعبان» به معنی مار بزرگ به کار رفته و هیچ اشاره‌ای هم به ترس موسی نشده است. به نظر می‌رسد که در کوه طور عصا به اراده خدا تبدیل به مار کوچکی شد تا موسی با این معجزه خو بگیرد و سپس در رویارویی با فرعون، عصا به افعی بزرگی بدل شد که برای موسی عادی شده بود.
آیه نشان می‌دهد که عوارض بشری مثل ترس گاهی بر پیامبران نیز غالب می‌شد."
اسْلُكْ يَدَكَ فِي جَيْبِكَ تَخْرُجْ بَيْضاءَ مِنْ غَيْرِ سُوءٍ وَ اضْمُمْ إِلَيْكَ جَناحَكَ مِنَ الرَّهْبِ فَذانِكَ بُرْهانانِ مِنْ رَبِّكَ إِلى فِرْعَوْنَ وَ مَلاَئِهِ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ ﴿۳۲﴾
دستت را به پهلوی خویش بر، تا سپید [و] بی‌آسیب خارج شود و [برای رهایی] از این ترس، بازوی خود را به سمت خودت جمع کن؛ و اینها دو دلیل از جانب صاحب‌اختیارت برای فرعون و سران [قوم] اوست، که آنان گروهی منحرف بوده‌اند.388
قصص (28)
32
قالَ رَبِّ إِنِّي قَتَلْتُ مِنْهُمْ نَفْساً فَأَخافُ أَنْ يَقْتُلُونِ ﴿۳۳﴾
گفت: صاحب‌اختیارا، من یک تن از آنان را [به غیرعمد] کشته‌ام، می‌ترسم مرا به قتل برسانند(1).388
قصص (28)
33
داستان این قتل غیرعمد در آیات 15 و 16 قصص(همین سوره) آمده است.
وَ أَخِي هارُونُ هُوَ أَفْصَحُ مِنِّي لِساناً فَأَرْسِلْهُ مَعِي رِدْءاً يُصَدِّقُنِي إِنِّي أَخافُ أَنْ يُكَذِّبُونِ ﴿۳۴﴾
و برادرم هارون از من زبان‌آورتر است، او را به کمک من فرست که مرا تصدیق کند، که می‌ترسم مرا دروغ‌پرداز شمرند.388
قصص (28)
34
قالَ سَنَشُدُّ عَضُدَكَ بِأَخِيكَ وَ نَجْعَلُ لَكُما سُلْطاناً فَلا يَصِلُونَ إِلَيْكُما بِآياتِنا أَنْتُما وَ مَنِ اتَّبَعَكُمَا الْغالِبُونَ ﴿۳۵﴾
گفت: تو را با [کمک] برادرت قوی‌دست خواهیم کرد(1) و شما را در موضعی مسلّط قرار می‌دهیم که به [برکت] معجزات ما بر شما دست نیابند؛ شما و پیروانتان پیروزید(2).388
قصص (28)
35
«سَنَشُدُّ عَضُدَک» تعبیری مجازی است و در لغت عرب، معنیِ مجازیِ «یاری کردن» دارد.
به آیه 21 مجادله(58) توجّه فرمایید.
فَلَمَّا جاءَهُمْ مُوسى بِآياتِنا بَيِّناتٍ قالُوا ما هذا إِلاَّ سِحْرٌ مُفْتَرىً وَ ما سَمِعْنا بِهذا فِي آبائِنَا الْأَوَّلِينَ ﴿۳۶﴾
چون موسی معجزات روشن ما را بر آنها عرضه کرد، گفتند: این جز جادویی به هم بافته نیست و این [ادّعای توحید] را از نیاکانمان نشنیده‌ایم.389
قصص (28)
36
وَ قالَ مُوسى رَبِّي أَعْلَمُ بِمَنْ جاءَ بِالْهُدى مِنْ عِنْدِهِ وَ مَنْ تَكُونُ لَهُ عاقِبَةُ الدَّارِ إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ ﴿۳۷﴾
موسی گفت: صاحب‌اختیار من به [حالِ] کسی که [برنامه] هدایت را از جانب او ارایه می‌کند و کسی که آسایش آخرت را دارد، آگاه‌تر است؛ به راستی ستمگران رستگار نخواهند شد.389
قصص (28)
37
وَ قالَ فِرْعَوْنُ يا أَيُّهَا الْمَلَأُ ما عَلِمْتُ لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرِي فَأَوْقِدْ لِي يا هامانُ عَلَى الطِّينِ فَاجْعَلْ لِي صَرْحاً لَعَلِّي أَطَّلِعُ إِلى إِلهِ مُوسى وَ إِنِّي لَأَظُنُّهُ مِنَ الْكاذِبِينَ ﴿۳۸﴾
فرعون گفت: ای سران [قوم] برای شما معبودی جز خودم نمی‌شناسم؛ و ای هامان، برای من در کوره آجر بزن و بنایی بلند بساز شاید به معبود موسی پی ببرم؛ با آنکه او را دروغ‌پرداز می‌پندارم.389
قصص (28)
38
وَ اسْتَكْبَرَ هُوَ وَ جُنُودُهُ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ إِلَيْنا لا يُرْجَعُونَ ﴿۳۹﴾
فرعون و سپاهیانش به ناحق در آن سرزمین سروری می‌خواستند و تصوّر می‌کردند که به پیشگاه ما بازگردانده نخواهند شد.389
قصص (28)
39