وَ يَوْمَ يَحْشُرُهُمْ كَأَنْ لَمْ يَلْبَثُوا إِلاَّ ساعَةً مِنَ النَّهارِ يَتَعارَفُونَ بَيْنَهُمْ قَدْ خَسِرَ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِلِقاءِ اللَّهِ وَ ما كانُوا مُهْتَدِينَ ﴿۴۵﴾
روزی که [خدا] آنان را [در رستاخیز] احضار می‌کند، گویی فقط پاسی از روز را [در خاک(1)] به سر برده‌اند، [به راحتی] یکدیگر را می‌شناسند(2)؛ کسانی که لقای خدا [و رستاخیز] را دروغ شمردند، به راستی زیانکار گشتند و راه‌یافته نبودند.214
یونس (10)
45
با آیات 55 و 56 روم(30) مقایسه فرمایید؛ و نیز به زیرنویس آیه 55 روم(30) توجّه فرمایید.
ولی این شناخت تأثیر مثبتی به حال گناهکاران و مجرمین ندارد؛ به آیات 101 مؤمنون(23) و 10-14 معارج(70) توجّه فرمایید.
وَ إِمَّا نُرِيَنَّكَ بَعْضَ الَّذِي نَعِدُهُمْ أَوْ نَتَوَفَّيَنَّكَ فَإِلَيْنا مَرْجِعُهُمْ ثُمَّ اللَّهُ شَهِيدٌ عَلى ما يَفْعَلُونَ ﴿۴۶﴾
اگر برخی از مجازاتهایی را که به آنان وعده داده‌ایم، [در حیاتت] به تو بنماییم، یا [قبل از آن] تو را [از دنیا] برگیریم، [در هر حال(1)] بازگشتشان به پیشگاه ماست، آنگاه خدا گواه رفتار آنان است.214
یونس (10)
46
برای توجیه افزوده، به آیات 41 و 42 زخرف(43) توجّه فرمایید.
وَ لِكُلِّ أُمَّةٍ رَسُولٌ فَإِذا جاءَ رَسُولُهُمْ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ ﴿۴۷﴾
هر امّتی(1) رسولی دارد؛ و چون رسولشان آمد، [مردم در برابر آنان موضع متفاوتی داشتند، آنگاه در روز رستاخیز] میان آنان به عدالت داوری شود و مورد ظلم قرار نخواهند گرفت(2).214
یونس (10)
47
به زیرنویس آیه 159 اعراف(7) مراجعه فرمایید.
توضیح روشن‌تر و توجیه افزوده را در آیات 69 و 70 زمر(39) ملاحظه فرمایید؛ به نیمه دوّم آیه 93 یونس(همین سوره) هم در رابطه با موضوع این آیه و توجیه افزوده توجّه فرمایید.
وَ يَقُولُونَ مَتى هذَا الْوَعْدُ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ ﴿۴۸﴾
می‌گویند: اگر راست می‌گویید، این وعده[ی رستاخیز] کی فرا می‌رسد؟!214
یونس (10)
48
قُلْ لا أَمْلِكُ لِنَفْسِي ضَرًّا وَ لا نَفْعاً إِلاَّ ما شاءَ اللَّهُ لِكُلِّ أُمَّةٍ أَجَلٌ إِذا جاءَ أَجَلُهُمْ فَلا يَسْتَأْخِرُونَ ساعَةً وَ لا يَسْتَقْدِمُونَ ﴿۴۹﴾
بگو: من اختیار هیچ نفع و ضرری را برای خودم [هم] ندارم، جز آنچه خدا بخواهد؛ هر گروهی دورانی دارد؛ آنگاه که سرآمدشان فرا رسد، نه لحظه‌ای به تأخیر افتند و نه به پیش.214
یونس (10)
49
قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ أَتاكُمْ عَذابُهُ بَياتاً أَوْ نَهاراً ما ذا يَسْتَعْجِلُ مِنْهُ الْمُجْرِمُونَ ﴿۵۰﴾
بگو: به نظر شما اگر مجازات او [به ناگاه] شب هنگام یا به روز فرا رسد، [چه راه گریزی دارید؟] بزهکاران چه چیز از آن مجازات را به شتاب می‌طلبند(1)؟214
یونس (10)
50
به آیه 58 انعام(6) توجّه فرمایید.
أَ ثُمَّ إِذا ما وَقَعَ آمَنْتُمْ بِهِ آلْآنَ وَ قَدْ كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ ﴿۵۱﴾
آیا آنگاه(1) که [مجازات] به وقوع پیوندد، باورش می‌کنید؟! اکنون(2)؟! در حالی که [قبلاً] با شتاب [و استهزاء] خواستار [فرا رسیدن] آن بودید(3).214
یونس (10)
51
در عبارت «اذا ما» حرف «ما» برای تأکید آمده.
«آلآن» در اصل «اَ اَلآن» بوده آیا اکنون.
توضیح روشن این آیه را در آیات 84 و 85 غافر(40) و 18 نساء(4) و مصداق آن را در آیات 90 و 91 یونس(10) ملاحظه فرمایید؛ گفتنی است که قوم یونس به دلیل آنکه به طور جمعی با مشاهده علایم مجازات ایمان آوردند، از این قاعده مستثنی شدند؛ به آیه 98 یونس(همین سوره) توجّه فرمایید.
ثُمَّ قِيلَ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذُوقُوا عَذابَ الْخُلْدِ هَلْ تُجْزَوْنَ إِلاَّ بِما كُنْتُمْ تَكْسِبُونَ ﴿۵۲﴾
آنگاه به ستمگران گفته می‌شود: مجازات جاودان را بچشید؛ آیا جز در برابر دستاوردتان مورد کیفر قرار می‌گیرید؟214
یونس (10)
52
وَ يَسْتَنْبِئُونَكَ أَ حَقٌّ هُوَ قُلْ إِي وَ رَبِّي إِنَّهُ لَحَقٌّ وَ ما أَنْتُمْ بِمُعْجِزِينَ ﴿۵۳﴾
از تو خبر می‌گیرند: آیا [وعده مجازات] حقیقت دارد(1)؟ بگو: آری، سوگند به صاحب‌اختیارم که محقّق [و قطعی] است؛ و شما [خدای را] به تنگ نخواهید آورد.214
یونس (10)
53
برای توجیه افزوده، به بخش پایانی آیه 2 توبه(9) توجّه فرمایید.
وَ لَوْ أَنَّ لِكُلِّ نَفْسٍ ظَلَمَتْ ما فِي الْأَرْضِ لاَفْتَدَتْ بِهِ وَ أَسَرُّوا النَّدامَةَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذابَ وَ قُضِيَ بَيْنَهُمْ بِالْقِسْطِ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ ﴿۵۴﴾
اگر هر ستمگری مالک همه آنچه در زمین است باشد، [از وحشت مجازات] همه را برای نجات خویش خواهد پرداخت [ولی پذیرفتنی نیست(1)]؛ و چون مجازات را ببینند، ابراز پشیمانی کنند(2)؛ و میان آنان به عدالت داوری شود و مورد ظلم قرار نخواهند گرفت.215
یونس (10)
54
برای توجیه افزوده، به آیه 91 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید؛ ضمناً مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 18 رعد(13) ، 15 حدید(57) و 11-14 معارج(70) آمده است.
«اِسرار» دو معنی متضاد دارد؛ به زیرنویس دوم آیه 33 سبأ(34) توجّه فرمایید.