أَمْواتٌ غَيْرُ أَحْياءٍ وَ ما يَشْعُرُونَ أَيَّانَ يُبْعَثُونَ ﴿۲۱﴾
[در واقع] مردهاند نه زنده، و نمیفهمند که چه زمانی برانگیخته میشوند.269
نحل (16)
21
إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَالَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالْآخِرَةِ قُلُوبُهُمْ مُنْكِرَةٌ وَ هُمْ مُسْتَكْبِرُونَ ﴿۲۲﴾
معبود شما معبودی است یگانه، ولی کسانی که به آخرت باور ندارند، قلبهاشان انکارگر است و خودشان سروریخواه.269
نحل (16)
22
لا جَرَمَ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ ما يُسِرُّونَ وَ ما يُعْلِنُونَ إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْتَكْبِرِينَ ﴿۲۳﴾
ناگزیر خدا هر چه پنهان و آشکار کنند، میداند؛ و او سروریخواهان را دوست ندارد.269
نحل (16)
23
وَ إِذا قِيلَ لَهُمْ ما ذا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قالُوا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ ﴿۲۴﴾
و چون از آنان پرسیده شود: صاحباختیار شما چه چیز نازل کرده است؟ خواهند گفت: افسانههای(1) پیشینیان!269
نحل (16)
24
اساطیر: جمع اُسطورَه: افسانهها.
لِيَحْمِلُوا أَوْزارَهُمْ كامِلَةً يَوْمَ الْقِيامَةِ وَ مِنْ أَوْزارِ الَّذِينَ يُضِلُّونَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ أَلا ساءَ ما يَزِرُونَ ﴿۲۵﴾
[نتیجه گفتارشان این است] که روز رستاخیز همه بار گناه(1) خویش و سهمی از گناه کسانی که ناآگاهانه آنان را گمراه میکنند، بر دوش کشند(2)؛ آگاه باشید که بار بدی بر دوش دارند(3).269
نحل (16)
25
اوزار: جمع وِزر: بار سنگین.
بیآنکه ذرّهای از بار پیروان گمراه کاسته شود، به نیمه دوّم آیه 38 اعراف(7) توجّه فرمایید.
مفهوم این آیه به بیان روشنتر در آیات 12 و 13 عنکبوت(29) آمده است.
قَدْ مَكَرَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ فَأَتَى اللَّهُ بُنْيانَهُمْ مِنَ الْقَواعِدِ فَخَرَّ عَلَيْهِمُ السَّقْفُ مِنْ فَوْقِهِمْ وَ أَتاهُمُ الْعَذابُ مِنْ حَيْثُ لا يَشْعُرُونَ ﴿۲۶﴾
پیشینیانشان نیز دسیسه کردند، خدا هم به ریشه آنان زد و سقف از فرازشان بر آنان فرو افتاد و از جایی که فکر نمیکردند، مجازات دامنگیرشان شد(1).269
نحل (16)
26
به آیه 43 فاطر(35) و لا یحیق المکر السیئ الاّ باهله توجّه فرمایید.
ثُمَّ يَوْمَ الْقِيامَةِ يُخْزِيهِمْ وَ يَقُولُ أَيْنَ شُرَكائِيَ الَّذِينَ كُنْتُمْ تُشَاقُّونَ فِيهِمْ قالَ الَّذِينَ أُوتُوا الْعِلْمَ إِنَّ الْخِزْيَ الْيَوْمَ وَ السُّوءَ عَلَى الْكافِرِينَ ﴿۲۷﴾
آنگاه به روز رستاخیز رسوایشان خواهد کرد(1) و خواهد گفت: [افرادی که در قدرت] شرکای من [تصوّر میکردید] که به خاطر آنان [با یکتاپرستان] مخالفت میکردید، کجا هستند؟ اهل دانش میگویند: امروز رسوایی و بد[بخت]ی نصیب انکارورزان است؛270
نحل (16)
27
به آیات 9 طارق(86) و 9 و 10 عادیات(100) توجّه فرمایید.
الَّذِينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ ظالِمِي أَنْفُسِهِمْ فَأَلْقَوُا السَّلَمَ ما كُنَّا نَعْمَلُ مِنْ سُوءٍ بَلى إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ ﴿۲۸﴾
همانان که فرشتگان جانشان را در حالی میگیرند(1)، که نسبت به خویش ستمکار(2) بودهاند؛ پس [ناگزیر] از در تسلیم درمیآیند(3) [و میگویند] که ما خلافی نمیکردیم؛ آری، خدا از رفتارتان آگاه است.270
نحل (16)
28
به زیرنویس اوّل آیه 32 نحل(همین سوره) نحل توجّه فرمایید.
واژه «ظالمی» در آیه، در اصل «ظالمین» بوده که «نون» جمع طبق قاعده، به علت اضافه شدن به کلمه «انفس» حذف شده است.
به آیه 18 نساء(4) توجّه فرمایید.
فَادْخُلُوا أَبْوابَ جَهَنَّمَ خالِدِينَ فِيها فَلَبِئْسَ مَثْوَى الْمُتَكَبِّرِينَ ﴿۲۹﴾
از درهای دوزخ وارد شوید، در حالی که جاودانه در آن به سر برید؛ و به راستی جایگاه متکبّران بد [جایگاهی] است.270
نحل (16)
29
وَ قِيلَ لِلَّذِينَ اتَّقَوْا ما ذا أَنْزَلَ رَبُّكُمْ قالُوا خَيْراً لِلَّذِينَ أَحْسَنُوا فِي هذِهِ الدُّنْيا حَسَنَةٌ وَ لَدارُ الْآخِرَةِ خَيْرٌ وَ لَنِعْمَ دارُ الْمُتَّقِينَ ﴿۳۰﴾
و از پرواپیشگان پرسیده میشود: صاحباختیار شما چه چیز نازل کرده است؟ گویند: بهترین [اندرزها] را(1)؛ نیکوکاران در این جهان پاداش نیک دارند؛ و بیگمان سرای آخرت بهتر است؛ و به راستی جایگاه پرواپیشگان نیکوست.270
نحل (16)
30
حالت مقابل آن، آیه 24 نحل(همین سوره) است که روحیه متضاد را در مورد انکارورزان توضیح میدهد.