وَ مَنْ أَحْسَنُ قَوْلاً مِمَّنْ دَعا إِلَى اللَّهِ وَ عَمِلَ صالِحاً وَ قالَ إِنَّنِي مِنَ الْمُسْلِمِينَ ﴿۳۳﴾
چه کسی خوشگفتارتر از کسی است که به سوی خدا دعوت کند و به شایستگی عمل نماید و خود را تسلیم [خدا(1)] معرّفی کند.480
فصلت (41)
33
برای توجیه افزوده، به آیه 131 بقره(2) توجّه فرمایید.
وَ لا تَسْتَوِي الْحَسَنَةُ وَ لاَ السَّيِّئَةُ ادْفَعْ بِالَّتِي هِيَ أَحْسَنُ فَإِذَا الَّذِي بَيْنَكَ وَ بَيْنَهُ عَداوَةٌ كَأَنَّهُ وَلِيٌّ حَمِيمٌ ﴿۳۴﴾
نیکی و بدی برابر نیست؛ همواره به شیوهای که بهتر است، پاسخ بده که در آن صورت، کسی که بین تو و او دشمنی است، همچون دوستی مهربان گردد(1).480
فصلت (41)
34
به توضیح آیه 54 قصص(28) هم توجّه فرمایید؛ مشابه این توصیه را در آیات 22 رعد(13) و 96 مؤمنون(23) نیز خواهید یافت.
وَ ما يُلَقَّاها إِلاَّ الَّذِينَ صَبَرُوا وَ ما يُلَقَّاها إِلاَّ ذُو حَظٍّ عَظِيمٍ ﴿۳۵﴾
تنها شکیبایان و آنان که بهره عظیمی [از ایمان و کمال] دارند، به چنین مقامی میرسند.480
فصلت (41)
35
وَ إِمَّا يَنْزَغَنَّكَ مِنَ الشَّيْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ ﴿۳۶﴾
و هر گاه(1) از جانب شیطان وسوسهای تو را فرا گرفت، به خدا پناه بر(2)، که او شنوا و داناست.480
فصلت (41)
36
واژه «اِمّا» مرکب از «اِن» شرطیه و «ما»ی زائده است که برای تأکید بدان افزوده میشود.
یک مورد و مصداق آن را در آیه 23 یوسف(12) ملاحظه فرمایید، که یوسف(ع) با اولین وسوسه شیطان که به صورت زلیخا ظاهر شده بود، گفت «معاذاللّه » خدا هم اراده او را تقویت کرد. ضمناً معنی و مفهوم آیه به بیان دیگر در آیات 97 و 98 مؤمنون(23) نیز آمده است.
وَ مِنْ آياتِهِ اللَّيْلُ وَ النَّهارُ وَ الشَّمْسُ وَ الْقَمَرُ لا تَسْجُدُوا لِلشَّمْسِ وَ لا لِلْقَمَرِ وَ اسْجُدُوا لِلَّهِ الَّذِي خَلَقَهُنَّ إِنْ كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ ﴿۳۷﴾
از نشانههای [توان و تدبیر] او شب و روز و خورشید و ماه است؛ در برابر خورشید و ماه سجده مکنید، بلکه بر خدایی که آنها را آفریده است سجده برید، اگر تنها او را بندگی میکنید.480
فصلت (41)
37
فَإِنِ اسْتَكْبَرُوا فَالَّذِينَ عِنْدَ رَبِّكَ يُسَبِّحُونَ لَهُ بِاللَّيْلِ وَ النَّهارِ وَ هُمْ لا يَسْأَمُونَ ﴿۳۸﴾
و اگر [گروههایی از نیایش او] تکبّر ورزند، مقرّبان درگاه صاحباختیارت شب و روز بدون خستگی او را تقدیس میکنند(1).480
فصلت (41)
38
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 206 اعراف(7) آمده است.
وَ مِنْ آياتِهِ أَنَّكَ تَرَى الْأَرْضَ خاشِعَةً فَإِذا أَنْزَلْنا عَلَيْهَا الْماءَ اهْتَزَّتْ وَ رَبَتْ إِنَّ الَّذِي أَحْياها لَمُحْيِ الْمَوْتى إِنَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿۳۹﴾
از جمله نشانههای [قدرت] الهی این است که زمین را خشک و فرسوده میبینی، چون باران را بر آن فرو ریزیم، به جنبش آید و [گیاهانش] رشد کند؛ آن خدایی که زمین را زنده میکند، مردگان را نیز زنده خواهد کرد؛ که او بر هر کاری تواناست.481
فصلت (41)
39
إِنَّ الَّذِينَ يُلْحِدُونَ فِي آياتِنا لا يَخْفَوْنَ عَلَيْنا أَ فَمَنْ يُلْقى فِي النَّارِ خَيْرٌ أَمْ مَنْ يَأْتِي آمِناً يَوْمَ الْقِيامَةِ اعْمَلُوا ما شِئْتُمْ إِنَّهُ بِما تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿۴۰﴾
کسانی که در مورد آیات ما کجروی میکنند، بر ما پوشیده نخواهند بود؛ آیا آن کس که به آتش [دوزخ] انداخته شود، بهتر است یا کسی که در روز رستاخیز ایمن [از مجازات] است؟ هر چه میخواهید عمل کنید که خدا به آنچه میکنید بیناست.481
فصلت (41)
40
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا بِالذِّكْرِ لَمَّا جاءَهُمْ وَ إِنَّهُ لَكِتابٌ عَزِيزٌ ﴿۴۱﴾
آنان که این قرآن(1) را که برای [هدایت]شان آمده است، انکار کردهاند، [خود به تباهی افتادند] و این کتابی است شکست ناپذیر،481
فصلت (41)
41
منظور از ذکر، قرآن است؛ به آیه 44 نحل(16) توجّه فرمایید.
لا يَأْتِيهِ الْباطِلُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ لا مِنْ خَلْفِهِ تَنْزِيلٌ مِنْ حَكِيمٍ حَمِيدٍ ﴿۴۲﴾
که باطل در هیچ زمانی بر آن سلطه نیابد(1)؛ نازل شدهای است از جانب [خدای] فرزانه و شایسته ستایش.481
فصلت (41)
42
به آیه 9 حجر(15) توجّه فرمایید.