وَ هِيَ تَجْرِي بِهِمْ فِي مَوْجٍ كَالْجِبالِ وَ نادى نُوحٌ ابْنَهُ وَ كانَ فِي مَعْزِلٍ يا بُنَيَّ ارْكَبْ مَعَنا وَ لا تَكُنْ مَعَ الْكافِرِينَ ﴿۴۲﴾
کشتی سرنشینانش را در میان امواجی کوه پیکر پیش می‌بُرد؛ و نوح فرزندش را که در کناری [ایستاده] بود، بانگ زد: پسرم، با ما سوار شو و با انکارورزان [همراه] مباش.
سوره هود (11) آیه 42
صفحه
226
سوره
هود (11)
آیه
42
قالَ سَآوِي إِلى جَبَلٍ يَعْصِمُنِي مِنَ الْماءِ قالَ لا عاصِمَ الْيَوْمَ مِنْ أَمْرِ اللَّهِ إِلاَّ مَنْ رَحِمَ وَ حالَ بَيْنَهُمَا الْمَوْجُ فَكانَ مِنَ الْمُغْرَقِينَ ﴿۴۳﴾
گفت: به کوهی پناه می‌برم که مرا از [خطر] آب حفظ می‌کند؛ [نوح] گفت: امروز در برابر فرمان خدا هیچ محافظی نیست، جز در مورد کسی که [خدا بر او] رحم کند؛ در این حال، موج میان آن دو حایل گشت و به غرق‌شدگان پیوست.
سوره هود (11) آیه 43
صفحه
226
سوره
هود (11)
آیه
43
وَ قِيلَ يا أَرْضُ ابْلَعِي ماءَكِ وَ يا سَماءُ أَقْلِعِي وَ غِيضَ الْماءُ وَ قُضِيَ الْأَمْرُ وَ اسْتَوَتْ عَلَى الْجُودِيِّ وَ قِيلَ بُعْداً لِلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿۴۴﴾
خطاب شد: ای زمین، آب را فروبر، و ای آسمان، [از باریدن] بازایست(1)؛ [آنگاه] آب فروکش کرد(2) و کار به پایان رسید و [کشتی] بر [دامنه کوه] جودی(3) قرار گرفت و گفته شد: دوری [از رحمت خدا] باد بر ستمگران.
سوره هود (11) آیه 44
صفحه
226
سوره
هود (11)
آیه
44
1
حمله آب از زمین و هوا در آیات 11 و 12 قمر(54) بیان شده است.
2
فعل «غاض» به صورت لازم و متعدی به کار می‌رود؛ در اینجا متعدی و مجهول است.
3
تورات نام این کوه را «آرارات» گفته است سفر پیدایش، باب 8 بعضی از مفسّرین هم احتمال داده‌اند «جودی» همان کوه آرارات باشد که مرز میان کشورهای ایران و ترکیه و قفقاز است. فرهنگ معین نام دیگر کوه آرارات را «کوه نوح» گفته است.
وَ نادى نُوحٌ رَبَّهُ فَقالَ رَبِّ إِنَّ ابْنِي مِنْ أَهْلِي وَ إِنَّ وَعْدَكَ الْحَقُّ وَ أَنْتَ أَحْكَمُ الْحاكِمِينَ ﴿۴۵﴾
[آنگاه] نوح با صاحب‌اختیارش به نجوی نشست و گفت: صاحب‌اختیارا، پسرم از خانواده من بود، وعده تو هم حق است و تو بهترین داورانی.
سوره هود (11) آیه 45
صفحه
226
سوره
هود (11)
آیه
45
قالَ يا نُوحُ إِنَّهُ لَيْسَ مِنْ أَهْلِكَ إِنَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ فَلا تَسْئَلْنِ ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ إِنِّي أَعِظُكَ أَنْ تَكُونَ مِنَ الْجاهِلِينَ ﴿۴۶﴾
[خدا] گفت: ای نوح، او اهلیت تو را ندارد؛ و [تبلور] عملی ناشایسته است؛ از سرِ ناآگاهی درخواستی از من مکن؛ به تو اندرز می‌دهم که مباد در زمره جاهلان قرار گیری.
