وَ رَفَعَ أَبَوَيْهِ عَلَى الْعَرْشِ وَ خَرُّوا لَهُ سُجَّداً وَ قالَ يا أَبَتِ هذا تَأْوِيلُ رُءْيايَ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَعَلَها رَبِّي حَقًّا وَ قَدْ أَحْسَنَ بِي إِذْ أَخْرَجَنِي مِنَ السِّجْنِ وَ جاءَ بِكُمْ مِنَ الْبَدْوِ مِنْ بَعْدِ أَنْ نَزَغَ الشَّيْطانُ بَيْنِي وَ بَيْنَ إِخْوَتِي إِنَّ رَبِّي لَطِيفٌ لِما يَشاءُ إِنَّهُ هُوَ الْعَلِيمُ الْحَكِيمُ ﴿۱۰۰﴾
پدر و مادر خود را بر تخت نشاند و همگان به خاطر او در حال ابراز فروتنی [به زمین] افتادند؛ آنگاه گفت: پدرم(1)، این تعبیر خواب پیشین من است(2) که صاحب‌اختیارم آن را تحقّق بخشید؛ و آنگاه که از زندان خارجم کرد و شما را، پس از فتنه گری شیطان میان من و برادرانم، از صحرا [به این منطقه] آورد، در حق من احسانِ [فراوان] کرد؛ بی‌گمان صاحب‌اختیار من در هر موردی که بخواهد باریک‌بین است؛ و اوست که دانا و فرزانه است.
سوره یوسف (12) آیه 100
صفحه
247
سوره
یوسف (12)
آیه
100
1
کلمه «یا اَبَتِ» در اصل «یا ابی» است؛ در حالت ندا «یاء» متکلم را گاهی تبدیل به «تاء» می‌کنند. آیه 4 یوسف(همین سوره) نیز از همین مقوله است.
2
در رابطه با آیه 4 یوسف(همین سوره).
رَبِّ قَدْ آتَيْتَنِي مِنَ الْمُلْكِ وَ عَلَّمْتَنِي مِنْ تَأْوِيلِ الْأَحادِيثِ فاطِرَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنْتَ وَلِيِّي فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ تَوَفَّنِي مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنِي بِالصَّالِحِينَ ﴿۱۰۱﴾
صاحب‌اختیارا، بهره‌ای از فرمانروایی به من بخشیدی و پیش‌بینی نتیجه رویدادها و تعبیر خوابها را آموختی(1)؛ ای آفریننده آسمانها و زمین، تنها تو کارساز من در دنیا و آخرت هستی؛ جان مرا در حال تسلیم [در برابر خودت(2)] بگیر و به شایستگان ملحق فرما.
سوره یوسف (12) آیه 101
صفحه
247
سوره
یوسف (12)
آیه
101
1
نمونه آن را در آیات 41 و 47-49 یوسف(همین سوره) ملاحظه فرمایید.
2
با بخش پایانی آیه 71 انعام(6) مقایسه فرمایید.
ذلِكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيهِ إِلَيْكَ وَ ما كُنْتَ لَدَيْهِمْ إِذْ أَجْمَعُوا أَمْرَهُمْ وَ هُمْ يَمْكُرُونَ ﴿۱۰۲﴾
این [سرگذشت] از اخبار غیب است که بر تو وحی می‌کنیم؛ و هنگامی که [آن برادرانِ نابکار] دسیسه‌کنان همداستان شدند(1)، در کنارشان حضور نداشتی.
سوره یوسف (12) آیه 102
صفحه
247
سوره
یوسف (12)
آیه
102
1
به آیات 15-18 یوسف(همین سوره) توجّه فرمایید.
وَ ما أَكْثَرُ النَّاسِ وَ لَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ ﴿۱۰۳﴾
و[لی] بیشتر مردم هرچند تو اصرار داشته باشی، ایمان نمی‌آورند(1).
سوره یوسف (12) آیه 103
صفحه
247
سوره
یوسف (12)
آیه
103
1
ابتدا به آیه 56 قصص(28) و بعد به آیه 50 همان سوره توجّه فرمایید.
وَ ما تَسْئَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ لِلْعالَمِينَ ﴿۱۰۴﴾
و تو هیچ پاداشی بر این [پیام] از آنان نمی‌خواهی؛ قرآن جز یادآوری برای جهانیان نیست.
سوره یوسف (12) آیه 104
صفحه
248
سوره
یوسف (12)
آیه
104
وَ كَأَيِّنْ مِنْ آيَةٍ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْها وَ هُمْ عَنْها مُعْرِضُونَ ﴿۱۰۵﴾
و چه بسیار نشانه‌ها[یی از الوهیت خدا] در آسمانها و زمین هست که به حال اعراض از کنارش می‌گذرند(1).
سوره یوسف (12) آیه 105
صفحه
248
سوره
یوسف (12)
آیه
105
1
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیه 46 یس(36) آمده است؛ به آیه 101 یونس(10) هم توجّه فرمایید.
وَ ما يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللَّهِ إِلاَّ وَ هُمْ مُشْرِكُونَ ﴿۱۰۶﴾
و بیشتر آنان هم ایمان نمی‌آورند، مگر اینکه [هنوز] در بندهای شرک [و تکیه بر ستمگران قدرتمند] اسیرند(1).
سوره یوسف (12) آیه 106
صفحه
248
سوره
یوسف (12)
آیه
106
1
مصداق آنان را در آیه 77 نساء(4) فریق منهم یخشون الناس کخشیة اللّه او اشد خشیة ملاحظه فرمایید.
أَ فَأَمِنُوا أَنْ تَأْتِيَهُمْ غاشِيَةٌ مِنْ عَذابِ اللَّهِ أَوْ تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ ﴿۱۰۷﴾
آیا ایمن شدند از اینکه مجازاتی فراگیر از جانب خدا دامنگیرشان شود، یا رستاخیز در حال غفلتشان ناگهان بر آنان فرا رسد.
سوره یوسف (12) آیه 107
صفحه
248
سوره
یوسف (12)
آیه
107
قُلْ هذِهِ سَبِيلِي أَدْعُوا إِلَى اللَّهِ عَلى بَصِيرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِي وَ سُبْحانَ اللَّهِ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۱۰۸﴾
بگو: این راه من است که من با بصیرت به سوی خدا فرا می‌خوانم؛ و پیروان من نیز [چنین می‌کنند]؛ و خدای را تقدیس می‌کنم و در جرگه شرک‌‌‌ورزان نیستم.
سوره یوسف (12) آیه 108
صفحه
248
سوره
یوسف (12)
آیه
108
وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ قَبْلِكَ إِلاَّ رِجالاً نُوحِي إِلَيْهِمْ مِنْ أَهْلِ الْقُرى أَ فَلَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَدارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا أَ فَلا تَعْقِلُونَ ﴿۱۰۹﴾
قبل از تو هم [هیچ پیامبری] نفرستادیم جز مردانی از اهل شهرها که به آنان وحی می‌کردیم [و هیچ کدام فرشته نبودند(1)]؛ مگر جهانگردی نکرده‌اند تا ببینند سرانجام پیشینیانشان چگونه بود؟ و سرای آخرت برای پرواپیشگان بهتر است؛ آیا خردورزی نمی‌کنید؟
سوره یوسف (12) آیه 109
صفحه
248
سوره
یوسف (12)
آیه
109
1
پاسخ به گفتار منکران است که در آیات 24 مؤمنون(23) و 7 فرقان(25) آمده است.