وَ إِذا أُلْقُوا مِنْها مَكاناً ضَيِّقاً مُقَرَّنِينَ دَعَوْا هُنالِكَ ثُبُوراً ﴿۱۳﴾
و چون دست و پابسته به تنگنایی از دوزخ درافتند، درخواست مرگ می‌کنند.361
فرقان (25)
13
لا تَدْعُوا الْيَوْمَ ثُبُوراً واحِداً وَ ادْعُوا ثُبُوراً كَثِيراً ﴿۱۴﴾
امروز نه یک بار، بلکه بسیار درخواست مرگ کنید(1).361
فرقان (25)
14
به آیه 16 طور(52) توجّه فرمایید.
قُلْ أَ ذلِكَ خَيْرٌ أَمْ جَنَّةُ الْخُلْدِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ كانَتْ لَهُمْ جَزاءً وَ مَصِيراً ﴿۱۵﴾
بگو: این [بدبختی] بهتر است یا بهشت جاودانی که به پرواپیشگان وعده داده شده است؛ و پاداش و سرانجام آنان است؟361
فرقان (25)
15
لَهُمْ فِيها ما يَشاؤُنَ خالِدِينَ كانَ عَلى رَبِّكَ وَعْداً مَسْؤُلاً ﴿۱۶﴾
در آنجا جاودانه هر چه بخواهند، در اختیار دارند(1)؛ [این] وعده‌ای - شایسته درخواست است(2) بر عهده صاحب‌اختیار تو(3).361
فرقان (25)
16
نقطه مقابل آن، توصیفی است که در مورد دوزخیان در آیه 54 سبأ(34) آمده است.
به آیه 194 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید.
این هم پاسخ و تحقّق همان درخواست.
وَ يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ وَ ما يَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ فَيَقُولُ أَ أَنْتُمْ أَضْلَلْتُمْ عِبادِي هؤُلاءِ أَمْ هُمْ ضَلُّوا السَّبِيلَ ﴿۱۷﴾
روزی که آنان را با کسانی که به جای خدا بندگی[شان] می‌کردند احضار کند، گوید: آیا شما بندگان مرا گمراه کردید یا خود راه را گم کردند؟361
فرقان (25)
17
قالُوا سُبْحانَكَ ما كانَ يَنْبَغِي لَنا أَنْ نَتَّخِذَ مِنْ دُونِكَ مِنْ أَوْلِياءَ وَ لكِنْ مَتَّعْتَهُمْ وَ آباءَهُمْ حَتَّى نَسُوا الذِّكْرَ وَ كانُوا قَوْماً بُوراً ﴿۱۸﴾
معبودان گویند: [بار خدایا] تو را تقدیس می‌کنیم، برای خود ما هم شایسته نبود که به جای تو کارسازی انتخاب کنیم، ولی تو آنان و پدرانشان را [با وجود گمراهی، از نعمتها] برخوردار نمودی، تا اینکه [با سرمستی و غرور] یاد [تو] را فراموش کردند و آنان گروهی ورشکسته بودند.361
فرقان (25)
18
فَقَدْ كَذَّبُوكُمْ بِما تَقُولُونَ فَما تَسْتَطِيعُونَ صَرْفاً وَ لا نَصْراً وَ مَنْ يَظْلِمْ مِنْكُمْ نُذِقْهُ عَذاباً كَبِيراً ﴿۱۹﴾
[آنگاه خطاب شود:] معبودانتان دعاوی شما را دروغ شمردند، اکنون قدرت دفع مجازات و یاری [خود] را ندارید؛ و هر که از شما ستم کند [و عامل شرک در جامعه شود،(1)] مجازاتی بزرگ می‌چشانیم.361
فرقان (25)
19
ابن کثیر عقیده دارد «ظلم» در اینجا به معنی شرک به خداست؛ آیات 82 انعام(6) و 13 لقمان(31) مؤید نظر اوست.
وَ ما أَرْسَلْنا قَبْلَكَ مِنَ الْمُرْسَلِينَ إِلاَّ إِنَّهُمْ لَيَأْكُلُونَ الطَّعامَ وَ يَمْشُونَ فِي الْأَسْواقِ وَ جَعَلْنا بَعْضَكُمْ لِبَعْضٍ فِتْنَةً أَ تَصْبِرُونَ وَ كانَ رَبُّكَ بَصِيراً ﴿۲۰﴾
قبل از تو هیچ پیامبری [را] نفرستادیم، مگر اینکه آنان نیز غذا می‌خوردند و در [کوچه و] بازار راه می‌رفتند(1)؛ و شما را وسیله آزمون یکدیگر ساخته‌ایم(2) [تا روشن شود] آیا شکیبایی می‌ورزید؟ و صاحب‌اختیار تو [نسبت به همه] بیناست.361
فرقان (25)
20
وَ قالَ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقاءَنا لَوْ لا أُنْزِلَ عَلَيْنَا الْمَلائِكَةُ أَوْ نَرى رَبَّنا لَقَدِ اسْتَكْبَرُوا فِي أَنْفُسِهِمْ وَ عَتَوْا عُتُوًّا كَبِيراً ﴿۲۱﴾
کسانی که امید به [رستاخیز و] لقای ما ندارند، می‌گویند: چرا فرشتگان بر ما نازل نشدند(1) یا چرا صاحب‌اختیار خود را نمی‌بینیم(2)؟ به راستی آنها به خودبزرگ‌بینی و سرکشی سختی گرفتار شده‌اند.362
فرقان (25)
21
منظور آنان از درخواست نازل شدن فرشته، در آیه 7 فرقان(همین سوره) روشن‌تر بیان شده است.
معنی و مفهوم این آیه، به بیان دیگر در آیه 118 بقره(2) آمده است.
يَوْمَ يَرَوْنَ الْمَلائِكَةَ لا بُشْرى يَوْمَئِذٍ لِلْمُجْرِمِينَ وَ يَقُولُونَ حِجْراً مَحْجُوراً ﴿۲۲﴾
روزی که بزهکاران فرشتگان [مرگ(1)] را مشاهده کنند، بشارتی نخواهند داشت و [از وحشت] می‌گویند: پناه! امان(2)!362
فرقان (25)
22
برای توجیه افزوده، به آیه 97 نساء(4) توجّه فرمایید.
«حجرا محجورا» اصلاحی بوده در میان عربهای قدیم که وقتی به دشمنی می‌رسیدند و از احتمال حمله او می‌ترسیدند - مخصوصا در ماههای حرام و ایام حج - این جمله را می‌گفتند و در امان بودند تفسیر المیزان ذیل این آیه.