أَوْ يَأْخُذَهُمْ عَلى تَخَوُّفٍ فَإِنَّ رَبَّكُمْ لَرَؤُفٌ رَحِيمٌ ﴿۴۷﴾
یا آنان را در حال ترس [از کاهش نعمتها] گرفتارشان سازد؛ البته صاحباختیارتان رئوف و مهربان است.272
نحل (16)
47
أَ وَ لَمْ يَرَوْا إِلى ما خَلَقَ اللَّهُ مِنْ شَيْءٍ يَتَفَيَّؤُا ظِلالُهُ عَنِ الْيَمِينِ وَ الشَّمائِلِ سُجَّداً لِلَّهِ وَ هُمْ داخِرُونَ ﴿۴۸﴾
آیا به آفریدههای خدا توجّه ندارند که سایههای آن [با گردش] از راست و چپ در حال خاکساری در مقابل [قوانین موضوعه] خدا فروتنی میکنند؟272
نحل (16)
48
وَ لِلَّهِ يَسْجُدُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ مِنْ دابَّةٍ وَ الْمَلائِكَةُ وَ هُمْ لا يَسْتَكْبِرُونَ ﴿۴۹﴾
موجودات زنده آسمانها و زمین و فرشتگان [خواه و ناخواه(1)] در قبال خدا فروتنند و گردنکشی نمیکنند.272
نحل (16)
49
برای توجیه افزوده، با آیه 15 رعد(13) مقایسه فرمایید.
يَخافُونَ رَبَّهُمْ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ يَفْعَلُونَ ما يُؤْمَرُونَ ﴿۵۰﴾
[فرشتگان] از [مخالفت با] صاحباختیارشان که حاکم بر آنان است(1) میترسند و به انجام مأموریت خود میپردازند.272
نحل (16)
50
با آیه 61 انعام(6) مقایسه فرمایید.
وَ قالَ اللَّهُ لا تَتَّخِذُوا إِلهَيْنِ اثْنَيْنِ إِنَّما هُوَ إِلهٌ واحِدٌ فَإِيَّايَ فَارْهَبُونِ ﴿۵۱﴾
خدا فرمان داده است که دو معبود انتخاب نکنید [و هوای نفس را در کنار خدا قرار ندهید(1)]؛ بیگفتگو، او معبودی یگانه است؛ پس تنها از [کیفر] من بترسید.272
نحل (16)
51
برای توجیه افزوده، به آیات 43 فرقان(25) و 23 جاثیه(45) توجّه فرمایید.
وَ لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ لَهُ الدِّينُ واصِباً أَ فَغَيْرَ اللَّهِ تَتَّقُونَ ﴿۵۲﴾
هر چه در آسمانها و زمین است متعلّق به اوست و جزا و پاداش، همواره خاصّ اوست؛ آیا از غیر خدا پروا میدارید؟!272
نحل (16)
52
وَ ما بِكُمْ مِنْ نِعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ ثُمَّ إِذا مَسَّكُمُ الضُّرُّ فَإِلَيْهِ تَجْئَرُونَ ﴿۵۳﴾
هر نعمتی که در اختیار شماست از جانب خداست، ولی [فقط] وقتی دستخوش گزند میشوید، [خدا را یاد میکنید و] در پیشگاهش زاری میکنید(1).272
نحل (16)
53
به آیه 32 لقمان(31) توجّه فرمایید.
ثُمَّ إِذا كَشَفَ الضُّرَّ عَنْكُمْ إِذا فَرِيقٌ مِنْكُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿۵۴﴾
و چون آن گزند را از شما برداشت، گروهی از شما [با فراموش کردن خدا و توجّه به غیر او] به صاحباختیار خویش شرک میورزند(1)؛272
نحل (16)
54
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 64 انعام(6) و 67 اسراء(17) آمده است.
لِيَكْفُرُوا بِما آتَيْناهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۵۵﴾
سرانجام نعمتی را که به آنان دادهایم، ناسپاسی کنند؛ [چند صباحی] کامروا باشید، به زودی خواهید دانست(1).273
نحل (16)
55
مفهوم نیمه دوّم این آیه به بیان دیگر در آیات 30 ابراهیم(14) وَ جَعَلُوا للّه أندادا لِیضِلُّوا عَن سَبیلِهِ قُل تَمَتَّعُوا فَإِنَّ مَصِیرَکم اِلَی النَّار، آیه 3 حجر(15) و 83 زخرف(43) نیز آمده است. ضمناً حرف لام بر سر «لیکفروا»، لام عاقبت است، نه لام تعلیل؛ مورد مشابه در آیات 66 عنکبوت(29) و 34 روم(30) آمده است.
وَ يَجْعَلُونَ لِما لا يَعْلَمُونَ نَصِيباً مِمَّا رَزَقْناهُمْ تَاللَّهِ لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ ﴿۵۶﴾
برای بتها که [بیاثری آنها را] نمیدانند، سهمی از رزقی که به آنها دادهایم اختصاص میدهند(1)؛ به خدا سوگند، در برابر دروغی که میبافتید، بازخواست خواهید شد.273
نحل (16)
56
به آیه 136 انعام(6) توجّه فرمایید.