لَهُ مُعَقِّباتٌ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ يَحْفَظُونَهُ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ لا يُغَيِّرُ ما بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ إِذا أَرادَ اللَّهُ بِقَوْمٍ سُوْءاً فَلا مَرَدَّ لَهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ دُونِهِ مِنْ والٍ ﴿۱۱﴾
انسان فرشتگانی پی آیند دارد که از پیشِ رو و از پشتِ سر به فرمان خدا محافظتش می‌کنند(1). خدا وضع هیچ گروهی را تغییر نخواهد داد تا آنگاه که آنچه را در ضمیر خود دارند(2) تغییر دهند؛ و زمانی که خدا بر گروهی [به سبب اعمالشان] اراده بلایی کند(3)، برگشت ندارد؛ و در برابر خدا کارسازی نخواهند داشت.
سوره رعد (13) آیه 11
صفحه
250
سوره
رعد (13)
آیه
11
1
اینکه کمک و حمایتِ فرشتگان از انسانها در مواقع لزوم منوط به اذن خداست، در آیه 26 نجم(53) تصریح شده است.
2
منظور بینش‌‌ها و روش هاست.
3
منشأ و موجب آن خود انسانها هستند، به آیه 79 نساء(4) توجّه فرمایید.
هُوَ الَّذِي يُرِيكُمُ الْبَرْقَ خَوْفاً وَ طَمَعاً وَ يُنْشِئُ السَّحابَ الثِّقالَ ﴿۱۲﴾
اوست که [رعد و] برق را برای ترس و امید به شما می‌نماید و ابرهای گرانبار را پدید می‌آرد(1).
سوره رعد (13) آیه 12
صفحه
250
سوره
رعد (13)
آیه
12
1
به آیه 43 نور(24) توجّه فرمایید.
وَ يُسَبِّحُ الرَّعْدُ بِحَمْدِهِ وَ الْمَلائِكَةُ مِنْ خِيفَتِهِ وَ يُرْسِلُ الصَّواعِقَ فَيُصِيبُ بِها مَنْ يَشاءُ وَ هُمْ يُجادِلُونَ فِي اللَّهِ وَ هُوَ شَدِيدُ الْمِحالِ ﴿۱۳﴾
رعد [و برق با برکات و نتایج خود، به زبان حال] با ستایش، او را تقدیس می‌کنند و فرشتگان [نیز] از هیبت او. صاعقه‌ها را می‌فرستد و آن را بر هر که بخواهد، می‌بارد، در حالی که آنها به مجادله [لجوجانه] درباره خدای سخت‌کیفر سرگرمند.
سوره رعد (13) آیه 13
صفحه
250
سوره
رعد (13)
آیه
13
لَهُ دَعْوَةُ الْحَقِّ وَ الَّذِينَ يَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ لا يَسْتَجِيبُونَ لَهُمْ بِشَيْءٍ إِلاَّ كَباسِطِ كَفَّيْهِ إِلَى الْماءِ لِيَبْلُغَ فاهُ وَ ما هُوَ بِبالِغِهِ وَ ما دُعاءُ الْكافِرِينَ إِلاَّ فِي ضَلالٍ ﴿۱۴﴾
تنها اوست که سزاوار مناجات است؛ و کسانی که غیر او را [به راز و نیاز] می‌خوانند، هیچ پاسخی به آنان نمی‌دهند(1)، مگر همچون کسی که دو دست خویش را به سوی آبی [که در دوردست قرار گرفته] گشاید تا به دهانش برسد، در حالی که هرگز نخواهد رسید؛ و نیایش انکارورزان جز در تباهی نیست.
سوره رعد (13) آیه 14
صفحه
251
سوره
رعد (13)
آیه
14
1
آیات 109 مائده(5) ، 28 و 29 یونس(10) ، 14 فاطر(35) و 5 احقاف(46) را ملاحظه نمایید.
وَ لِلَّهِ يَسْجُدُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ طَوْعاً وَ كَرْهاً وَ ظِلالُهُمْ بِالْغُدُوِّ وَ الْآصالِ ﴿۱۵﴾
هر که [و هر چه(1)] در آسمانها و زمین است و [حتّی] سایه‌هاشان، خواه و ناخواه، بامداد و شبانگاه(2) [با تبعیت گریزناپذیر از قوانین تکوین جهان] در مقابل خدا خاضع [و تسلیم(3)] است.
سوره رعد (13) آیه 15
صفحه
251
سوره
رعد (13)
آیه
15
1
برای توجیه افزوده، با آیه 49 نحل(16) مقایسه فرمایید.
2
غدو: جمع غداة، بامدادان. آصال: جمع اَصیل، شامگاهان.
3
برای توجیه افزوده، با آیه 83 آل‌عمران(3) مقایسه فرمایید.
