وَ إِذْ يَمْكُرُ بِكَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِيُثْبِتُوكَ أَوْ يَقْتُلُوكَ أَوْ يُخْرِجُوكَ وَ يَمْكُرُونَ وَ يَمْكُرُ اللَّهُ وَ اللَّهُ خَيْرُ الْماكِرِينَ ﴿۳۰﴾
و آن هنگام [را به یاد آر] که انکارورزان [در مکه] دسیسه‌ای را علیه تو ساز می‌کردند تا تو را بازداشت یا به قتل برسانند و یا [از مکه] اخراجت کنند(1)؛ آنان دسیسه کردند و خدا هم [با] دسیسه [آنان مقابله] کرد، که خدا بهترین دسیسه‌گران است(2).180
انفال (8)
30
به آیه 40 توبه(9) توجّه فرمایید. مفسّران نقل کرده‌اند: سران قریش شبی در مکه مجلس شوری - در مورد تعیین تکلیف خود در مقابل پیامبر - تشکیل دادند. برخی از ایشان گفتند او را دستگیر و زندانی کنیم برخی دیگر گفتند او را بکشیم و عدّه‌ای رأی دادند که باید او را از مکه اخراج کنیم. نهایتاً مصمّم به قتل او شدند. بقیه داستان را در زیرنویس آخر آیه 40 توبه(9) ملاحظه فرمایید.
به آیات 123 انعام(6) و 182 اعراف(7) توجّه فرمایید.
وَ إِذا تُتْلى عَلَيْهِمْ آياتُنا قالُوا قَدْ سَمِعْنا لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا مِثْلَ هذا إِنْ هذا إِلاَّ أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۳۱﴾
چون آیات ما بر آنان خوانده شود، گویند: شنیدیم، ما هم اگر بخواهیم مثل آن را خواهیم گفت، اینها چیزی جز افسانه‌های پیشینیان نیست.180
انفال (8)
31
وَ إِذْ قالُوا اللَّهُمَّ إِنْ كانَ هذا هُوَ الْحَقَّ مِنْ عِنْدِكَ فَأَمْطِرْ عَلَيْنا حِجارَةً مِنَ السَّماءِ أَوِ ائْتِنا بِعَذابٍ أَلِيمٍ ﴿۳۲﴾
و [به یاد آر] آنگاه که گفتند: بارخدایا، اگر این آیات به راستی حق است و از جانب توست، سنگهایی از آسمان بر ما ببار و یا به مجازاتی دردناک گرفتارمان ساز(1).180
انفال (8)
32
درخواست مشابه مشرکین مکه را در آیه 16 ص(38) ملاحظه فرمایید؛ ضمناً اقوام دیگر نیز مشابه همین درخواست را از پیامبرشان داشتند؛ این درخواستها را در مورد قوم صالح در آیه 77 اعراف(7) و در مورد قوم نوح در آیه 32 هود(11) و در مورد قوم شعیب در آیه 187 شعراء(26) و در مورد قوم لوط در آیه 29 عنکبوت(29) و در مورد قوم هود در آیه 22 احقاف(46) ملاحظه فرمایید.
وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فِيهِمْ وَ ما كانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ ﴿۳۳﴾
ولی خدا بر آن نیست که در حالی که تو در میان آنان [به هشدار و بشارت پرداخته] ای، مجازاتشان کند؛ و در حال استغفار نیز خدا مجازاتشان نخواهد کرد.180
انفال (8)
33
وَ ما لَهُمْ أَلاَّ يُعَذِّبَهُمُ اللَّهُ وَ هُمْ يَصُدُّونَ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ وَ ما كانُوا أَوْلِياءَهُ إِنْ أَوْلِياؤُهُ إِلاَّ الْمُتَّقُونَ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ ﴿۳۴﴾
[ولی پس از تو، اگر استغفار نکنند] چرا خدا مجازاتشان نکند، در حالی که [مردم را] از [عبادت در] مسجدالحرام بازمی‌دارند، با آنکه متولّیان آن هم نیستند؛ متولّیان [برحق] مسجدالحرام تنها پرواپیشگانند، ولی بیشترشان نمی‌دانند.181
انفال (8)
34
وَ ما كانَ صَلاتُهُمْ عِنْدَ الْبَيْتِ إِلاَّ مُكاءً وَ تَصْدِيَةً فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ ﴿۳۵﴾
نمازشان در خانه [کعبه] جز صفیر کشیدن و کف زدن نیست؛ پس به سزای انکارتان مجازات را بچشید.181
انفال (8)
35
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ لِيَصُدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ فَسَيُنْفِقُونَها ثُمَّ تَكُونُ عَلَيْهِمْ حَسْرَةً ثُمَّ يُغْلَبُونَ وَ الَّذِينَ كَفَرُوا إِلى جَهَنَّمَ يُحْشَرُونَ ﴿۳۶﴾
انکارورزان اموالشان را هزینه می‌کنند تا [مردم را] از راه خدا بازدارند؛ هزینه خواهند کرد، ولی مایه حسرت [و اندوه] آنان خواهد شد و سپس شکست خواهند خورد؛ و انکارورزان به دوزخ احضار خواهند شد.181
انفال (8)
36
لِيَمِيزَ اللَّهُ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ وَ يَجْعَلَ الْخَبِيثَ بَعْضَهُ عَلى بَعْضٍ فَيَرْكُمَهُ جَمِيعاً فَيَجْعَلَهُ فِي جَهَنَّمَ أُولئِكَ هُمُ الْخاسِرُونَ ﴿۳۷﴾
[حوادث جریان می‌یابد] تا خدا پلید را از پاک متمایز کند(1) و پلیدها را به یکدیگر ملحق و جملگی را مجتمع کند و به دوزخ درآورد؛ آنان زیانکارند.181
انفال (8)
37
به آیه 100 مائده(5) و 18 سجده(32) توجّه فرمایید.
قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ ما قَدْ سَلَفَ وَ إِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ ﴿۳۸﴾
به انکارورزان بگو: اگر [از تلاش به خاطر بازداشتن مردم از راه خدا] بازایستند، آنچه گذشته است بر آنان بخشوده خواهد شد؛ و اگر [به شیوه ناشایست خود] بازگردند، سنت [الهی که در مورد] پیشینیان گذشت [تکرار خواهد شد(1)].181
انفال (8)
38
به آیات 59 کهف(18) و 74 مریم(19) توجّه فرمایید.
وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿۳۹﴾
با آنان پیکار کنید تا فتنه(1) برافتد و پذیرش دین [آزادانه] برای خدا باشد(2)؛ اگر بازایستادند، [شما هم بازایستید که] خدا به آنچه می‌کنند بیناست.181
انفال (8)
39
به زیرنویس آیه 193 بقره(2) مراجعه فرمایید.
تفسیر المیزان ذیل این آیه گفته است: «کفّار قریش گروندگان به رسول خدا را قبل از هجرت و تا مدّتی بعد از آن، در مکه می‌گرفتند و با شکنجه و ارعاب به ترک اسلام مجبور می‌کردند و این خود فتنه نامیده می‌شود». تفسیر مجمع‌البیان گفته است: «منظور آن است که با آنان بجنگید تا سعی نکنند با زور و جبر مؤمنی را از دینش برگردانند» در هر حال منظور این نیست که بجنگید تا همه به زور تن به اسلام دهند، زیرا در این شرایط نفاق حاکم می‌شود نه دین. بعلاوه این امر مغایر با آیات مختلفی از قبیل آیات 256 بقره(2) لا اکراه فی الدین و 8 ممتحنه(60) می‌باشد.