لَقَدْ تابَ اللَّهُ عَلَى النَّبِيِّ وَ الْمُهاجِرِينَ وَ الْأَنْصارِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ فِي ساعَةِ الْعُسْرَةِ مِنْ بَعْدِ ما كادَ يَزِيغُ قُلُوبُ فَرِيقٍ مِنْهُمْ ثُمَّ تابَ عَلَيْهِمْ إِنَّهُ بِهِمْ رَؤُفٌ رَحِيمٌ ﴿۱۱۷﴾
خدا بر پیامبر و مهاجرین و انصاری که هنگام دشواری [در راه جنگ تبوک]، بعد از آنکه دلهای گروهی از آنان در آستانه لغزش قرار گرفته بود، از او پیروی کردند، [به رحمت خویش] بازگشت، آنگاه توبه آنان را پذیرفت، که او نسبت به آنان رئوف و مهربان است؛
سوره توبه (9) آیه 117
صفحه
205
سوره
توبه (9)
آیه
117
وَ عَلَى الثَّلاثَةِ الَّذِينَ خُلِّفُوا حَتَّى إِذا ضاقَتْ عَلَيْهِمُ الْأَرْضُ بِما رَحُبَتْ وَ ضاقَتْ عَلَيْهِمْ أَنْفُسُهُمْ وَ ظَنُّوا أَنْ لا مَلْجَأَ مِنَ اللَّهِ إِلاَّ إِلَيْهِ ثُمَّ تابَ عَلَيْهِمْ لِيَتُوبُوا إِنَّ اللَّهَ هُوَ التَّوَّابُ الرَّحِيمُ ﴿۱۱۸﴾
و [نیز] بر آن سه تن که [با عذرتراشی خود از شرکت در جنگ تبوک] بازمانده شدند، [و از جانب مردم طرد شدند] تا آنکه زمین با همه فراخی‌اش بر آنان تنگ شد، و از [وجود] خویش به تنگ آمدند و دریافتند که در برابر خدا هیچ پناهی جز خودش نیست؛ آنگاه [به رحمت خویش] بر آنان بازگشت [و به آنان امکان داد] تا بازگردند، که خدا بازپذیر و مهربان است.
سوره توبه (9) آیه 118
صفحه
206
سوره
توبه (9)
آیه
118
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَ كُونُوا مَعَ الصَّادِقِينَ ﴿۱۱۹﴾
ای ایمان‌آوردگان(1)، در برابر خدا پروا کنید(2) و با راستان(3) همگام باشید.
سوره توبه (9) آیه 119
صفحه
206
سوره
توبه (9)
آیه
119
1
عبارت «یا ایها الّذین آمنوا» ترجمه تحت‌اللفظ آن «ای کسانی که ایمان آورده‌اند» می‌باشد، ولی نظر به اینکه این شیوه بیان در زبان فارسی وجود ندارد، عبارت مورد بحث معمولاً به شکل «ای کسانی که ایمان آورده‌اید» ترجمه می‌شود. آیه 6 حجر(15) نیز که می‌فرماید: یا ایها الّذی نزّل علیه الذّکر از همین مقوله است و عادتاً ترجمه می‌شود: «ای کسی که ذکر بر تو نازل شده است»؛ ضمناً به زیرنویس اول آیه 267 بقره(2) هم توجه فرمایید.
2
تقوی همان نیروی تسلّط بر نفس و کنترل آن در برابر تمایلات نفس است. معنی دقیق تقوی، خویشتن‌بانی است.
3
خصوصیات صادقین در آیات 177 بقره(2) و 15 حجرات(49) تشریح شده است.
