قُلْ إِنِّي نُهِيتُ أَنْ أَعْبُدَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ قُلْ لا أَتَّبِعُ أَهْواءَكُمْ قَدْ ضَلَلْتُ إِذاً وَ ما أَنَا مِنَ الْمُهْتَدِينَ ﴿۵۶﴾
بگو: من از بندگی افرادی که شما به جای خدا [به نیایش] می‌خوانید، نهی شده‌ام(1)؛ بگو: هوسهای شما را پیروی نمی‌کنم، که در آن صورت گمراه خواهم بود، نه راه‌یافته.134
انعام (6)
56
به آیه 116 نساء(4) و زیرنویس مربوطه توجّه فرمایید.
قُلْ إِنِّي عَلى بَيِّنَةٍ مِنْ رَبِّي وَ كَذَّبْتُمْ بِهِ ما عِنْدِي ما تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ إِنِ الْحُكْمُ إِلاَّ لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَ هُوَ خَيْرُ الْفاصِلِينَ ﴿۵۷﴾
بگو: من نشانه روشنی از صاحب‌اختیار خویش دارم که شما آن را دروغ شمرده‌اید؛ مجازاتی که با [تمسخر و] شتاب می‌خواهید، در اختیار من نیست؛ حکم تنها به دست خداست؛ که حق را پی می‌گیرد و بهترین داوران است.134
انعام (6)
57
قُلْ لَوْ أَنَّ عِنْدِي ما تَسْتَعْجِلُونَ بِهِ لَقُضِيَ الْأَمْرُ بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِالظَّالِمِينَ ﴿۵۸﴾
بگو: اگر مجازاتی که با [تمسخر و] شتاب می‌خواهید در اختیار من بود(1)، کار میان من و شما یکسره می‌شد؛ و خدا به [احوال] ستمگران آگاه‌تر است.134
انعام (6)
58
به آیات 32 انفال 8 و 32 هود (11) توجّه فرمایید.
وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها إِلاَّ هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِي الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ يَعْلَمُها وَ لا حَبَّةٍ فِي ظُلُماتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا يابِسٍ إِلاَّ فِي كِتابٍ مُبِينٍ ﴿۵۹﴾
خزائن(1) نهان تنها در اختیار اوست و جز او کسی بدان واقف نیست(2)؛ آنچه در خشکی و دریاست می‌داند؛ هیچ برگی بدون آگاهی او [از درخت] نمی‌افتد و نه هیچ دانه‌ای در تاریکیهای زمین. و هیچ تر و خشکی [و هیچ کوچک و بزرگی از اعمال آدمی] نیست، مگر اینکه در کتابی روشن ثبت است(3).134
انعام (6)
59
واژه «مفاتح» جمع «مَفتَح» به معنی گنجینه‌هاست و نیز جمع «مِفتَح» به معنی کلیدهاست.
تفسیر «اضواء البیان» با نقل روایتی از رسول اکرم‌ص توضیح داده است که «مفاتح الغیب» همان پنج موردی است که در آخرین آیه سوره لقمان(31) شرح داده شده است.
بخش انتهایی آیه موضوع آیه 49 کهف(18) است که در آیات دیگری مثل آیات 14 اسراء(17) ، 29 نبأ(78) و 29 جاثیه(45) نیز بیان شده.
وَ هُوَ الَّذِي يَتَوَفَّاكُمْ بِاللَّيْلِ وَ يَعْلَمُ ما جَرَحْتُمْ بِالنَّهارِ ثُمَّ يَبْعَثُكُمْ فِيهِ لِيُقْضى أَجَلٌ مُسَمًّى ثُمَّ إِلَيْهِ مَرْجِعُكُمْ ثُمَّ يُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۶۰﴾
اوست که [روح] شما را در شب [به هنگام خواب] برمی‌گیرد(1) و از آنچه در روز کرده‌اید آگاه است، آنگاه شما را بامدادان برمی‌انگیزد، [و این روند ادامه خواهد داشت] تا مدّت معینی سپری شود(2)؛ آنگاه بازگشت شما به پیشگاه اوست و شما را به آنچه می‌کردید آگاه می‌سازد(3).135
انعام (6)
60
تناقضی با آیات 97 نساء(4)93 انعام(6) و 27 محمّد(47) ندارد، چرا ؟
مفهوم مشابهت خواب و مرگ به بیان دیگر در آیه 42 زمر(39) آمده است.
