الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَ يَأْمُرُونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ وَ يَكْتُمُونَ ما آتاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ أَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ عَذاباً مُهِيناً ﴿۳۷﴾
همان افرادی که بخل می‌ورزند و مردم را به بخل وامی دارند و مالی را که خدا از فزون‌بخشی خود به آنها عطا کرده است، پنهان می‌دارند؛ [اینان ناسپاسند] و برای ناسپاسان مجازاتی ذلّت‌بار آماده کرده‌ایم؛
سوره نساء (4) آیه 37
صفحه
84
سوره
نساء (4)
آیه
37
وَ الَّذِينَ يُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ رِئاءَ النَّاسِ وَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ مَنْ يَكُنِ الشَّيْطانُ لَهُ قَرِيناً فَساءَ قَرِيناً ﴿۳۸﴾
و [نیز] کسانی [هم] که اموالشان را برای نمایش به مردم انفاق می‌کنند و به خدا و روز واپسین باور ندارند(1)؛ [شیطان همدم آنهاست] و هر که شیطان همدم اوست(2)، بد همدمی دارد.
سوره نساء (4) آیه 38
صفحه
85
سوره
نساء (4)
آیه
38
1
آیه به نحوی، بیان آیه 264 بقره(2) است.
2
به آیه 83 مریم(19) توجّه فرمایید.
وَ ما ذا عَلَيْهِمْ لَوْ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقَهُمُ اللَّهُ وَ كانَ اللَّهُ بِهِمْ عَلِيماً ﴿۳۹﴾
چه زیانی به آنان می‌رسید اگر به خدا و روز واپسین باور می‌داشتند و از آنچه خدا روزیشان کرده، انفاق می‌کردند؟ و خدا به احوالشان داناست(1).
سوره نساء (4) آیه 39
صفحه
85
سوره
نساء (4)
آیه
39
1
این آیه یکی از موارد آیاتی است که به وضوح اختیار انسان را در انتخاب راه و چگونه بودن خویش می‌رساند.
إِنَّ اللَّهَ لا يَظْلِمُ مِثْقالَ ذَرَّةٍ وَ إِنْ تَكُ حَسَنَةً يُضاعِفْها وَ يُؤْتِ مِنْ لَدُنْهُ أَجْراً عَظِيماً ﴿۴۰﴾
به راستی خدا همسنگ ذرّه‌ای ستم نمی‌کند؛ و اگر [در کارنامه کسی] حسنه‌ای باشد، چندبرابرش می‌کند(1) و از جانب خود پاداشی بزرگ خواهد داد.
سوره نساء (4) آیه 40
صفحه
85
سوره
نساء (4)
آیه
40
1
به آیه 261 بقره(2) و نیمه اوّل آیه 160 انعام(6) توجّه فرمایید.
فَكَيْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى هؤُلاءِ شَهِيداً ﴿۴۱﴾
آنگاه که از هر امّتی گواهی آوریم و تو را [در مورد ابلاغ پیامهای ما(1)] بر این مردم گواه آوریم، [حال و روز این ناباوران] چگونه است؟
سوره نساء (4) آیه 41
صفحه
85
سوره
نساء (4)
آیه
41
1
با آیه 117 مائده(5) از نظر نحوه گواهی دادن پیامبران مقایسه فرمایید.
يَوْمَئِذٍ يَوَدُّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ عَصَوُا الرَّسُولَ لَوْ تُسَوَّى بِهِمُ الْأَرْضُ وَ لا يَكْتُمُونَ اللَّهَ حَدِيثاً ﴿۴۲﴾
در آن روز انکارورزانی که با رسول به نافرمانی برخاستند، آرزو می‌کنند کاش با خاک یکسان شوند(1)؛ و هیچ سخنی را از خدا کتمان نتوانند کرد.
سوره نساء (4) آیه 42
صفحه
85
سوره
نساء (4)
آیه
42
1
همین معنی به صورت روشن‌تر در آیه 40 نبأ(78) آمده است.
