وَ مَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ قالَ أُوحِيَ إِلَيَّ وَ لَمْ يُوحَ إِلَيْهِ شَيْءٌ وَ مَنْ قالَ سَأُنْزِلُ مِثْلَ ما أَنْزَلَ اللَّهُ وَ لَوْ تَرى إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَراتِ الْمَوْتِ وَ الْمَلائِكَةُ باسِطُوا أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُوا أَنْفُسَكُمُ الْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما كُنْتُمْ تَقُولُونَ عَلَى اللَّهِ غَيْرَ الْحَقِّ وَ كُنْتُمْ عَنْ آياتِهِ تَسْتَكْبِرُونَ ﴿۹۳﴾
کیست ستمکارتر از آن که دروغ به خدا نسبت دهد یا ادّعا کند: به من [نیز] وحی فرستاده شده است، در حالی که هیچ وحی ای به او نرسیده است، و یا کسی که مدّعی شود من نیز همانند آیاتی که خدا نازل کرده است، عرضه خواهم کرد(1)؛ کاش می‌دیدی آنگاه که ستمگران در شداید مرگ اند و فرشتگان با دستهای گشوده [به آنها نهیب می‌زنند:] قالب تهی کنید(2)! امروز به سزای گفتار ناحق خود درباره خدا و تکبّر در برابر آیاتش، به مجازاتی ذلّت‌بار جزا داده خواهید شد(3).
سوره انعام (6) آیه 93
صفحه
139
سوره
انعام (6)
آیه
93
1
ادّعای آنان در آیه 31 انفال(8) و پاسخ این ادّعا در آیات 88 اسراء(17) و 34 طور(52) آمده است.
2
تناقضی با آیات 60 انعام(6) و 42 زمر(39) ندارد؛ چرا ؟
3
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 50 انفال(8) آمده است؛ ضمناً موقعیت متقابل را در مورد نیکان در آیات 27-30 فجر(89) ملاحظه فرمایید.
وَ لَقَدْ جِئْتُمُونا فُرادى كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ وَ تَرَكْتُمْ ما خَوَّلْناكُمْ وَراءَ ظُهُورِكُمْ وَ ما نَرى مَعَكُمْ شُفَعاءَكُمُ الَّذِينَ زَعَمْتُمْ أَنَّهُمْ فِيكُمْ شُرَكاءُ لَقَدْ تَقَطَّعَ بَيْنَكُمْ وَ ضَلَّ عَنْكُمْ ما كُنْتُمْ تَزْعُمُونَ ﴿۹۴﴾
و [خطاب می‌رسد: اکنون] تک و تنها(1) با همان وضعی که در آغاز شما را آفریدیم، [برای حسابرسی] به پیشگاه ما بازآمده‌اید و هر آنچه ارزانی‌تان داشته بودیم، پشت سر نهادید(2)؛ و شفیعانی را که در [سرنوشت] خود [مؤثّر و] شریک تصوّر می‌کردید، همراهتان نمی‌بینیم؛ [پیوندها] میان شما گسسته است و آنچه [تکیه‌گاه خود] تصوّر می‌کردید، از نظرتان ناپدید شده است(3).
سوره انعام (6) آیه 94
صفحه
139
سوره
انعام (6)
آیه
94
1
فرادی: جمع فرد: تک.
2
مفهوم این بخش از آیه به بیان دیگر در آیات 95 مریم(19) ، 101 مؤمنون(23) و مجموعه آیات 37-33 عبس(80) آمده است.
3
به آیات 92 و 93 شعراء(26) توجّه فرمایید. مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 48 کهف(18) نیز آمده است.
إِنَّ اللَّهَ فالِقُ الْحَبِّ وَ النَّوى يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَ مُخْرِجُ الْمَيِّتِ مِنَ الْحَيِّ ذلِكُمُ اللَّهُ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ ﴿۹۵﴾
خداست که [در دل زمین] دانه و هسته را می‌شکافد؛ [موجود] زنده را از [مادّه] بی‌جان پدید می‌آورد و [مادّه] بی‌جان را از [موجود] زنده [که تبادل دائمی مرگ و حیات به دست اوست]؛ این است خدا(1)، پس چگونه [از راه بندگی او] بازگردانده می‌شوید؟
سوره انعام (6) آیه 95
صفحه
140
سوره
انعام (6)
آیه
95
1
واژه «کم» در کلمه «ذلکم» ضمیر نیست، بلکه تنها نشان‌‌دهنده تعداد و جنس مخاطبان است. و در ترجمه لزوما باید آن را حذف کرد. کلمه «ذلکم» در آیات 10 شوری(42) و 10 ممتحنه(60) و کلمه «تلکم» در آیه 43 اعراف(7) نیز از همین مقوله است. و نیز حرف «کما» در کلمات «تلکما و ذلکما» در آیات 22 اعراف(7) و 37 یوسف(12) و نیز حرف «کنّ» در کلمه «ذلکنّ» در آیه 32 یوسف(12) و غیره. در مورد عبارت «ذلکم اللّه » به زیرنویس آیه 2 بقره(2) هم توجه فرمایید.