قُلْ مَنْ رَبُّ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ قُلِ اللَّهُ قُلْ أَ فَاتَّخَذْتُمْ مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءَ لا يَمْلِكُونَ لِأَنْفُسِهِمْ نَفْعاً وَ لا ضَرًّا قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الْأَعْمى وَ الْبَصِيرُ أَمْ هَلْ تَسْتَوِي الظُّلُماتُ وَ النُّورُ أَمْ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكاءَ خَلَقُوا كَخَلْقِهِ فَتَشابَهَ الْخَلْقُ عَلَيْهِمْ قُلِ اللَّهُ خالِقُ كُلِّ شَيْءٍ وَ هُوَ الْواحِدُ الْقَهَّارُ ﴿۱۶﴾
[از مشرکان] باز پرس که صاحب‌اختیار آسمانها و زمین چه کسی است؟ [در مقابل سکوت یا مغلطه آنان] بگو: خداست؛ آنگاه بگو: چگونه کارسازهایی در برابر خدا انتخاب کرده‌اید که قادر به تأمین هیچ نفع و ضرری برای خودشان هم نیستند؟ بگو: آیا نابینا و بینا برابرند، یا تاریکیها و روشنی یکسان است؟ مگر همسانهایی [در قدرت و تدبیر] برای خدا فرض کرده‌اند که به سان او آفرینشی داشته‌اند(1) و در نتیجه امر آفرینش بر آنان مشتبه شده است؟ بگو: خدا آفریننده هر چیزی است و او یگانه قهّار است.
سوره رعد (13) آیه 16
صفحه
251
سوره
رعد (13)
آیه
16
1
معنی و مفهوم جمله اخیر به بیان دیگری در آیات 17 نحل(16) و 11 لقمان(31) آمده است.
أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَسالَتْ أَوْدِيَةٌ بِقَدَرِها فَاحْتَمَلَ السَّيْلُ زَبَداً رابِياً وَ مِمَّا يُوقِدُونَ عَلَيْهِ فِي النَّارِ ابْتِغاءَ حِلْيَةٍ أَوْ مَتاعٍ زَبَدٌ مِثْلُهُ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْحَقَّ وَ الْباطِلَ فَأَمَّا الزَّبَدُ فَيَذْهَبُ جُفاءً وَ أَمَّا ما يَنْفَعُ النَّاسَ فَيَمْكُثُ فِي الْأَرْضِ كَذلِكَ يَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ ﴿۱۷﴾
[خدا] از آسمان بارانی فرستاد، آنگاه [رودهایی در] دره‌ها(1) به تناسب ظرفیتشان روان گردید و سیلاب [روی خود] کفی برآمده حمل کرد؛ و از آنچه به منظور دستیابی به لوازم زندگی و زیور بر آتش می‌گدازند، همان‌گونه کفی ظاهر می‌شود؛ خدا حق و باطل را این گونه به مثل می‌آرد؛ امّا کفها به کناری رفته، محو می‌شوند، ولی آنچه برای مردم سودمند است بر جای می‌ماند؛ خدا مثلها را این گونه بیان می‌کند.
سوره رعد (13) آیه 17
صفحه
251
سوره
رعد (13)
آیه
17
1
اودیه: جمع وادی، دره‌ها.
لِلَّذِينَ اسْتَجابُوا لِرَبِّهِمُ الْحُسْنى وَ الَّذِينَ لَمْ يَسْتَجِيبُوا لَهُ لَوْ أَنَّ لَهُمْ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً وَ مِثْلَهُ مَعَهُ لاَفْتَدَوْا بِهِ أُولئِكَ لَهُمْ سُوءُ الْحِسابِ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمِهادُ ﴿۱۸﴾
کسانی که [دعوت] صاحب‌اختیارشان را پذیرا شدند، [سرانجام] نیکویی دارند؛ و کسانی که [دعوت] او را پاسخ نداده‌اند، اگر دوبرابر آنچه در زمین است در اختیارشان باشد، [از وحشت مجازات] همه را فدای رهایی خویش کنند؛ آنان دشواری حساب را خواهند داشت، و جایگاهشان دوزخ است؛ و بد قرارگاهی است(1)
سوره رعد (13) آیه 18
صفحه
251
سوره
رعد (13)
آیه
18
1
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 91 آل‌عمران(3) ، 36 مائده(5) ، 47 زمر(39) و 15 حدید(57) آمده است.
أَ فَمَنْ يَعْلَمُ أَنَّما أُنْزِلَ إِلَيْكَ مِنْ رَبِّكَ الْحَقُّ كَمَنْ هُوَ أَعْمى إِنَّما يَتَذَكَّرُ أُولُوا الْأَلْبابِ ﴿۱۹﴾
آیا کسی که آگاهی دارد که آنچه از جانب صاحب‌اختیارت بر تو نازل شده است، حقیقت دارد، همچون کسی است که کور [دل] است؟ تنها خردمندانِ با خلوص پند می‌پذیرند؛
سوره رعد (13) آیه 19
صفحه
252
سوره
رعد (13)
آیه
19
الَّذِينَ يُوفُونَ بِعَهْدِ اللَّهِ وَ لا يَنْقُضُونَ الْمِيثاقَ ﴿۲۰﴾
همانان که به پیمان الهی وفا می‌کنند و پیمان نمی‌شکنند؛
سوره رعد (13) آیه 20
صفحه
252
سوره
رعد (13)
آیه
20