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُكارى حَتَّى تَعْلَمُوا ما تَقُولُونَ وَ لا جُنُباً إِلاَّ عابِرِي سَبِيلٍ حَتَّى تَغْتَسِلُوا وَ إِنْ كُنْتُمْ مَرْضى أَوْ عَلى سَفَرٍ أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْكُمْ مِنَ الْغائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَيَمَّمُوا صَعِيداً طَيِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِكُمْ وَ أَيْدِيكُمْ إِنَّ اللَّهَ كانَ عَفُوًّا غَفُوراً ﴿۴۳﴾
ای ایمان‌آوردگان، در حال مستی(1) به نماز نایستید، تا زمانی که بدانید چه می‌گویید و نه هم در حال جنابت، تا وقتی غسل کنید، مگر اینکه مسافر باشید؛ و اگر بیمار یا در سفر بودید، یا یکی از شما از آبریزگاه(2) آمد و یا با زنان آمیزش داشتید و به آب دسترسی نداشتید، بر خاک پاکی تیمم کنید و به چهره‌ها و دست‌هاتان بکشید، که خدا گذشت‌‌کننده و آمرزگار است.
سوره نساء (4) آیه 43
صفحه
85
سوره
نساء (4)
آیه
43
1
سکاری: جمع سَکران: مست.
2
غائط: به معنی زمین پست یا گودال است، چون در آن دوران دستشویی و مستراح به صورت امروز در محل محفوظ دوربسته وجود نداشت از زمین‌‌های گود استفاده می‌کردند.
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ أُوتُوا نَصِيباً مِنَ الْكِتابِ يَشْتَرُونَ الضَّلالَةَ وَ يُرِيدُونَ أَنْ تَضِلُّوا السَّبِيلَ ﴿۴۴﴾
آیا توجّه نکرده‌ای به کسانی که اطلاع محدودی از کتاب [آسمانی] یافته‌اند(1) [امّا] گمراهی را خریدار شدند و می‌خواهند شما هم راه را گم کنید؟
سوره نساء (4) آیه 44
صفحه
85
سوره
نساء (4)
آیه
44
1
به زیرنویس آیه 23 آل‌عمران(3) توجّه فرمایید.
وَ اللَّهُ أَعْلَمُ بِأَعْدائِكُمْ وَ كَفى بِاللَّهِ وَلِيًّا وَ كَفى بِاللَّهِ نَصِيراً ﴿۴۵﴾
خدا دشمنان شما را بهتر می‌شناسد؛ و خدا به عنوان کارساز و یاور کافی است.
سوره نساء (4) آیه 45
صفحه
86
سوره
نساء (4)
آیه
45
مِنَ الَّذِينَ هادُوا يُحَرِّفُونَ الْكَلِمَ عَنْ مَواضِعِهِ وَ يَقُولُونَ سَمِعْنا وَ عَصَيْنا وَ اسْمَعْ غَيْرَ مُسْمَعٍ وَ راعِنا لَيًّا بِأَلْسِنَتِهِمْ وَ طَعْناً فِي الدِّينِ وَ لَوْ أَنَّهُمْ قالُوا سَمِعْنا وَ أَطَعْنا وَ اسْمَعْ وَ انْظُرْنا لَكانَ خَيْراً لَهُمْ وَ أَقْوَمَ وَ لكِنْ لَعَنَهُمُ اللَّهُ بِكُفْرِهِمْ فَلا يُؤْمِنُونَ إِلاَّ قَلِيلاً ﴿۴۶﴾
پاره‌ای از یهودیان، کلمات [کتاب خدا] را از مفهوم اصلی‌اش تحریف می‌کنند و می‌گویند: «شنیدیم و نافرمانی کردیم! بشنو که ناشنوا باشی» و با زبان بازی و برای طعن در دین «راعنا» [را به گونه زشتی بیان می‌کردند(1)]؛ و اگر می‌گفتند: شنیدیم و اطاعت کردیم، [تو نیز] سخنان ما را بشنو و ناظر [احوال] ما باش، برای آنان بهتر و متین‌تر بود، ولی خدا آنان را به خاطر انکارشان نفرین کرده است و جز عدّه کمی ایمان نمی‌آورند.
سوره نساء (4) آیه 46
صفحه
86
سوره
نساء (4)
آیه
46
1
«راعنا» در صورتی که با تشدید «نون» بیان شود، معنی «تحمیق کن» می‌دهد و بدون تشدید، معنی ما را رعایت کن تفسیر نمونه؛ به ترجمه و توضیح آیه 104 بقره(2) نیز مراجعه فرمایید.