ما كانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَ مَنْ حَوْلَهُمْ مِنَ الْأَعْرابِ أَنْ يَتَخَلَّفُوا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ لا يَرْغَبُوا بِأَنْفُسِهِمْ عَنْ نَفْسِهِ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ لا يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا يَطَؤُنَ مَوْطِئاً يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَ لا يَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلاً إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ إِنَّ اللَّهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ ﴿۱۲۰﴾
سزاوار نیست که اهل مدینه و بادیه‌نشینان اطرافش از [همراهی با] رسول خدا بازمانند و حفظ جان خویش را مقدّم بر او بشمرند؛ زیرا در راه خدا هیچ تشنگی و رنج و گرسنگی تحمّل نکنند و هیچ گامی که انکارورزان را خشمگین سازد برندارند و ضربه‌ای از دشمن نخورند، مگر آنکه بدان سبب، عمل صالحی برای آنان ثبت شود؛ زیرا خدا پاداش نیکوکاران را تباه نخواهد کرد؛
سوره توبه (9) آیه 120
صفحه
206
سوره
توبه (9)
آیه
120
وَ لا يُنْفِقُونَ نَفَقَةً صَغِيرَةً وَ لا كَبِيرَةً وَ لا يَقْطَعُونَ وادِياً إِلاَّ كُتِبَ لَهُمْ لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ ﴿۱۲۱﴾
و [نیز] هیچ هزینه‌ای [در راه دفاع] نکنند، چه اندک و چه بسیار، و هیچ سرزمینی را [برای دفاع] نپیمایند، مگر اینکه به حساب آنها ثبت می‌شود، تا خدا به قیاس بهترین اعمالشان به آنان پاداش دهد.
سوره توبه (9) آیه 121
صفحه
206
سوره
توبه (9)
آیه
121
وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ ﴿۱۲۲﴾
شایسته نیست که مؤمنان همگی با هم رهسپار جهاد شوند؛ چرا از هر دسته‌ای یک گروه [به مراکز فرهنگی] نمی‌روند تا در [معارف] دین پژوهش کنند و هنگام بازگشت به سوی قوم خود، آنان را هشدار دهند، بسا که [از خطا و انحراف] حذر کنند.
سوره توبه (9) آیه 122
صفحه
206
سوره
توبه (9)
آیه
122
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ ﴿۱۲۳﴾
ای ایمان‌آوردگان، با انکارورزانی بجنگید که به شما نزدیک اند [و سرِ جنگ دارند(1)]؛ آنان باید که در شما قاطعیت احساس کنند؛ و آگاه باشید که خدا با پرواپیشگان است.
سوره توبه (9) آیه 123
صفحه
207
سوره
توبه (9)
آیه
123
1
برای توجیه افزوده به آیات 8 و 9 ممتحنه(60) توجه فرمایید.
وَ إِذا ما أُنْزِلَتْ سُورَةٌ فَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ أَيُّكُمْ زادَتْهُ هذِهِ إِيماناً فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُوا فَزادَتْهُمْ إِيماناً وَ هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ ﴿۱۲۴﴾
هر گاه سوره‌ای نازل شود، پاره‌ای از دورویان [از روی انکار به دیگران] می‌گویند: این سوره ایمان کدام یک از شما را فزونی بخشید(1)؟ ولی کسانی که اهل ایمانند، در حالی که شادمانند بر ایمانشان بیفزاید(2).
سوره توبه (9) آیه 124
صفحه
207
سوره
توبه (9)
آیه
124
1
به آیه 45 اسراء(17) توجّه فرمایید.
2
این معنی را در مورد هدایت‌یافتگان در آیات 2 انفال(8) و 17 محمّد(47) ملاحظه فرمایید.
وَ أَمَّا الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزادَتْهُمْ رِجْساً إِلَى رِجْسِهِمْ وَ ماتُوا وَ هُمْ كافِرُونَ ﴿۱۲۵﴾
امّا بیماردلان را بر پلیدی [و انکار]شان افزود(1) و به حال انکار جان سپردند.
سوره توبه (9) آیه 125
صفحه
207
سوره
توبه (9)
آیه
125
1
این مفهوم به بیان دیگر در نیمه دوم آیه 26 بقره(2) و آیه 82 اسراء(17) نیز آمده است.
أَ وَ لا يَرَوْنَ أَنَّهُمْ يُفْتَنُونَ فِي كُلِّ عامٍ مَرَّةً أَوْ مَرَّتَيْنِ ثُمَّ لا يَتُوبُونَ وَ لا هُمْ يَذَّكَّرُونَ ﴿۱۲۶﴾
آیا نمی‌بینند که در هر سال، یک یا دو بار مورد آزمون قرار می‌گیرند؟ ولی نه توبه می‌کنند و نه پند می‌پذیرند(1)
سوره توبه (9) آیه 126
صفحه
207
سوره
توبه (9)
آیه
126
1
اصل کلمه «یذَّکرون»، «یتَذَکرون» است.