إِنَّ فِرْعَوْنَ عَلا فِي الْأَرْضِ وَ جَعَلَ أَهْلَها شِيَعاً يَسْتَضْعِفُ طائِفَةً مِنْهُمْ يُذَبِّحُ أَبْناءَهُمْ وَ يَسْتَحْيِي نِساءَهُمْ إِنَّهُ كانَ مِنَ الْمُفْسِدِينَ ﴿۴﴾
فرعون در آن سرزمین برتری‌خواه بود و مردم را به گروههایی(1) تقسیم کرد، گروهی را تحت فشار گذاشت، [تا آنجا که] پسرانشان را می‌کشت و دخترانشان را زنده رها می‌کرد(2)؛ و به راستی تبهکار بود.385
قصص (28)
4
شِیع: جمع شیعه: گروهها.
منظور بنی‌اسرائیل هستند که نسل برادران یوسف بودند.
وَ نُرِيدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِينَ اسْتُضْعِفُوا فِي الْأَرْضِ وَ نَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَ نَجْعَلَهُمُ الْوارِثِينَ ﴿۵﴾
ولی ما بر آن بودیم که به محرومان آن سرزمین نعمت بزرگی بخشیم و آنان را پیشوایان [مردم] و وارث [ستمگران] گردانیم(1)؛385
قصص (28)
5
به آیات 136 و 137 اعراف(7) که تحقّق خواست خدا در این مورد است، توجّه فرمایید؛ لازم به ذکر است که خواست خدا در مورد دادن این نعمت، بیهوده نبوده و نتیجه صبر و مقاومت و پایداری خودشان بوده که در آیه 137 اعراف(7) به آن تصریح شده است. و در مورد آنچه به میراث بردند، علاوه بر آیه 137 اعراف(7) ، در آیات 25-28 دخان(44) و 57-59 شعراء(26) ملاحظه فرمایید.
وَ نُمَكِّنَ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ وَ نُرِيَ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما مِنْهُمْ ما كانُوا يَحْذَرُونَ ﴿۶﴾
و در آن سرزمین به آنان قدرت بخشیم، و به دست آنان به فرعون و هامان(1) و سپاهیانشان سرنوشتی را که از آن می‌ترسیدند(2) بنماییم.385
قصص (28)
6
وزیر فرعون.
منظور هلاکت فرعونیان است؛ به آیه 90 یونس(10) توجّه فرمایید.
وَ أَوْحَيْنا إِلى أُمِّ مُوسى أَنْ أَرْضِعِيهِ فَإِذا خِفْتِ عَلَيْهِ فَأَلْقِيهِ فِي الْيَمِّ وَ لا تَخافِي وَ لا تَحْزَنِي إِنَّا رَادُّوهُ إِلَيْكِ وَ جاعِلُوهُ مِنَ الْمُرْسَلِينَ ﴿۷﴾
به مادر موسی الهام کردیم که: کودک را شیر ده و هنگامی که [از آسیب فرعونیان] بر او ترسیدی، او را به رود(1) [نیل] افکن و مترس و اندوه مخور، که او را به تو بازمی‌گردانیم و در سلک پیامبرانش می‌آوریم.385
قصص (28)
7
در زبان عرب، «بحر» و «یم» به معنای دریا، برای آبهای وسیع و رودهای بزرگ هم بکار می‌رود و اینجا منظور از یم، رود نیل است.
فَالْتَقَطَهُ آلُ فِرْعَوْنَ لِيَكُونَ لَهُمْ عَدُوًّا وَ حَزَناً إِنَّ فِرْعَوْنَ وَ هامانَ وَ جُنُودَهُما كانُوا خاطِئِينَ ﴿۸﴾
خاندان فرعون او را [از آب] گرفتند تا [سرانجام] دشمن و [مایه] اندوهشان شود(1)؛ که فرعون و هامان و سپاهیانش خطاکار بودند.385
قصص (28)
8
مصداق یک قانون کلی است که در آیه 30 انسان(76) آمده است.
وَ قالَتِ امْرَأَتُ فِرْعَوْنَ قُرَّتُ عَيْنٍ لِي وَ لَكَ لا تَقْتُلُوهُ عَسى أَنْ يَنْفَعَنا أَوْ نَتَّخِذَهُ وَلَداً وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ ﴿۹﴾
همسر فرعون(1) گفت: نکشیدش، مایه روشنی چشم من و توست؛ چه بسا برای ما سودمند باشد یا او را به فرزندی برگزینیم(2) و [پایان کار را] درک نمی‌کردند.385
قصص (28)
9
در آیه 11 تحریم(66) ، همسر فرعون زنی با ایمان معرّفی شده است.
به آیه 39 طه(20) توجّه فرمایید و القیت علیک محبة منی.
وَ أَصْبَحَ فُؤادُ أُمِّ مُوسى فارِغاً إِنْ كادَتْ لَتُبْدِي بِهِ لَوْ لا أَنْ رَبَطْنا عَلى قَلْبِها لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ ﴿۱۰﴾
دلِ مادر موسی [از صبر و قرار] تهی شده بود؛ و اگر قلب او را مطمئن نکرده بودیم(1) تا [به وعده ما] باور داشته باشد، نزدیک بود که [رازِ] کودک را فاش کند.385
قصص (28)
10
به آیه 7 قصص(همین سوره) توجّه فرمایید.
وَ قالَتْ لِأُخْتِهِ قُصِّيهِ فَبَصُرَتْ بِهِ عَنْ جُنُبٍ وَ هُمْ لا يَشْعُرُونَ ﴿۱۱﴾
[مادر] به خواهر کودک گفت: از پی او برو؛ و خواهرش از دور مراقب کودک بود، بی‌آنکه فرعونیان بفهمند.385
قصص (28)
11
وَ حَرَّمْنا عَلَيْهِ الْمَراضِعَ مِنْ قَبْلُ فَقالَتْ هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلى أَهْلِ بَيْتٍ يَكْفُلُونَهُ لَكُمْ وَ هُمْ لَهُ ناصِحُونَ ﴿۱۲﴾
[شیرِ] همه دایگان(1) را از قبل بر او حرام کردیم [به گونه‌ای که سینه هیچ یک را نپذیرفت]؛ آنگاه [خواهرِ موسی] گفت: آیا می‌خواهید خانواده‌ای را معرّفی کنم که سرپرستی او را برای شما بپذیرند، در حالی که خیرخواه او باشند؟385
قصص (28)
12
مراضع: جمع مُرضِع: زن شیرده.
فَرَدَدْناهُ إِلى أُمِّهِ كَيْ تَقَرَّ عَيْنُها وَ لا تَحْزَنَ وَ لِتَعْلَمَ أَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لكِنَّ أَكْثَرَهُمْ لا يَعْلَمُونَ ﴿۱۳﴾
بدین قرار او را به [آغوشِ] مادرش بازگرداندیم تا دیده‌اش روشن گردد و اندوه نخورد و بداند که بی‌تردید وعده خدا راست است، ولی بیشترِ مردم نمی‌دانند.385
قصص (28)
13