وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِيحُكُمْ وَ اصْبِرُوا إِنَّ اللَّهَ مَعَ الصَّابِرِينَ ﴿۴۶﴾
از خدا و رسولش اطاعت کنید و به کشمکش و نزاع برمخیزید که سست و بددل شوید و مهابت شما از میان برود؛ پایدار باشید، که خدا با شکیبایان [و پایداران] است.183
انفال (8)
46
وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النَّاسِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ اللَّهُ بِما يَعْمَلُونَ مُحِيطٌ ﴿۴۷﴾
مانند کسانی نباشید که با سرمستی و غرور برای نمایش به مردم از سرزمین خود [به مقصد میدان بدر] خارج شدند و [مردم را] از راه خدا بازمی‌دارند(1)؛ و خدا به آنچه می‌کنند احاطه دارد.183
انفال (8)
47
آیه به سپاه قریش اشاره دارد که وقتی کاروان تجاری آنها - با تغییر مسیر - موفق شد از چنگ مسلمانان بگریزد، و رویارویی سپاهشان با مسلمین لزومی نداشت، باز هم گفتند می‌رویم تا قدرتمان را به همه قبایل عرب نشان دهیم؛ ولی علیرغم ادّعایشان شکست خوردند.
وَ إِذْ زَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ أَعْمالَهُمْ وَ قالَ لا غالِبَ لَكُمُ الْيَوْمَ مِنَ النَّاسِ وَ إِنِّي جارٌ لَكُمْ فَلَمَّا تَراءَتِ الْفِئَتانِ نَكَصَ عَلى عَقِبَيْهِ وَ قالَ إِنِّي بَرِيءٌ مِنْكُمْ إِنِّي أَرى ما لا تَرَوْنَ إِنِّي أَخافُ اللَّهَ وَ اللَّهُ شَدِيدُ الْعِقابِ ﴿۴۸﴾
و آن هنگام شیطان کردار زشت آنان را در نظرشان آراست(1) و گفت: امروز کسی بر شما پیروز نخواهد شد و من در کنار شما هستم؛ امّا به هنگامی که دو گروه رو به رو شدند، به عقب بازگشت و گفت: از شما کناره گرفتم، من چیزی را می‌بینم که شما نمی‌بینید، من از خدای می‌ترسم؛ و خدا سخت‌کیفر است(2).183
انفال (8)
48
به آیه 36 زخرف(43) و نیز به آیات 103-105 کهف(18) توجّه فرمایید.
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 22 ابراهیم(14) و 16 حشر(59) آمده است؛ به آیه 120 نساء(4) هم در همین زمینه توجّه فرمایید.
إِذْ يَقُولُ الْمُنافِقُونَ وَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ غَرَّ هؤُلاءِ دِينُهُمْ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَإِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ ﴿۴۹﴾
آنگاه دورویان و بیماردلان گفتند: این مسلمانان را دینشان مغرور کرده است؛ در حالی که هر کس بر خدا توکل کند، [موفق است(1)] زیرا که خدا فرادستی فرزانه است.183
انفال (8)
49
معنای توکل انجام وظیفه خدایی و سپردن نتیجه کار به خداست، بدون هیچ نگرانی و اضطراب از آینده؛ به متن آیه 122 آل‌عمران(3) که همین معنی را می‌رساند توجه فرمایید.
وَ لَوْ تَرى إِذْ يَتَوَفَّى الَّذِينَ كَفَرُوا الْمَلائِكَةُ يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبارَهُمْ وَ ذُوقُوا عَذابَ الْحَرِيقِ ﴿۵۰﴾
کاش می‌دیدی آنگاه که فرشتگان جان انکارورزان را می‌گیرند(1)، بر چهره‌ها و پشتهاشان می‌زنند؛ و [گویند:] مجازات آتش را بچشید(2).183
انفال (8)
50
تناقضی با آیات 11 سجده(32) و 42 زمر(39) ندارد. (چرا ؟)
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 93 انعام(6) و 27 محمّد(47) آمده است؛ ضمناً علت این برخورد را در آیه 28 محمّد(47) ملاحظه فرمایید؛ و نیز در مقابل این افراد، چگونگی مرگ نیکوکاران را در آیات 32 نحل(16) ، 103 انبیاء(21) ، 30 فصلت(41) و 27 و 28 فجر(89) ملاحظه فرمایید.
ذلِكَ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلاَّمٍ لِلْعَبِيدِ ﴿۵۱﴾
این [مجازات] نتیجه رفتار گذشته شماست، و [گرنه] ظلم فاحشی نسبت به بندگان [می‌بود که] دور از [شأن] خداست(1)؛183
انفال (8)
51
به زیرنویس آیه 182 آل‌عمران(3) مراجعه فرمایید.
كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ كَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقابِ ﴿۵۲﴾
[شیوه آنان] همچون شیوه فرعونیان و پیشینیانشان است؛ که آیات خدا را انکار کردند، خدا هم آنان را به [کیفر] گناهانشان گرفت؛ که خدا توانمندی است سخت‌کیفر.183
انفال (8)
52