رِجالٌ لا تُلْهِيهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَ إِقامِ الصَّلاةِ وَ إِيتاءِ الزَّكاةِ يَخافُونَ يَوْماً تَتَقَلَّبُ فِيهِ الْقُلُوبُ وَ الْأَبْصارُ ﴿۳۷﴾
افرادی(1) که هیچ تجارت و داد و ستدی آنان را از یاد خدا و برپا داشتن نماز و پرداخت زکات بازنمی‌دارد و از [محاسبه در] روزی که دلها و دیدگان، دگرگون شوند(2)، ترسانند.
سوره نور (24) آیه 37
صفحه
355
سوره
نور (24)
آیه
37
1
کلمه «رجال» در اینجا بنا به قاعده تغلیب به کار رفته است و اعم از زنان و مردان است.
2
منظور اضطراب است، مثل آیات 10 احزاب(33) و 18 غافر(40) ؛ ضمناً عبارت اخیر به بیان دیگر در آیات 8 و 9 نازعات(79) آمده است.
لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ ما عَمِلُوا وَ يَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ يَرْزُقُ مَنْ يَشاءُ بِغَيْرِ حِسابٍ ﴿۳۸﴾
تا خدا به قیاس بهترین اعمالشان آنان را پاداش دهد و از افزون‌بخشی خود بر پاداش آنان بیفزاید؛ و خدا هر که را بخواهد، بی‌دریغ روزی می‌بخشد.
سوره نور (24) آیه 38
صفحه
355
سوره
نور (24)
آیه
38
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا أَعْمالُهُمْ كَسَرابٍ بِقِيعَةٍ يَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ ماءً حَتَّى إِذا جاءَهُ لَمْ يَجِدْهُ شَيْئاً وَ وَجَدَ اللَّهَ عِنْدَهُ فَوَفَّاهُ حِسابَهُ وَ اللَّهُ سَرِيعُ الْحِسابِ ﴿۳۹﴾
اعمال انکارورزان همچون سرابی است در هامونی هموار که تشنه کام آن را آب می‌پندارد و چون بدان نزدیک شود، آن را چیزی نمی‌یابد(1) و آنگاه [که نتیجه اعمالش تباه می‌شود،] خدای را نزد خویش [ناظر] می‌بیند که حسابش را تمام می‌دهد؛ و خدا سریع‌الحساب است.
سوره نور (24) آیه 39
صفحه
355
سوره
نور (24)
آیه
39
1
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 18 ابراهیم(14) و 23 فرقان(25) آمده است.
أَوْ كَظُلُماتٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ يَغْشاهُ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ مَوْجٌ مِنْ فَوْقِهِ سَحابٌ ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ إِذا أَخْرَجَ يَدَهُ لَمْ يَكَدْ يَراها وَ مَنْ لَمْ يَجْعَلِ اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ ﴿۴۰﴾
یا [اعمالشان] همچون تاریکیهاست در دریایی ژرف که امواجی پی در پی آن را پوشانده و بر فراز آن، انبوه ابرهایی [تیره و] تاریکیهایی [وسیع] روی یکدیگر قرار گرفته است، [به گونه‌ای] که اگر دست خویش بیرون آرد، به دشواری آن را می‌بیند(1)؛ و هر که را خدا چراغ [توفیق] فرا راهش قرار ندهد، هیچ روشنی [دیگری] نخواهد داشت.
سوره نور (24) آیه 40
صفحه
355
سوره
نور (24)
آیه
40
1
معنی و مفهوم آیه، از ابتدا تا اینجا، همان است که به سادگی در آیه 14 مطففین(83) آمده است.
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّيْرُ صَافَّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِيحَهُ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِما يَفْعَلُونَ ﴿۴۱﴾
آیا توجّه نکرده‌ای هر که [و هر چه(1)] در آسمانها و زمین است، و [از جمله] پرندگانِ بال گشوده [در سینه آسمان، با تبعیتِ گریزناپذیر خود از قوانین عمومی جهان] خدای را تقدیس می‌کنند؟ هر یک [از پدیده‌ها] نیایش و ستایش خود را می‌دانند؛ و خدا به آنچه می‌کنند داناست.
