فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ وَ كَرِهُوا أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ قالُوا لا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ قُلْ نارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ كانُوا يَفْقَهُونَ ﴿۸۱﴾
تن‌‌‌‌‌زدگان [از شرکت در جنگ تبوک]، پس از [حرکت] رسول خدا، به خانه‌نشینی خود شادمان شدند(1) و مبارزه با اموال و جانهای خود در راه خدا را خوش نداشتند و می‌گفتند: در این هوای گرم رهسپار [جنگ] نشوید؛ به آنان بگو: آتش دوزخ سوزانتر است، اگر درمی‌یافتند.
سوره توبه (9) آیه 81
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
81
1
برخلاف کسانی که در آیه 102 توبه(همین سوره) ذکرشان رفته و از گناهانشان محزون بودند.
فَلْيَضْحَكُوا قَلِيلاً وَ لْيَبْكُوا كَثِيراً جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ ﴿۸۲﴾
به سزای دستاوردشان باید کم بخندند و فراوان بگریند.
سوره توبه (9) آیه 82
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
82
فَإِنْ رَجَعَكَ اللَّهُ إِلى طائِفَةٍ مِنْهُمْ فَاسْتَأْذَنُوكَ لِلْخُرُوجِ فَقُلْ لَنْ تَخْرُجُوا مَعِيَ أَبَداً وَ لَنْ تُقاتِلُوا مَعِيَ عَدُوًّا إِنَّكُمْ رَضِيتُمْ بِالْقُعُودِ أَوَّلَ مَرَّةٍ فَاقْعُدُوا مَعَ الْخالِفِينَ ﴿۸۳﴾
اگر خدا تو را [از جنگ تبوک، پیروز] به سوی گروهی از ایشان [به مدینه] بازگردانید(1) و از تو اجازه خروج [برای جنگ دیگری] خواستند، بگو: شما هرگز [برای جنگ] همراه من [از شهر] خارج نخواهید شد، و در کنار من با هیچ دشمنی جنگ نخواهید کرد؛ زیرا این شما بودید که از آغاز، تن به [کنار] نشستن دادید، پس با [سایر] خانه نشینان [به جای خود] بنشینید(2).
سوره توبه (9) آیه 83
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
83
1
«رَجَعَ» از افعال دووجهی است که در مواردی می‌تواند لازم باشد آیه 150 اعراف(7) و در مواردی می‌تواند متعدی باشد مثل آیه مورد بحث و نیز آیه 40 طه(20).
2
به آیه 87 توبه(همین سوره) توجّه فرمایید.
وَ لا تُصَلِّ عَلى أَحَدٍ مِنْهُمْ ماتَ أَبَداً وَ لا تَقُمْ عَلى قَبْرِهِ إِنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ ماتُوا وَ هُمْ فاسِقُونَ ﴿۸۴﴾
هرگز بر هیچ یک از آنان که از دنیا می‌رود اقامه نماز مکن و بر گورشان مایست؛ آنان خدا و رسولش را انکار کردند و در حال انحراف جان سپردند.
سوره توبه (9) آیه 84
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
84
وَ لا تُعْجِبْكَ أَمْوالُهُمْ وَ أَوْلادُهُمْ إِنَّما يُرِيدُ اللَّهُ أَنْ يُعَذِّبَهُمْ بِها فِي الدُّنْيا وَ تَزْهَقَ أَنْفُسُهُمْ وَ هُمْ كافِرُونَ ﴿۸۵﴾
اموال و فرزندانشان تو را به شگفتی نیاورد؛ خدا می‌خواهد آنان را به همین [وسیله] در دنیا به رنج افکنَد و در حالِ انکار جان سپرند.
سوره توبه (9) آیه 85
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
85
وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قالُوا ذَرْنا نَكُنْ مَعَ الْقاعِدِينَ ﴿۸۶﴾
وقتی که سوره‌ای نازل گردد که به خدا ایمان آورید و همراه رسولش به مبارزه برخیزید، توانگرانِ(1) آنان از تو اجازه [معافیت] می‌خواهند و می‌گویند: بگذار تا همراه وانشستگان باشیم.
سوره توبه (9) آیه 86
صفحه
200
سوره
توبه (9)
آیه
86
1
لفظ «اولوا» به معنی صاحبان یا دارندگان، جمع است و مفرد آن می‌شود «ذو».
رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ ﴿۸۷﴾
راضی شدند که در کنار زمین گیرها(1) باشند، لذا بر دلهاشان مُهر [غفلت] زده شده است(2) و [حقایق را] درنمی‌یابند.
سوره توبه (9) آیه 87
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
87
1
خوالف: جمع خالفه: بازمانده.
2
علت آن را در آیات 10 بقره(2) ، 125 توبه(همین سوره) ، نیمه دوّم آیه 5 صف(61) و 3 منافقون(63) جستجو فرمایید.
لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولئِكَ لَهُمُ الْخَيْراتُ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ ﴿۸۸﴾
ولی رسول و مؤمنانِ همراه او با اموال و جانهای خویش به مبارزه برخاستند؛ همه نیکوییها خاصّ آنان است و رستگارند(1).
سوره توبه (9) آیه 88
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
88
1
به آیات 10 و 11 صف(61) توجّه فرمایید.
أَعَدَّ اللَّهُ لَهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ خالِدِينَ فِيها ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿۸۹﴾
خدا برای آنان باغهایی [از بهشت] آماده کرده که نهرها در دامن آن جاری است و جاودانه در آن به سر برند؛ این است کامیابی بزرگ.
سوره توبه (9) آیه 89
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
89
وَ جاءَ الْمُعَذِّرُونَ مِنَ الْأَعْرابِ لِيُؤْذَنَ لَهُمْ وَ قَعَدَ الَّذِينَ كَذَبُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ ﴿۹۰﴾
بخشی از بادیه‌نشینان [با این] که عُذر موجّه داشتند(1) آمدند که به آنان رخصت [شرکت در جنگ] داده شود و کسانی که [در ادّعای ایمان خود] به خدا و رسولش دروغ می‌گفتند، [بدون هیچ عذر و اجازه‌ای] خانه‌نشینی را برگزیدند؛ به کسانی از آنان که [معذور نبودند و حق را] انکار می‌کردند، مجازاتی دردناک خواهد رسید.
سوره توبه (9) آیه 90
صفحه
201
سوره
توبه (9)
آیه
90
1
«اعراب» اسم جمع است و مفرد آن «اعرابی» است که به افراد صحرانشین عربستان می‌گویند و «عرب» هم اسم جمع است که مفرد آن «عربی» است و به افراد شهرنشین می‌گویند.