الَّذِينَ آمَنُوا وَ تَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُمْ بِذِكْرِ اللَّهِ أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ ﴿۲۸﴾
همانان که باور دارند و دلهاشان به یاد خدا آرام می‌گیرد، آگاه باشید که تنها با یاد خدا دلها آرامش می‌یابد(1)
سوره رعد (13) آیه 28
صفحه
252
سوره
رعد (13)
آیه
28
1
نتیجه این آرامش همان است که در آیات 27-30 فجر(89) آمده است.
الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ طُوبى لَهُمْ وَ حُسْنُ مَآبٍ ﴿۲۹﴾
مؤمنانِ نیک‌رفتار خوش‌ترین [زندگی] و بازگشت نیکو دارند(1).
سوره رعد (13) آیه 29
صفحه
253
سوره
رعد (13)
آیه
29
1
به آیه 97 نحل(16) توجّه فرمایید.
كَذلِكَ أَرْسَلْناكَ فِي أُمَّةٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِها أُمَمٌ لِتَتْلُوَا عَلَيْهِمُ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ وَ هُمْ يَكْفُرُونَ بِالرَّحْمنِ قُلْ هُوَ رَبِّي لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْتُ وَ إِلَيْهِ مَتابِ ﴿۳۰﴾
این گونه تو را به میان امّتی فرستادیم که قبل از آنان امّتهای دیگری [آمدند و] رفتند، تا آنچه بر تو وحی فرستادیم(1) بر آنان که خدای رحمان را انکار می‌کنند بازخوانی؛ بگو: او صاحب‌اختیار من است، معبودی جز او نیست، تنها بر او توکل کرده‌ام و بازگشت من(2) به پیشگاه اوست.
سوره رعد (13) آیه 30
صفحه
253
سوره
رعد (13)
آیه
30
1
تناقضی با آنچه در آیه 97 بقره(2) در مورد عامل نزول وحی آمده، ندارد؛ چرا ؟
2
«متابِ» در اصل «متابی» بوده، بازگشت من.
وَ لَوْ أَنَّ قُرْآناً سُيِّرَتْ بِهِ الْجِبالُ أَوْ قُطِّعَتْ بِهِ الْأَرْضُ أَوْ كُلِّمَ بِهِ الْمَوْتى بَلْ لِلَّهِ الْأَمْرُ جَمِيعاً أَ فَلَمْ يَيْأَسِ الَّذِينَ آمَنُوا أَنْ لَوْ يَشاءُ اللَّهُ لَهَدَى النَّاسَ جَمِيعاً وَ لا يَزالُ الَّذِينَ كَفَرُوا تُصِيبُهُمْ بِما صَنَعُوا قارِعَةٌ أَوْ تَحُلُّ قَرِيباً مِنْ دارِهِمْ حَتَّى يَأْتِيَ وَعْدُ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُخْلِفُ الْمِيعادَ ﴿۳۱﴾
اگر قرآنی می‌بود که کوهها با آن به رفتار آیند یا زمین بدان قطعه قطعه شود و مردگان به گفتار آیند [باز هم معاندانِ خیره‌سر ایمان نمی‌آورند(1)؛ زیرا انسان مختار آفریده شده(2) و پدیده اختیار، حکمت خداست]؛ بلکه همه امور به دست خداست؛ آیا مؤمنان [از ایمان آوردنِ انکارورزان هنوز] نومید نشده‌اند(3) [و ندانسته‌اند] که اگر خدا می‌خواست، [جبرا‌ّ] همه مردم را یکسره هدایت می‌کرد؟ انکارورزان پیوسته - به سبب رفتارشان - گرفتار مصیبت کوبنده‌ای می‌شوند(4) یا [حادثه دشواری] در اطرافشان روی می‌دهد، تا وعده [نهایی] خدا فرا رسد، مسلّماً خدا خلف وعده نخواهد کرد.
سوره رعد (13) آیه 31
صفحه
253
سوره
رعد (13)
آیه
31
1
برای توجیه افزوده، با آیه 111 انعام(6) مقایسه فرمایید.
2
به آیه 3 انسان(76) توجّه فرمایید.
3
برای توجیه افزوده، به آیه 6 بقره(2) توجّه فرمایید.
4
این قسمت از آیه در تقابل با آیه 28 رعد(همین سوره) است.
وَ لَقَدِ اسْتُهْزِئَ بِرُسُلٍ مِنْ قَبْلِكَ فَأَمْلَيْتُ لِلَّذِينَ كَفَرُوا ثُمَّ أَخَذْتُهُمْ فَكَيْفَ كانَ عِقابِ ﴿۳۲﴾
قبل از تو نیز رسولانی مورد استهزاء قرار گرفتند، و به انکارورزان مهلت دادم، آنگاه آنان را [به مجازات] گرفتم؛ [دیدید] کیفر من(1) چگونه بود؟!
