أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يَسْجُدُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ مَنْ فِي الْأَرْضِ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ وَ النُّجُومُ وَ الْجِبالُ وَ الشَّجَرُ وَ الدَّوَابُّ وَ كَثِيرٌ مِنَ النَّاسِ وَ كَثِيرٌ حَقَّ عَلَيْهِ الْعَذابُ وَ مَنْ يُهِنِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ مُكْرِمٍ إِنَّ اللَّهَ يَفْعَلُ ما يَشاءُ ﴿۱۸﴾
آیا توجّه نکرده‌ای که هر که [و هر چه(1)] در آسمانها و زمین است و [از جمله] خورشید و ماه و ستارگان و کوهساران و درختان و موجودات زنده [با تبعیت گریزناپذیر خود از قوانین عمومی جهان] در قبال خدا خاضع و فروتنند؛ و نیز بسیاری از مردم؛ و فرمانِ مجازات در موردِ بسیاری دیگر [از مردم به خاطرِ سوء استفاده از پدیده محدود اختیار] قطعی شده است؛ و هر که را خدا خوار گرداند، گرامی دارنده‌ای نخواهد داشت؛ که خدا آنچه بخواهد می‌کند.
سوره حج (22) آیه 18
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
18
1
برای توجیه افزوده، به آیه 68 یونس(10) توجّه فرمایید.
هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فِي رَبِّهِمْ فَالَّذِينَ كَفَرُوا قُطِّعَتْ لَهُمْ ثِيابٌ مِنْ نارٍ يُصَبُّ مِنْ فَوْقِ رُؤُسِهِمُ الْحَمِيمُ ﴿۱۹﴾
این دو گروه، مخالف یکدیگرند که در مورد صاحب‌اختیارشان به مخاصمه پرداختند؛ و برای انکارورزان جامه‌های آتشین بریده شده [و] آب داغ از فراز سرشان بر آنان ریخته می‌شود(1).
سوره حج (22) آیه 19
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
19
1
به آیه 10 یونس(10) توجّه فرمایید.
يُصْهَرُ بِهِ ما فِي بُطُونِهِمْ وَ الْجُلُودُ ﴿۲۰﴾
[به گونه‌ای که] درون و پوستهاشان به وسیله آن گداخته شود.
سوره حج (22) آیه 20
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
20
وَ لَهُمْ مَقامِعُ مِنْ حَدِيدٍ ﴿۲۱﴾
و گرزهای آهنین(1) [در انتظار] دارند.
سوره حج (22) آیه 21
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
21
1
مقامع: جمع مِقمَعَه: گرز.
كُلَّما أَرادُوا أَنْ يَخْرُجُوا مِنْها مِنْ غَمٍّ أُعِيدُوا فِيها وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ ﴿۲۲﴾
هر گاه از شدّت اندوه بخواهند از مجازات خارج شوند، بدان بازگردانده شوند، و [گفته می‌شود:] مجازات آتش را بچشید(1).
سوره حج (22) آیه 22
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
22
1
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 37 مائده(5) و 107 و 108 مؤمنون(23) آمده است.
إِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فِيها حَرِيرٌ ﴿۲۳﴾
و[لی] خدا مؤمنانِ نیک‌رفتار را به باغهایی [از بهشت] درآورَد که نهرها در دامن آن جاری است؛ در آنجا به دستواره‌های زرّین و مروارید آراسته می‌شوند، و لباسشان از دیباست.
سوره حج (22) آیه 23
صفحه
334
سوره
حج (22)
آیه
23
وَ هُدُوا إِلَى الطَّيِّبِ مِنَ الْقَوْلِ وَ هُدُوا إِلى صِراطِ الْحَمِيدِ ﴿۲۴﴾
به گفتارِ پاک و راهِ [خدای] شایسته‌ی ستایش(1)، هدایت می‌شوند(2).
سوره حج (22) آیه 24
صفحه
335
سوره
حج (22)
آیه
24
1
برای شناخت سریع‌تر راه خدا، به زیرنویس آیه 153 انعام(6) در مورد ده فرمان قرآنی مراجعه فرمایید.
2
بنا بر قاعده، فعل ماضی در آغاز کلام، معنی مضارع می‌دهد، مانند آیه 43 اعراف(7) و 21 و 22 فجر(89).
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ الَّذِي جَعَلْناهُ لِلنَّاسِ سَواءً الْعاكِفُ فِيهِ وَ الْبادِ وَ مَنْ يُرِدْ فِيهِ بِإِلْحادٍ بِظُلْمٍ نُذِقْهُ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ ﴿۲۵﴾
به کسانی که کفر ورزیدند و [مردم را] از راه خدا و مسجدالحرام - که برای بومی و غیر بومی(1) یکسان قرار داده‌ایم - بازمی‌دارند، و نیز به آنان که با انگیزه ستم، تمایل به انحراف دارند، مجازاتی دردناک می‌چشانیم.
سوره حج (22) آیه 25
صفحه
335
سوره
حج (22)
آیه
25
1
الباد: در اصل البادی است که یاء تبدیل به کسره شده. به معنی ازبادیه آمده.
وَ إِذْ بَوَّأْنا لِإِبْراهِيمَ مَكانَ الْبَيْتِ أَنْ لا تُشْرِكْ بِي شَيْئاً وَ طَهِّرْ بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَ الْقائِمِينَ وَ الرُّكَّعِ السُّجُودِ ﴿۲۶﴾
و چون محلّ خانه [کعبه(1)] را برای ابراهیم معین کردیم، [تا نسبت به تجدید بنایش اقدام کند(2)، مقرّر داشتیم] هیچ چیز را [در قدرت و تدبیر] شریک من مپندار و خانه مرا برای طواف‌‌کنندگان و [به عبادت] ایستادگان و رکوع(3) و سجودکنندگان(4) پاکیزه گردان.
سوره حج (22) آیه 26
صفحه
335
سوره
حج (22)
آیه
26
1
منظور خانه کعبه است؛ با آیه 96 آل‌عمران(3) مقایسه فرمایید.
2
برای توجیه افزوده، به زیرنویس آیه 29 حج(همین سوره) و زیرنویس اول آیه 37 ابراهیم(14) توجّه فرمایید.
3
رُکع: جمع راکع: رکوع کننده.
4
سجود: جمع ساجد: سجده کننده.
وَ أَذِّنْ فِي النَّاسِ بِالْحَجِّ يَأْتُوكَ رِجالاً وَ عَلى كُلِّ ضامِرٍ يَأْتِينَ مِنْ كُلِّ فَجٍّ عَمِيقٍ ﴿۲۷﴾
و مردم را به [انجام مراسم] حج فرا خوان تا پیاده(1) و [سوار] بر هر مرکب تکیده که از هر راه دوری می‌رسند، به سوی تو آیند؛
سوره حج (22) آیه 27
صفحه
335
سوره
حج (22)
آیه
27
1
رجال: جمع راجل: پیاده.