مَا اتَّخَذَ اللَّهُ مِنْ وَلَدٍ وَ ما كانَ مَعَهُ مِنْ إِلهٍ إِذاً لَذَهَبَ كُلُّ إِلهٍ بِما خَلَقَ وَ لَعَلا بَعْضُهُمْ عَلى بَعْضٍ سُبْحانَ اللَّهِ عَمَّا يَصِفُونَ ﴿۹۱﴾
خدا فرزندی اختیار نکرده است(1) و در کنارش معبود دیگری نیست؛ اگر چنین می‌بود، هر معبودی آفریده‌های خویش را در اختیار می‌گرفت و بر یکدیگر برتری می‌جستند؛ خدا از توصیف [جاهلانه] آنان مبرّاست.348
مؤمنون (23)
91
به آیه 30 توبه(9) توجّه فرمایید.
عالِمِ الْغَيْبِ وَ الشَّهادَةِ فَتَعالى عَمَّا يُشْرِكُونَ ﴿۹۲﴾
دانای نهان و آشکار است و از آنچه [در قدرت با او] شریک می‌پندارند، والاتر است.348
مؤمنون (23)
92
قُلْ رَبِّ إِمَّا تُرِيَنِّي ما يُوعَدُونَ ﴿۹۳﴾
بگو: صاحب‌اختیارا، اگر(1) مجازاتی که به آنان وعده داده شده است، [در حیات من اتّفاق افتد و] به من بنمایی،348
مؤمنون (23)
93
«اما» مرکب است از «اِن» شرطیه و «ما»ی زائده که برای تأکید ذکر می‌شود.
رَبِّ فَلا تَجْعَلْنِي فِي الْقَوْمِ الظَّالِمِينَ ﴿۹۴﴾
صاحب‌اختیارا، [به هنگام مجازات] مرا در کنار ستمگران قرار مده(1).348
مؤمنون (23)
94
برای درک بهتر مفهوم آیه، به آیه 25 انفال(8) توجّه فرمایید.
وَ إِنَّا عَلى أَنْ نُرِيَكَ ما نَعِدُهُمْ لَقادِرُونَ ﴿۹۵﴾
و ما یقیناً قادریم مجازاتی که به آنان وعده داده‌ایم، به تو بنماییم.348
مؤمنون (23)
95
ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ السَّيِّئَةَ نَحْنُ أَعْلَمُ بِما يَصِفُونَ ﴿۹۶﴾
و[لی] تو بدی [آنان] را با روشی که نیکوتر است دفع کن(1)؛ ما به گفتار [جاهلانه] آنان داناتریم.348
مؤمنون (23)
96
به توضیح آیات 54 قصص(28) و 34 فصلت(41) توجّه فرمایید.
وَ قُلْ رَبِّ أَعُوذُ بِكَ مِنْ هَمَزاتِ الشَّياطِينِ ﴿۹۷﴾
و بگو: صاحب‌اختیارا، از وسوسه‌های شیاطین به تو پناه می‌برم(1)،348
مؤمنون (23)
97
معنی و مفهوم مجموعه دو آیه اخیر به بیان دیگر در آیات 199 و 200 اعراف(7) آمده است.
وَ أَعُوذُ بِكَ رَبِّ أَنْ يَحْضُرُونِ ﴿۹۸﴾
و از آنکه نزد من حاضر شوند نیز، صاحب‌اختیارا به تو پناه می‌برم.348
مؤمنون (23)
98
حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ ﴿۹۹﴾
[انکارورزان همواره در غفلتند] تا آنگاه که مرگ بر یکی از آنان فرا می‌رسد، گوید - صاحب‌اختیارا - مرا بازگردانید(1).348
مؤمنون (23)
99
خطاب به فرشتگان است، و کلمه «ربّ» استغاثه‌ایست که حرف ندایش حذف شده و جمله‌ایست معترضه. شاهد قرآنی این گونه تعبیر، آیه 9 قصص(28) است که می‌فرماید قرة عین لی و لک لا تقتلوه که همسر فرعون ابتدا به او خطاب می‌کند و بعد به لفظ جمع یاران فرعون را مورد خطاب قرار می‌دهد.
لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فِيما تَرَكْتُ كَلاَّ إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى يَوْمِ يُبْعَثُونَ ﴿۱۰۰﴾
بسا که در دنیایی که ترک کرده‌ام، عمل شایسته‌ای انجام دهم(1)؛ هرگز [بازگشتی وجود ندارد(2)]؛ این سخنی است که بر زبان می‌راند؛ و در برابرشان(3) حایلی است [نسبت به دنیا] تا روزی که برانگیخته شوند(4).348
مؤمنون (23)
100
به بیان دیگر و توضیح بیشتر در آیه 37 فاطر(35) آمده است.
ابتدا به آیه 11 منافقون(63) و بعد به آیه 28 انعام(6) توجّه فرمایید.
«وراء» از واژه‌های اضداد است و هم به معنی پیش رو و هم به معنی پشت سر می‌آید؛ مثل «وراء» در آیه 79 کهف(18) به معنی پیش رو، و در آیه 13 حدید(57) به معنی پشت سر.
معنی و مفهوم دو آیه اخیر به بیان دیگر در آیات 10 و 11 منافقون(63) و 44 ابراهیم(14) آمده است.