وَ لَقَدْ أَوْحَيْنا إِلى مُوسى أَنْ أَسْرِ بِعِبادِي فَاضْرِبْ لَهُمْ طَرِيقاً فِي الْبَحْرِ يَبَساً لا تَخافُ دَرَكاً وَ لا تَخْشى ﴿۷۷﴾
به موسی وحی کردیم که بندگان مرا شبانه [از شهر] خارج کن، و [با اعجاز ما] راهی خشک برای آنان در رود [نیل] بگشای(1) که نه ترسی از تعقیب [فرعونیان] خواهی داشت و نه بیمی [از غرق شدن].317
طه (20)
77
چگونگی شکافتن آب و گشایش راه را در آیه 63 شعراء(26) ملاحظه فرمایید. ضمناً در زبان عرب، کلمات «بحر» و «یم» به معنای دریا، برای آبهای وسیع و رودهای بزرگ هم بکار میرود. در آیات متوالی 77 و 78، منظور از بحر و یم، رود نیل است.
فَأَتْبَعَهُمْ فِرْعَوْنُ بِجُنُودِهِ فَغَشِيَهُمْ مِنَ الْيَمِّ ما غَشِيَهُمْ ﴿۷۸﴾
فرعون با سپاهش از پی آنان تاخت و امواج رود [نیل] آنان را فروپوشاند.317
طه (20)
78
وَ أَضَلَّ فِرْعَوْنُ قَوْمَهُ وَ ما هَدى ﴿۷۹﴾
[در واقع] فرعون قومش را گمراه کرد، نه هدایت(1).317
طه (20)
79
ادّعای فرعون را که در آیه 29 غافر(40) آمده است، نفی میکند.
يا بَنِي إِسْرائِيلَ قَدْ أَنْجَيْناكُمْ مِنْ عَدُوِّكُمْ وَ واعَدْناكُمْ جانِبَ الطُّورِ الْأَيْمَنَ وَ نَزَّلْنا عَلَيْكُمُ الْمَنَّ وَ السَّلْوى ﴿۸۰﴾
ای دودمان یعقوب، ما شما را از [چنگ] دشمنان نجات دادیم(1) و در کناره خجسته کوه(2) طور با شما وعده گزاردیم(3) و [برای تغذیه] شما نعمتی گیاهی و نعمتی از گوشت پرندگان مقرّر داشتیم.317
طه (20)
80
به آیه 49 بقره(2) و زیرنویس آن مراجعه فرمایید.
به زیرنویس اوّل آیه 52 مریم(19) مراجعه فرمایید.
در رابطه با آیه 142 اعراف(7) است.
كُلُوا مِنْ طَيِّباتِ ما رَزَقْناكُمْ وَ لا تَطْغَوْا فِيهِ فَيَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبِي وَ مَنْ يَحْلِلْ عَلَيْهِ غَضَبِي فَقَدْ هَوى ﴿۸۱﴾
از نعمتهای پاکیزه که روزی شما کردهایم بخورید، و[لی] زیادهروی در [مورد] آن مکنید که مورد خشم من قرار خواهید گرفت؛ و هر که مورد خشم من قرار گیرد، سقوط کرده است.317
طه (20)
81
وَ إِنِّي لَغَفَّارٌ لِمَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً ثُمَّ اهْتَدى ﴿۸۲﴾
مسلّماً من آمرزنده کسی هستم که به توبه و ایمان و عمل شایسته روی بَرَد، آنگاه بر هدایت [خود باقی] بماند(1).317
طه (20)
82
مفهوم این آیه به بیان دیگر در نیمه اوّل آیه 38 انفال(8) و آیه 53 زمر(39) آمده است.
وَ ما أَعْجَلَكَ عَنْ قَوْمِكَ يا مُوسى ﴿۸۳﴾
ای موسی، چه چیز تو را [غافل] از قوم خودت، با شتاب [به وعدهگاه] آورد(1)؟317
طه (20)
83
صحبت از میعادی است که در آیه 142 اعراف(7) آمده است.
قالَ هُمْ أُولاءِ عَلى أَثَرِي وَ عَجِلْتُ إِلَيْكَ رَبِّ لِتَرْضى ﴿۸۴﴾
گفت: صاحباختیارا، آنان از پی من در راهند و من به سوی تو شتافتم تا خشنود شوی.317
طه (20)
84
قالَ فَإِنَّا قَدْ فَتَنَّا قَوْمَكَ مِنْ بَعْدِكَ وَ أَضَلَّهُمُ السَّامِرِيُّ ﴿۸۵﴾
[خدای] گفت: پس از [رفتن] تو، قومت را به آزمون گرفتیم، و سامری گمراهشان کرد(1).317
طه (20)
85
چگونگی گمراه کردن سامری را در آیه 51 بقره(2) و توضیح بیشتر را در آیات 87-88 طه(همین سوره) ملاحظه فرمایید.
فَرَجَعَ مُوسى إِلى قَوْمِهِ غَضْبانَ أَسِفاً قالَ يا قَوْمِ أَ لَمْ يَعِدْكُمْ رَبُّكُمْ وَعْداً حَسَناً أَ فَطالَ عَلَيْكُمُ الْعَهْدُ أَمْ أَرَدْتُمْ أَنْ يَحِلَّ عَلَيْكُمْ غَضَبٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَخْلَفْتُمْ مَوْعِدِي ﴿۸۶﴾
موسی با خشم و تأسف نزد قوم خود بازگشت و گفت: ای قوم من، مگر صاحباختیارتان به شما وعده[های] نیکو نداده بود؟ آیا مدّت [سفرم] به نظر شما طولانی شده بود، یا میخواستید خشم صاحباختیارتان شما را فراگیرد که با من خلف وعده کردید؟317
طه (20)
86