سوره هود (11) آیه 46
صفحه
227
سوره
هود (11)
آیه
46
قالَ رَبِّ إِنِّي أَعُوذُ بِكَ أَنْ أَسْئَلَكَ ما لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَ إِلاَّ تَغْفِرْ لِي وَ تَرْحَمْنِي أَكُنْ مِنَ الْخاسِرِينَ ﴿۴۷﴾
[نوح] گفت: صاحب‌اختیارا، به تو پناه می‌برم از اینکه ناآگاهانه درخواستی از تو کنم؛ و اگر مرا نبخشی(1) و بر من رحمت نیاوری، زیانکار خواهم بود.
سوره هود (11) آیه 47
صفحه
227
سوره
هود (11)
آیه
47
1
واژه «اِلاّ» از ترکیب دو حرف «اِن» و «لا» تشکیل شده است.
قِيلَ يا نُوحُ اهْبِطْ بِسَلامٍ مِنَّا وَ بَرَكاتٍ عَلَيْكَ وَ عَلى أُمَمٍ مِمَّنْ مَعَكَ وَ أُمَمٌ سَنُمَتِّعُهُمْ ثُمَّ يَمَسُّهُمْ مِنَّا عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۴۸﴾
خطاب شد: ای نوح، با سلام و برکاتی از جانب ما بر تو و امّتهایی از [نسلِ] همراهانت، [از کشتی] فرود آی؛ و امّتهایی هستند که به زودی آنها را [هم از نعمتها] برخوردار سازیم و آنگاه [به سبب رفتار ناپسندشان،] مجازاتی دردناک از جانب ما دامنگیرشان خواهد شد.
سوره هود (11) آیه 48
صفحه
227
سوره
هود (11)
آیه
48
تِلْكَ مِنْ أَنْباءِ الْغَيْبِ نُوحِيها إِلَيْكَ ما كُنْتَ تَعْلَمُها أَنْتَ وَ لا قَوْمُكَ مِنْ قَبْلِ هذا فَاصْبِرْ إِنَّ الْعاقِبَةَ لِلْمُتَّقِينَ ﴿۴۹﴾
این [داستان] از اخبار(1) گذشته دور است که بر تو وحی می‌کنیم، قبل از این نه تو از آن آگاهی داشتی، نه قومت(2)، پس شکیبا باش، که سرانجام نیک، خاصّ پرواپیشگان است.
سوره هود (11) آیه 49
صفحه
227
سوره
هود (11)
آیه
49
1
انباء: جمع نبأ، اخبار.
2
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیه 102 یوسف(12) نیز آمده است.
وَ إِلى عادٍ أَخاهُمْ هُوداً قالَ يا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ ما لَكُمْ مِنْ إِلهٍ غَيْرُهُ إِنْ أَنْتُمْ إِلاَّ مُفْتَرُونَ ﴿۵۰﴾
و بر قوم عاد(1) برادرشان هود را [فرستادیم]؛ گفت: ای قوم من، خدای را بندگی کنید، هیچ معبودی جز او ندارید؛ شما [با پرستش بتها] دروغ‌پردازانی بیش نیستید.
سوره هود (11) آیه 50
صفحه
227
سوره
هود (11)
آیه
50
1
عاد قوم هود بودند؛ به آیه 60 هود(همین سوره) توجّه فرمایید. قوم عاد از قبایل قدیم عرب بوده که از میان رفته‌اند و طبق آنچه در اعلام فرهنگ المنجد آمده است، در قسمت بالای حجاز می‌زیسته‌اند. آیه 6 حاقه(69) عامل نابودی آنان را باد و طوفان سختی معرّفی کرده است.
يا قَوْمِ لا أَسْئَلُكُمْ عَلَيْهِ أَجْراً إِنْ أَجْرِيَ إِلاَّ عَلَى الَّذِي فَطَرَنِي أَ فَلا تَعْقِلُونَ ﴿۵۱﴾
ای قوم من، از شما پاداشی بر رسالتم نمی‌خواهم؛ پاداش من تنها بر عهده کسی است که مرا آفریده است؛ آیا خردورزی نمی‌کنید؟
سوره هود (11) آیه 51
صفحه
227
سوره
هود (11)
آیه
51