سوره اسراء (17) - سیر شبانه
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ
به نام خدای گستردهمهر [و] جاودانمهر-
اسراء (17)
-
سُبْحانَ الَّذِي أَسْرى بِعَبْدِهِ لَيْلاً مِنَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ إِلَى الْمَسْجِدِ الْأَقْصَى الَّذِي بارَكْنا حَوْلَهُ لِنُرِيَهُ مِنْ آياتِنا إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ ﴿۱﴾
منزّه است خدایی که بندهاش [محمّد] را شبی از مسجدالحرام به مسجدالاقصی که پیرامونش را برکت دادهایم، سیر داد(1) تا برخی از نشانههای [عظمت] خویش را به او بنماییم(2)؛ البته اوست که شنوا و بیناست.282
اسراء (17)
1
کوچ از مسجدالحرام در مکه تا مسجدالاقصی (در بیت المقدس) را اسراء مینامند، و کوچ از مسجدالاقصی به آسمانها را معراج میگویند. اسراء و معراج هر دو با هم در یک شب انجام گرفته است.
به آیات 13-18 نجم(53) توجّه فرمایید.
وَ آتَيْنا مُوسَى الْكِتابَ وَ جَعَلْناهُ هُدىً لِبَنِي إِسْرائِيلَ أَلاَّ تَتَّخِذُوا مِنْ دُونِي وَكِيلاً ﴿۲﴾
به موسی کتاب دادیم و آن را [وسیله] هدایتی برای دودمان یعقوب(1) مقرّر داشتیم که زنهار، هیچ کس غیر مرا کارگزار خود تلقّی مکنید(2).282
اسراء (17)
2
به زیرنویس اوّل آیه 83 بقره(2) و نیز زیرنویس آیه 105 اعراف(7) مراجعه فرمایید.
واژه «الاّ» مرکب از «ان» و «لا» میباشد همچنین است همین واژه در آیه 23 اسراء(همین سوره).
ذُرِّيَّةَ مَنْ حَمَلْنا مَعَ نُوحٍ إِنَّهُ كانَ عَبْداً شَكُوراً ﴿۳﴾
ای فرزندان کسانی که همراه نوح [در کشتی] سوارشان کردیم(1)، نوح بندهای سپاسگزار بود [به راه او گام بردارید].282
اسراء (17)
3
عدّه کمی که به پیامبری نوح مؤمن بودند و افراد خانوادهاش در کشتی سوار شدند؛ به آیه 40 هود(11) توجّه فرمایید.
وَ قَضَيْنا إِلى بَنِي إِسْرائِيلَ فِي الْكِتابِ لَتُفْسِدُنَّ فِي الْأَرْضِ مَرَّتَيْنِ وَ لَتَعْلُنَّ عُلُوًّا كَبِيراً ﴿۴﴾
در کتاب [تورات] به دودمان یعقوب اعلام کردیم که دو بار در این سرزمین، تبهکاری و سرکشی سختی خواهید کرد.282
اسراء (17)
4
فَإِذا جاءَ وَعْدُ أُولاهُما بَعَثْنا عَلَيْكُمْ عِباداً لَنا أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ فَجاسُوا خِلالَ الدِّيارِ وَ كانَ وَعْداً مَفْعُولاً ﴿۵﴾
چون وعده [کیفر] نخستین آن فرا رسد، بندگان جنگاور خویش را بر شما برانگیزیم که حتّی درون خانهها(1) را جستجو کنند؛ و این وعدهای انجام یافتنی است(2)282
اسراء (17)
5
دیار: جمع دار: خانه.
بعضی از مفسّران گفتهاند که این وعده هنگام حمله بخت النصر پادشاه بابل بود و دومین کسی که بر آنها هجوم برد، قیصر روم اسپیانوس بود و این حدود یکصد سال قبل از میلاد بود؛ واللّه اعلم.
ثُمَّ رَدَدْنا لَكُمُ الْكَرَّةَ عَلَيْهِمْ وَ أَمْدَدْناكُمْ بِأَمْوالٍ وَ بَنِينَ وَ جَعَلْناكُمْ أَكْثَرَ نَفِيراً ﴿۶﴾
آنگاه اقتدار بر آنان را برای شما بازمیگردانیم و شما را با اموال و فرزندان یاری میکنیم و بر شمار [نیروهای] شما بیفزاییم(1).282
اسراء (17)
6
این تغییر احوال به وسیله کورش، پادشاه ایران، انجام شد که یهود را از اسارت بختالنصر نجات داد. و پس از آن دودمان یعقوب مجددا به قدرت رسیدند و این وضع ادامه داشت تا بار دیگر قیصر روم به آنها حمله برد و حکومتشان را متلاشی کرد و پراکنده شدند، تا در نیمه قرن بیستم با کمک دولتهای استعماری به حکومت رسیدند.
إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِكُمْ وَ إِنْ أَسَأْتُمْ فَلَها فَإِذا جاءَ وَعْدُ الْآخِرَةِ لِيَسُوؤُا وُجُوهَكُمْ وَ لِيَدْخُلُوا الْمَسْجِدَ كَما دَخَلُوهُ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ لِيُتَبِّرُوا ما عَلَوْا تَتْبِيراً ﴿۷﴾
اگر نیکویی کنید، به سود خود کردهاید و اگر بدی کنید نیز به زیان خویش کردهاید(1)؛ و چون وعده [کیفر] آخری فرا رسد، [دشمنان هجوم میآورند] تا چهرههای شما را اندوهگین سازند و همچون بار اوّل به مسجد [شما] وارد شوند و به هر چه دست یابند، نابود کنند(2).282
اسراء (17)
7
معنی و مفهوم این عبارت به بیان دیگری در آیات 44 روم(30) و 46 فصلت(41) آمده است.
این وعده پس از قتل یحیی با سلطه بخت النصر تحقّق یافت؛ واللّه اعلم.
عَسى رَبُّكُمْ أَنْ يَرْحَمَكُمْ وَ إِنْ عُدْتُمْ عُدْنا وَ جَعَلْنا جَهَنَّمَ لِلْكافِرِينَ حَصِيراً ﴿۸﴾
چه بسا صاحباختیارتان بر شما رحمت آورد؛ و اگر [به تبهکاری] بازگردید، [به کیفر شما] بازمیگردیم و دوزخ را زندانی برای انکارورزان مقرّر داشتهایم(1).283
اسراء (17)
8
به آیه 13 فرقان(25) توجّه فرمایید.
إِنَّ هذَا الْقُرْآنَ يَهْدِي لِلَّتِي هِيَ أَقْوَمُ وَ يُبَشِّرُ الْمُؤْمِنِينَ الَّذِينَ يَعْمَلُونَ الصَّالِحاتِ أَنَّ لَهُمْ أَجْراً كَبِيراً ﴿۹﴾
این قرآن به بهترین راه هدایت میکند و به مؤمنانِ نیکرفتار بشارت میدهد که پاداشی بزرگ خواهند داشت؛283
اسراء (17)
9
وَ أَنَّ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ أَعْتَدْنا لَهُمْ عَذاباً أَلِيماً ﴿۱۰﴾
و این که برای کسانی که به آخرت باور ندارند، مجازاتی دردناک آماده کردهایم.283
اسراء (17)
10