به آیه 22 ق(50) توجّه فرمایید.
وَ هُوَ الْقاهِرُ فَوْقَ عِبادِهِ وَ يُرْسِلُ عَلَيْكُمْ حَفَظَةً حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنا وَ هُمْ لا يُفَرِّطُونَ ﴿۶۱﴾
اوست که بر بندگان خویش قاهر و مسلّط است(1) و محافظانی بر شما می‌فرستد(2)؛ آنگاه که مرگ یکی از شما فرا رسد، فرشتگان ما بدون هیچ کوتاهی جان او را می‌گیرند.135
انعام (6)
61
مفهوم این عبارت به بیان دیگر در آیه 93 مریم(19) آمده است.
توضیح بیشتر را در نیمه اوّل آیه 11 رعد(13) ملاحظه فرمایید؛ ضمناً به آیات 10-12 انفطار(82) و 4 طارق(86) توجّه فرمایید.
ثُمَّ رُدُّوا إِلَى اللَّهِ مَوْلاهُمُ الْحَقِّ أَلا لَهُ الْحُكْمُ وَ هُوَ أَسْرَعُ الْحاسِبِينَ ﴿۶۲﴾
آنگاه به آستان خدا - کارساز راستین خود - بازگردانده می‌شوند؛ آگاه باشید که داوری خاصّ اوست؛ و او سریع‌ترین حسابرسان است.135
انعام (6)
62
قُلْ مَنْ يُنَجِّيكُمْ مِنْ ظُلُماتِ الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ تَدْعُونَهُ تَضَرُّعاً وَ خُفْيَةً لَئِنْ أَنْجانا مِنْ هذِهِ لَنَكُونَنَّ مِنَ الشَّاكِرِينَ ﴿۶۳﴾
بگو: چه کسی شما را از تاریکیهای خشکی و دریا نجات می‌دهد؟ [آنگاه که] او را به زاری و در نهان می‌خوانید که: اگر از این [ظلمت و رنج] ما را نجات دهد، پیوسته سپاسگزار خواهیم بود(1).135
انعام (6)
63
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 65 عنکبوت(29) و 32 لقمان(31) آمده است.
قُلِ اللَّهُ يُنَجِّيكُمْ مِنْها وَ مِنْ كُلِّ كَرْبٍ ثُمَّ أَنْتُمْ تُشْرِكُونَ ﴿۶۴﴾
بگو: خداست که شما را از این خطرات و از هر اندوهی نجات می‌دهد، باز هم غیر خدا را [در این نجات، مؤثّر و] شریک او می‌پندارید(1).135
انعام (6)
64
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 54 نحل(16) و 67 اسراء(17) آمده است.
قُلْ هُوَ الْقادِرُ عَلى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذاباً مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ مِنْ تَحْتِ أَرْجُلِكُمْ أَوْ يَلْبِسَكُمْ شِيَعاً وَ يُذِيقَ بَعْضَكُمْ بَأْسَ بَعْضٍ انْظُرْ كَيْفَ نُصَرِّفُ الْآياتِ لَعَلَّهُمْ يَفْقَهُونَ ﴿۶۵﴾
بگو: او تواناست که مجازاتی از آسمان یا زمین بر شما بفرستد یا شما را به اختلاف کلمه و پراکندگی اندازد وگزند برخی از شما را بر برخی دیگر بچشاند(1)؛ ببین چگونه آیات را به شکلهای مختلف بیان می‌کنیم، بسا که دریابند.135
انعام (6)
65
با آیه 129 انعام(6) مقایسه فرمایید.