فالِقُ الْإِصْباحِ وَ جَعَلَ اللَّيْلَ سَكَناً وَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ حُسْباناً ذلِكَ تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ ﴿۹۶﴾
شکافنده صبحدم است؛ و شب را مایه آرامش مقرّر داشت و خورشید و ماه را [معیار] حساب [زمان] قرار داد؛ این تقدیر خدای فرا دست و داناست.
سوره انعام (6) آیه 96
صفحه
140
سوره
انعام (6)
آیه
96
وَ هُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُوا بِها فِي ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ ﴿۹۷﴾
اوست که ستارگان را برای شما برقرار داشت تا در تاریکیهای خشکی و دریا به وسیله آنها راه یابید؛ به یقین نشانه‌ها[ی قدرت و تدبیر خود] را برای اهل دانش به وضوح بیان کرده‌ایم.
سوره انعام (6) آیه 97
صفحه
140
سوره
انعام (6)
آیه
97
وَ هُوَ الَّذِي أَنْشَأَكُمْ مِنْ نَفْسٍ واحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَ مُسْتَوْدَعٌ قَدْ فَصَّلْنَا الْآياتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ ﴿۹۸﴾
و هم اوست که شما را از منشاء حیاتی واحدی پدید آورد و قرارگاهی [برای زندگی] و امانت گاهی [پس از مرگ خواهید داشت]؛ این آیات را برای گروهی که درمی‌یابند به وضوح بیان کرده‌ایم.
سوره انعام (6) آیه 98
صفحه
140
سوره
انعام (6)
آیه
98
وَ هُوَ الَّذِي أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ نَباتَ كُلِّ شَيْءٍ فَأَخْرَجْنا مِنْهُ خَضِراً نُخْرِجُ مِنْهُ حَبًّا مُتَراكِباً وَ مِنَ النَّخْلِ مِنْ طَلْعِها قِنْوانٌ دانِيَةٌ وَ جَنَّاتٍ مِنْ أَعْنابٍ وَ الزَّيْتُونَ وَ الرُّمَّانَ مُشْتَبِهاً وَ غَيْرَ مُتَشابِهٍ انْظُرُوا إِلى ثَمَرِهِ إِذا أَثْمَرَ وَ يَنْعِهِ إِنَّ فِي ذلِكُمْ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۹۹﴾
اوست که از آسمان بارانی فرستاد، و بدان هر [گونه] روییدنی پدید آوردیم؛ و از آن سبزه‌ای برآوردیم که از [نهالهای] آن، دانه‌های برهم‌نشسته [برای تغذیه شما] پدید می‌آوریم، و نتیجه شکوفه‌های درخت خرما، خوشه‌های(1) دسترسی است، و باغهایی از انواع انگور و نیز [درختان] زیتون و انار به صورت مشابه و غیرمشابه [رویاندیم]؛ هنگامی که به بار می‌نشیند به میوه‌های آن و به [نحوه] رسیدنش بنگرید، که در آن برای اهل ایمان نشانه‌هایی [از توان و تدبیر خدا] است.
سوره انعام (6) آیه 99
صفحه
140
سوره
انعام (6)
آیه
99
1
قِنوان: جمع قِنو: خوشه خرما.
وَ جَعَلُوا لِلَّهِ شُرَكاءَ الْجِنَّ وَ خَلَقَهُمْ وَ خَرَقُوا لَهُ بَنِينَ وَ بَناتٍ بِغَيْرِ عِلْمٍ سُبْحانَهُ وَ تَعالى عَمَّا يَصِفُونَ ﴿۱۰۰﴾
برای خدا شریکانی از جن قرار دادند، با آنکه خدا آنها را آفریده است، و بدون هیچ دلیلی برای او پسران(1) و دخترانی(2) تصوّر کردند؛ او را تقدیس می‌کنم و [او] والاتر است از آنچه توصیف می‌کنند.
سوره انعام (6) آیه 100
صفحه
140
سوره
انعام (6)
آیه
100
1
به آیه 30 توبه(9) توجّه فرمایید.
2
به آیات 40 اسراء(17) و 21 نجم(53) توجه فرمایید.
بَدِيعُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَنَّى يَكُونُ لَهُ وَلَدٌ وَ لَمْ تَكُنْ لَهُ صاحِبَةٌ وَ خَلَقَ كُلَّ شَيْءٍ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿۱۰۱﴾
پدیدآورنده آسمانها و زمین است؛ چگونه ممکن است فرزندی داشته باشد، با آنکه همسری نداشته است و هر چیزی را او آفریده و به هر چیز داناست.
سوره انعام (6) آیه 101
صفحه
140
سوره
انعام (6)
آیه
101
ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ خالِقُ كُلِّ شَيْءٍ فَاعْبُدُوهُ وَ هُوَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ وَكِيلٌ ﴿۱۰۲﴾
این است خدا(1)، صاحب‌اختیار شما، معبودی جز او نیست، آفریننده هر چیزی است، پس او را بندگی کنید که اوست کارگزار هر موجودی.
سوره انعام (6) آیه 102
صفحه
141
سوره
انعام (6)
آیه
102
1
به زیرنویس آیه 95 انعام(همین سوره) مراجعه فرمایید.