وَ لَوْ فَتَحْنا عَلَيْهِمْ باباً مِنَ السَّماءِ فَظَلُّوا فِيهِ يَعْرُجُونَ ﴿۱۴﴾
حتّی اگر دری از آسمان به روی آنان می‌گشودیم که همواره بر آن عروج کنند،262
حجر (15)
14
لَقالُوا إِنَّما سُكِّرَتْ أَبْصارُنا بَلْ نَحْنُ قَوْمٌ مَسْحُورُونَ ﴿۱۵﴾
[باز] می‌گفتند قطعاً چشم‌بندی شده‌ایم، بلکه مردمی جادوزده‌ایم.262
حجر (15)
15
وَ لَقَدْ جَعَلْنا فِي السَّماءِ بُرُوجاً وَ زَيَّنَّاها لِلنَّاظِرِينَ ﴿۱۶﴾
در آسمان ستارگانی(1) پدید آوردیم و آن را برای بینندگان آراستیم،263
حجر (15)
16
برای توجیه ترجمه «بروج» به ستارگان، این آیه را با آیه 6 صافات(37) مقایسه فرمایید. «بروج» صورت‌‌های فلکی مجموعه‌ای از ستارگان است که شکل ویژه‌ای به خود گرفته‌اند.
وَ حَفِظْناها مِنْ كُلِّ شَيْطانٍ رَجِيمٍ ﴿۱۷﴾
و آن را از [دستبرد] هر شیطان مطرودی محافظت کردیم؛263
حجر (15)
17
إِلاَّ مَنِ اسْتَرَقَ السَّمْعَ فَأَتْبَعَهُ شِهابٌ مُبِينٌ ﴿۱۸﴾
مگر کسی که دزدانه گوش فرا دارد که شهابی روشن تعقیبش خواهد کرد(1).263
حجر (15)
18
تاکنون مفسّران و دانشمندان معنی و مفهوم این آیه و آیه قبل را به روشنی تبیین نکرده‌اند؛ به هر حال اسراری است که مسلّماً در آینده روشن خواهد شد؛ به ترجمه و زیرنویس آیه 7 آل‌عمران(3) مراجعه فرمایید.
وَ الْأَرْضَ مَدَدْناها وَ أَلْقَيْنا فِيها رَواسِيَ وَ أَنْبَتْنا فِيها مِنْ كُلِّ شَيْءٍ مَوْزُونٍ ﴿۱۹﴾
زمین را گستردیم و کوههای ثابت در آن پی افکندیم و از هر عنصر سنجیده‌ای در آن [تدریجاً] ایجاد کردیم(1)؛263
حجر (15)
19
از نظر روشن شدن معنی و مفهوم «انبتنا» به آیه 17 نوح(71) توجّه فرمایید.
وَ جَعَلْنا لَكُمْ فِيها مَعايِشَ وَ مَنْ لَسْتُمْ لَهُ بِرازِقِينَ ﴿۲۰﴾
و در آن وسایل معیشت(1) برای شما - و هر کس که شما روزی‌دهنده‌اش نیستید - فراهم ساختیم.263
حجر (15)
20
معایش: جمع معاش، مایه زندگی.
وَ إِنْ مِنْ شَيْءٍ إِلاَّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَ ما نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَعْلُومٍ ﴿۲۱﴾
هیچ چیز نیست مگر آنکه خزاین آن در اختیار ماست و آن را جز به اندازه معین عرضه نمی‌کنیم(1).263
حجر (15)
21
با آیه 27 شوری(42) مقایسه فرمایید.
وَ أَرْسَلْنَا الرِّياحَ لَواقِحَ فَأَنْزَلْنا مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَسْقَيْناكُمُوهُ وَ ما أَنْتُمْ لَهُ بِخازِنِينَ ﴿۲۲﴾
بادها را عامل باروری(1) [ابرها] فرستادیم و از آسمان باران را باریدیم که شما را بدان سیراب کردیم، و شما ذخیره‌ساز آن [در طبیعت] نیستید(2).263
حجر (15)
22
منظور این است که بادها ابرهای پراکنده را یک جا جمع و آماده باریدن می‌کنند؛ حتی قرآن کریم در سیاق قسم، از ابرهایی که آبستن بارانند یاد نموده در آیه 2 ذاریات(51) می‌فرماید: فالحاملات و قرا توضیح روشن‌تر در آیات 57 اعراف(7) و 43 نور(24) آمده است. ضمناً «لواقح» جمع «لاقح» به معنی تلقیح‌کننده است.
گردش آب در طبیعت، همچون گردش خون در بدن انسان است. تمامی قطرات آبی که در گذشته‌های دور به مصرف کشاورزی، صنعت و غیره رسیده است، همان است که در آینده نیز به مصرف خواهد رسید. آب مصرف شده، در طبیعت نابود نمی‌شود؛ آنچه حفظ و نگاهداشتش از توان بشر خارج است، همین است.
وَ إِنَّا لَنَحْنُ نُحْيِي وَ نُمِيتُ وَ نَحْنُ الْوارِثُونَ ﴿۲۳﴾
ماییم که حیات می‌بخشیم و مرگ می‌دهیم و همواره وارث [جهانیان] خواهیم بود(1).263
حجر (15)
23
توضیح چگونگی وارث بودن خدا را در آیات 40 و 80 مریم(19) ملاحظه فرمایید.