وَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآياتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ ﴿۱۸۲﴾
و کسانی که آیات ما را دروغ شمرده‌اند، به تدریج آنان را از جایی که گمان نمی‌برند به دام می‌اندازیم(1)174
اعراف (7)
182
معنی و مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 26 نحل(16) و 42 طور(52) آمده است.
وَ أُمْلِي لَهُمْ إِنَّ كَيْدِي مَتِينٌ ﴿۱۸۳﴾
و مهلتشان می‌دهم؛ که تدبیر من محکم [و حساب‌‌‌شده] است(1).174
اعراف (7)
183
مفهوم آیه به بیان دیگر در بخش میانی آیه 14 شوری(42) لولا کلمة سبقت من ربک الی اجل مسمی لقضی بینهم آمده است.
أَ وَ لَمْ يَتَفَكَّرُوا ما بِصاحِبِهِمْ مِنْ جِنَّةٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ نَذِيرٌ مُبِينٌ ﴿۱۸۴﴾
آیا نمی‌اندیشند که در [وجود] معاشرشان اثری از جنون نیست(1)؟! او فقط هشداردهنده‌ای است آشکار.174
اعراف (7)
184
اشاره به کلام مخالفان است که در آیات 6 حجر(15) ، 36 صافات(37) ، 14 دخان(44) و 51 قلم(68) آمده است.
أَ وَ لَمْ يَنْظُرُوا فِي مَلَكُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ وَ أَنْ عَسى أَنْ يَكُونَ قَدِ اقْتَرَبَ أَجَلُهُمْ فَبِأَيِّ حَدِيثٍ بَعْدَهُ يُؤْمِنُونَ ﴿۱۸۵﴾
آیا در نظام حاکم بر آسمانها و زمین و آنچه خدا آفریده است توجّه نمی‌کنند، و اینکه چه بسا پایان زندگی آنان نزدیک باشد؟ بعد از قرآن(1) کدام حدیث را باور می‌کنند؟174
اعراف (7)
185
برای توجیه کلمه‌ای که به جای ضمیر قرار داده‌ایم، با آیه 6 جاثیه(45) مقایسه فرمایید.
مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلا هادِيَ لَهُ وَ يَذَرُهُمْ فِي طُغْيانِهِمْ يَعْمَهُونَ ﴿۱۸۶﴾
هر که را خدا [به جرم رفتارش] به گمراهی سپرد(1)، هیچ راهنمایی نخواهد داشت؛ و آنان را در طغیانشان سرگشته رها می‌سازد(2).174
اعراف (7)
186
به آیه 27 ابراهیم(14) و یضل اللّه الظالمین توجّه فرمایید.
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 37 نحل(16) و 56 قصص(28) آمده است.
يَسْئَلُونَكَ عَنِ السَّاعَةِ أَيَّانَ مُرْساها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ رَبِّي لا يُجَلِّيها لِوَقْتِها إِلاَّ هُوَ ثَقُلَتْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ لا تَأْتِيكُمْ إِلاَّ بَغْتَةً يَسْئَلُونَكَ كَأَنَّكَ حَفِيٌّ عَنْها قُلْ إِنَّما عِلْمُها عِنْدَ اللَّهِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ ﴿۱۸۷﴾
از تو درباره رستاخیز می‌پرسند که استقرارش چه زمانی است؟ بگو: علم آن خاصّ صاحب‌اختیار من است؛ تنها او به موقع خود پدیدارش خواهد ساخت(1)؛ [امّا برپایی‌اش] در آسمانها و زمین بسی سنگین [و پُراهمیت] است [و] ناگهان به سراغ شما می‌آید؛ از تو [چنان] می‌پرسند که گویی کاملاً بدان آگاهی؛ بگو: علم آن خاصّ خداست، ولی بیشتر مردم [فلسفه مکتوم بودن آن را] نمی‌دانند.174
اعراف (7)
187
مفهوم آیه به بیان دیگر ضمن مکالمه خدا با موسی در آیه 15 طه(20) آمده است.
قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي نَفْعاً وَ لا ضَرًّا إِلاَّ ما شاءَ اللَّهُ وَ لَوْ كُنْتُ أَعْلَمُ الْغَيْبَ لاَسْتَكْثَرْتُ مِنَ الْخَيْرِ وَ ما مَسَّنِيَ السُّوءُ إِنْ أَنَا إِلاَّ نَذِيرٌ وَ بَشِيرٌ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۱۸۸﴾
بگو: من توان هیچ نفع و ضرری را برای خودم ندارم، جز آنچه خدا بخواهد؛ و اگر از آینده مطلّع بودم، منافع فراوان خود را فراهم می‌کردم(1)، و هیچ‌گاه گزندی به من نمی‌رسید؛ من فقط برای اهل ایمان هشداردهنده و بشارت‌دهنده‌ام.175
اعراف (7)
188
معنی و مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 50 انعام(6) و 9 احقاف(46) نیز آمده است.
هُوَ الَّذِي خَلَقَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ وَ جَعَلَ مِنْها زَوْجَها لِيَسْكُنَ إِلَيْها فَلَمَّا تَغَشَّاها حَمَلَتْ حَمْلاً خَفِيفاً فَمَرَّتْ بِهِ فَلَمَّا أَثْقَلَتْ دَعَوَا اللَّهَ رَبَّهُما لَئِنْ آتَيْتَنا صالِحاً لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ﴿۱۸۹﴾
اوست خدایی که شما را از منشاء حیاتی واحدی آفرید و زوجش را نیز از همان جنس پدید آورد(1) تا [هر کس] در کنار همسرش آرام گیرد؛ و هنگامی که [مردی] با همسرش درآمیخت(2)، [همسرش] باری سبک برداشت و مدّتی بر آن گذشت؛ و چون گرانبار شد، هر دو، صاحب‌اختیار خویش را ندا کردند که اگر [فرزندی سالم و] شایسته به ما عطا کنی، بیقین سپاسگزار خواهیم بود.175
اعراف (7)
189
به کتاب علمی قرآنی خلقت انسان شادروان دکتر یداللّه سحابی رجوع فرمایید.
مفسّران دو گونه برداشت از این آیه دارند. برای توجیه انتخابی که کرده‌ایم، موضوع کلی این آیه را با نیمه اوّل آیه 13 حجرات(49) مقایسه فرمایید؛ ضمناً ضمیر جمع در «عما یشرکون» (آیه بعدی) نشان می‌دهد در این آیه و آیه بعد، منظور از «آن دو»، آدم و حوا نیست؛ واللّه اعلم.
فَلَمَّا آتاهُما صالِحاً جَعَلا لَهُ شُرَكاءَ فِيما آتاهُما فَتَعالَى اللَّهُ عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۱۹۰﴾
و چون به آن دو، [فرزندی] شایسته داد، عوامل دیگر را در موهبتی که خدا عطایشان کرده بود، سهیم [و مؤثّر] دانستند؛ و خدا از آنچه [در قدرت با او] شریک می‌پندارند، والاتر است.175
اعراف (7)
190
أَ يُشْرِكُونَ ما لا يَخْلُقُ شَيْئاً وَ هُمْ يُخْلَقُونَ ﴿۱۹۱﴾
آیا موجوداتی را که چیزی نمی‌آفرینند و خود آفریده می‌شوند، همسان [خدا] قرار می‌دهند؟175
اعراف (7)
191