سوره رعد (13) آیه 32
صفحه
253
سوره
رعد (13)
آیه
32
1
«عقابِ» در اصل «عقابی» است. یاء ضمیر بعضی موارد به کسره تبدیل می‌شود.
أَ فَمَنْ هُوَ قائِمٌ عَلى كُلِّ نَفْسٍ بِما كَسَبَتْ وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكاءَ قُلْ سَمُّوهُمْ أَمْ تُنَبِّئُونَهُ بِما لا يَعْلَمُ فِي الْأَرْضِ أَمْ بِظاهِرٍ مِنَ الْقَوْلِ بَلْ زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مَكْرُهُمْ وَ صُدُّوا عَنِ السَّبِيلِ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ هادٍ ﴿۳۳﴾
آیا خدایی که مراقب دستاورد هر کسی است [شریک دارد]؟ و[لی] آنها شریکانی برای خدا قائل شده‌اند؛ بگو: آنان را توصیف کنید [تا بدانید که در وجودشان هیچ اثری نیست]؛ مگر می‌خواهید خدا را از معبودانی در زمین آگاه کنید که [از وجود آنان] بی‌خبر است یا به سخنانی سرسری [دلخوش شده‌اید]؟! بلکه دسیسه‌های انکارورزان در نظرشان آراسته شده(1) و از راه [حق] بازداشته شده‌اند؛ و هر که را خدا گمراه کند(2)، هیچ راهنمایی نخواهد داشت.
سوره رعد (13) آیه 33
صفحه
253
سوره
رعد (13)
آیه
33
1
در رابطه با عبارت اخیر، به آیه 25 فصلت(41) و نیز به آیات 103-105 کهف(18) توجّه فرمایید.
2
و یضل اللّه الظالمین آیه 27 ابراهیم(14).
لَهُمْ عَذابٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ لَعَذابُ الْآخِرَةِ أَشَقُّ وَ ما لَهُمْ مِنَ اللَّهِ مِنْ واقٍ ﴿۳۴﴾
در زندگی دنیا معذّبند و مجازات آخرت [نیز] دشوارتر است(1)؛ و در برابر خدا هیچ نگهدارنده‌ای نخواهند داشت.
سوره رعد (13) آیه 34
صفحه
253
سوره
رعد (13)
آیه
34
1
به آیه 26 زمر(39) توجّه فرمایید.
مَثَلُ الْجَنَّةِ الَّتِي وُعِدَ الْمُتَّقُونَ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ أُكُلُها دائِمٌ وَ ظِلُّها تِلْكَ عُقْبَى الَّذِينَ اتَّقَوْا وَ عُقْبَى الْكافِرِينَ النَّارُ ﴿۳۵﴾
وصف بهشتی که به پرواپیشگان وعده داده شده، [این است که] نهرها در دامن آن جاری است؛ میوه‌ها و سایه‌هایش همیشگی است؛ این فرجام پرواپیشگان است و آتش فرجام انکارورزان.
سوره رعد (13) آیه 35
صفحه
254
سوره
رعد (13)
آیه
35
وَ الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ يَفْرَحُونَ بِما أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَ مِنَ الْأَحْزابِ مَنْ يُنْكِرُ بَعْضَهُ قُلْ إِنَّما أُمِرْتُ أَنْ أَعْبُدَ اللَّهَ وَ لا أُشْرِكَ بِهِ إِلَيْهِ أَدْعُوا وَ إِلَيْهِ مَآبِ ﴿۳۶﴾
[افرادِ حق‌طلب] اهل‌کتاب از آنچه بر تو نازل شده است، شاد می‌شوند، و[لی] گروهی از آنان برخی از آیات را انکار می‌کنند؛ بگو: من فرمان یافته‌ام که تنها خدای را بندگی کنم و شریکی [در قدرت و تدبیر] برای او قائل نشوم؛ به سوی او دعوت می‌کنم و بازگشتم(1) به پیشگاه اوست.
سوره رعد (13) آیه 36
صفحه
254
سوره
رعد (13)
آیه
36
1
کلمه «مآبِ» در اصل «مآبی» است به معنی بازگشت من.
وَ كَذلِكَ أَنْزَلْناهُ حُكْماً عَرَبِيًّا وَ لَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْواءَهُمْ بَعْدَ ما جاءَكَ مِنَ الْعِلْمِ ما لَكَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِيٍّ وَ لا واقٍ ﴿۳۷﴾
این گونه قرآن را فرمانی به زبان فصیح نازل کردیم؛ و اگر آگاهانه از هوسهای آنان پیروی کنی، در برابر خدا هیچ کارساز و نگهدارنده‌ای نخواهی داشت.
سوره رعد (13) آیه 37
صفحه
254
سوره
رعد (13)
آیه
37