ذلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ يُشاقِقِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ ﴿۱۳﴾
این [عقوبت] از آن جهت بود که با خدا و رسولش به مخالفت برخاستند؛ و هر که با خدا و رسولش مخالفت ورزد، [بداند که] خدا سخت‌کیفر است.178
انفال (8)
13
ذلِكُمْ فَذُوقُوهُ وَ أَنَّ لِلْكافِرِينَ عَذابَ النَّارِ ﴿۱۴﴾
این است(1) [کیفر دنیا]، آن را بچشید، و انکارورزان مجازات آتش را [نیز در پیش] خواهند داشت.178
انفال (8)
14
در مورد کلمه «ذلکم» به زیرنویس آیه 95 انعام(6) مراجعه فرمایید. کلمه «ذلکم» در آیه 18 انفال(همین سوره) نیز از همین مقوله است.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ ﴿۱۵﴾
ای ایمان‌آوردگان(1)، چون با [انبوه] انکارورزان در جنک(2) روبرو شدید، پشت به آنان نکنید؛178
انفال (8)
15
به زیرنویس آیه 29 نساء(4) و زیرنویس اوّل آیه 267 بقره(2) مراجعه فرمایید.
«زَحف» به معنی خزیدن روی زمین است. و مجازاً در مورد حرکت لشگر انبوه جنگی بکار می‌رود، زیرا به هنگام پیشروی لشگر بزرگ پیاده، از دور چنین می‌نماید که گویی بر سینه صحرا می‌خزند.
وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿۱۶﴾
و هر که در آن هنگام به عقب بازگردد - مگر برای تاکتیک جنگی یا پیوستن به گروهی دیگر - به خشم خدا گرفتار خواهد شد و جایگاهش دوزخ است؛ و بد سرانجامی است.178
انفال (8)
16
فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَ لكِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَ ما رَمَيْتَ إِذْ رَمَيْتَ وَ لكِنَّ اللَّهَ رَمى وَ لِيُبْلِيَ الْمُؤْمِنِينَ مِنْهُ بَلاءً حَسَناً إِنَّ اللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٌ ﴿۱۷﴾
[در جنگ بدر] نه شما، بلکه خدا دشمنان را کشت، و [ای رسول] آنگاه که [مشتی خاک به سوی آنان] افکندی، نه تو، بلکه خدا [طوفان] بپا کرد(1)، تا [دشمن را مرعوب] و مؤمنان را با آزمونی نیکو از جانب خویش آزمایش کند(2)، که خدا شنوایی داناست.179
انفال (8)
17
در بعضی تفاسیر از جمله تفسیرهای طبری و نمونه، ذیل این آیه آمده است که در جریان جنگ «بدر» پیامبر مشتی خاک به سوی جبهه دشمن پاشید و گفت: «این رویها زشت باد» و بلافاصله طوفانی به پا شد که چشمان آنها را آزار می‌داد و مسلمین با استفاده از آن فرصت با یک حمله ناگهانی ضربه سختی به دشمن زدند.
با بخش آخر آیه 168 اعراف(7) مقایسه فرمایید.
ذلِكُمْ وَ أَنَّ اللَّهَ مُوهِنُ كَيْدِ الْكافِرِينَ ﴿۱۸﴾
[خواست خدا] این است و خدا نیرنگ انکارورزان را سست [و بی‌اثر] خواهد کرد.179
انفال (8)
18
إِنْ تَسْتَفْتِحُوا فَقَدْ جاءَكُمُ الْفَتْحُ وَ إِنْ تَنْتَهُوا فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ إِنْ تَعُودُوا نَعُدْ وَ لَنْ تُغْنِيَ عَنْكُمْ فِئَتُكُمْ شَيْئاً وَ لَوْ كَثُرَتْ وَ أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۱۹﴾
[شما مؤمنانِ سست‌عنصر] اگر خواهان پیروزی هستید، اینک پیروزی شما فرا رسید؛ و اگر [از مخالفت با رسول] خودداری کنید، به نفع شماست؛ و اگر [به مخالفت] بازگردید، ما هم بازخواهیم گشت؛ و هرگز گروه شما اگرچه انبوه باشد، به حالتان سودمند نخواهد بود؛ بی‌گمان خدا با مؤمنان [راستین] است.179
انفال (8)
19
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَوَلَّوْا عَنْهُ وَ أَنْتُمْ تَسْمَعُونَ ﴿۲۰﴾
ای ایمان‌آوردگان، از خدا و رسولش اطاعت کنید و در حالی که [کلام خدا را از پیامبر] می‌شنوید، از او روی برمتابید.179
انفال (8)
20
وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ قالُوا سَمِعْنا وَ هُمْ لا يَسْمَعُونَ ﴿۲۱﴾
و همچون کسانی نباشید که [بی‌توجّه] گفتند: [پیام حق را] شنیدیم، در حالی که نمی‌شنوند(1).179
انفال (8)
21
مصداق آنها در آیه 16 محمّد(47) آمده است و یا آیه 46 نساء(4).
إِنَّ شَرَّ الدَّوَابِّ عِنْدَ اللَّهِ الصُّمُّ الْبُكْمُ الَّذِينَ لا يَعْقِلُونَ ﴿۲۲﴾
بدترین موجودات زنده(1) در نظر خدا کسانی هستند که [در مقابل حق] کر و گنگ(2) و بی‌خردند.179
انفال (8)
22
دواب: جمع دابَّه: جنبنده.
صُمّ: جمع اَصّم: ناشنوا و بُکم: جمع اَبکم: گنگ.