سوره نور (24) آیه 41
صفحه
355
سوره
نور (24)
آیه
41
1
برای توجیه افزوده، به آیه 44 اسراء(17) توجّه فرمایید.
وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ إِلَى اللَّهِ الْمَصِيرُ ﴿۴۲﴾
فرمانروایی آسمانها و زمین خاصّ خداست، و سرانجام [همه، حضور] در پیشگاه اوست.
سوره نور (24) آیه 42
صفحه
355
سوره
نور (24)
آیه
42
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ يُزْجِي سَحاباً ثُمَّ يُؤَلِّفُ بَيْنَهُ ثُمَّ يَجْعَلُهُ رُكاماً فَتَرَى الْوَدْقَ يَخْرُجُ مِنْ خِلالِهِ وَ يُنَزِّلُ مِنَ السَّماءِ مِنْ جِبالٍ فِيها مِنْ بَرَدٍ فَيُصِيبُ بِهِ مَنْ يَشاءُ وَ يَصْرِفُهُ عَنْ مَنْ يَشاءُ يَكادُ سَنا بَرْقِهِ يَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ ﴿۴۳﴾
آیا توجّه نکرده‌ای که خداست که ابرها را به آرامی می‌راند، آنگاه آنها را به هم می‌پیوندد و توده انبوهی پدید می‌آورد و باران را مشاهده می‌کنی که از خلال ابر تراوش می‌کند؛ و از کوههایی [از انبوه ابرها] که در آسمان است(1)، تگرگ می‌فرستد و آن را به هر که بخواهد، فرو می‌ریزد و از هر که بخواهد، بازمی‌دارد؛ نزدیک است درخشش برقش دیدگان را از بین ببرد.
سوره نور (24) آیه 43
صفحه
355
سوره
نور (24)
آیه
43
1
شباهت کوهها و ابرها را کسانی می‌توانند درک کنند که با هواپیما بر فراز توده‌های عظیم ابر، پرواز کرده باشند؛ و آورنده این آیات چنین سفری نداشته است.
يُقَلِّبُ اللَّهُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ إِنَّ فِي ذلِكَ لَعِبْرَةً لِأُولِي الْأَبْصارِ ﴿۴۴﴾
خدا شب و روز را می‌گرداند؛ در این [پدیده] برای اهل بصیرت(1)، مسلّماً عبرتی است.
سوره نور (24) آیه 44
صفحه
356
سوره
نور (24)
آیه
44
1
منظور از «ابصار» به معنی چشمها، همانست که در آیات 46 حج(22) و 179 اعراف(7) به آن اشاره شده است.
وَ اللَّهُ خَلَقَ كُلَّ دَابَّةٍ مِنْ ماءٍ فَمِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلى بَطْنِهِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلى رِجْلَيْنِ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَمْشِي عَلى أَرْبَعٍ يَخْلُقُ اللَّهُ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۴۵﴾
خدا هر موجود زنده‌ای را از آب آفریده است؛ گروهی از آنها بر شکم می‌خزند، برخی بر دو پا راه می‌روند، و برخی بر چهار [پا]؛ خدا هر چه بخواهد، می‌آفریند و بر هر کاری تواناست.
سوره نور (24) آیه 45
صفحه
356
سوره
نور (24)
آیه
45
لَقَدْ أَنْزَلْنا آياتٍ مُبَيِّناتٍ وَ اللَّهُ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۴۶﴾
به تحقیق آیاتی روشنگر نازل کردیم؛ و خدا [به آن آیات] هر که را خواهد، به راه راست هدایت خواهد کرد(1).
سوره نور (24) آیه 46
صفحه
356
سوره
نور (24)
آیه
46
1
به آیه 16 مائده(5) توجّه فرمایید؛ و برای توضیح بیشتر و کامل تر، به زیرنویس سوّم آیه 142 بقره(2) مراجعه فرمایید.