وَ يَوْمَ تَشَقَّقُ السَّماءُ بِالْغَمامِ وَ نُزِّلَ الْمَلائِكَةُ تَنْزِيلاً ﴿۲۵﴾
روزی که آسمانها با ابر[ها] بشکافد(1) و فرشتگان به فراوانی فروفرستاده شوند.362
فرقان (25)
25
کلمه «تشقّق» در اصل «تتشقّق» بوده که «تاء» آن حذف شده است.
الْمُلْكُ يَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمنِ وَ كانَ يَوْماً عَلَى الْكافِرِينَ عَسِيراً ﴿۲۶﴾
آن روز فرمانروایی حقیقی خاصّ خدای رحمان است(1)؛ و برای انکارورزان روز دشواری خواهد بود.362
فرقان (25)
26
مفهوم این بخش از آیه، به بیان دیگر در نیمه دوّم آیه 16 غافر(40) آمده است.
وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبِيلاً ﴿۲۷﴾
روزی که ستمگر دو دست خویش [به حسرت] بگزد(1)، گوید: ای کاش راهی هماهنگ با رسول را پیش میگرفتم(2).362
فرقان (25)
27
کنایه از شدّت حسرت و پشیمانی است؛ به آیات 167 بقره(2) و نیمه دوّم 54 یونس(10) توجّه فرمایید.
به بیان دیگر در آیات 66 احزاب(33) ، 2 حجر(15) و 24 فجر(89) آمده است.
يا وَيْلَتى لَيْتَنِي لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَلِيلاً ﴿۲۸﴾
وای بر من، ای کاش فلان [گمراه] را به دوستی نمیگرفتم(1)؛362
فرقان (25)
28
به آیه 67 زخرف(43) توجّه فرمایید.
لَقَدْ أَضَلَّنِي عَنِ الذِّكْرِ بَعْدَ إِذْ جاءَنِي وَ كانَ الشَّيْطانُ لِلْإِنْسانِ خَذُولاً ﴿۲۹﴾
با آنکه [حقایق] قرآن به من رسیده بود، مرا از [پیروی] آن گمراه کرد؛ و شیطان فروگذارنده انسان است(1).362
فرقان (25)
29
به آیات 48 انفال(8) و 22 ابراهیم(14) توجّه فرمایید.
وَ قالَ الرَّسُولُ يا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هذَا الْقُرْآنَ مَهْجُوراً ﴿۳۰﴾
و رسول [به شِکوِه] میگوید: صاحباختیارا، قوم من قرآن را به کناری نهادند.362
فرقان (25)
30
وَ كَذلِكَ جَعَلْنا لِكُلِّ نَبِيٍّ عَدُوًّا مِنَ الْمُجْرِمِينَ وَ كَفى بِرَبِّكَ هادِياً وَ نَصِيراً ﴿۳۱﴾
بدین گونه برای هر پیامبری دشمنانی(1) از بزهکاران پدیدآوردیم؛ و[لی] صاحباختیار تو به عنوان هادی و یاور کافی است.362
فرقان (25)
31
عَدُوّ: این واژه برای مفرد و جمع به کار میرود و در اینجا جمع است.
وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ لا نُزِّلَ عَلَيْهِ الْقُرْآنُ جُمْلَةً واحِدَةً كَذلِكَ لِنُثَبِّتَ بِهِ فُؤادَكَ وَ رَتَّلْناهُ تَرْتِيلاً ﴿۳۲﴾
انکارورزان گویند: چرا قرآن یکباره بر او نازل نشده است؟ اینگونه [تدریجاً بر تو فرستادیم]، تا دلت را بدان استواری [و آرامش] دهیم(1) و به آرامی تمام خواندیم.362
فرقان (25)
32
وَ لا يَأْتُونَكَ بِمَثَلٍ إِلاَّ جِئْناكَ بِالْحَقِّ وَ أَحْسَنَ تَفْسِيراً ﴿۳۳﴾
هیچ [اشکال و] مَثَلی برای تو نمیآورند، مگر اینکه [پاسخ] حق را به بیانی نیکوتر برایت بیاوریم(1).363
فرقان (25)
33
به عنوان نمونه، به اشکالِ مطرح شده و پاسخ آن در آیات 78 و 79 یس(36) توجّه فرمایید؛ از این گونه سؤال و جوابها در قرآن فراوان است.
الَّذِينَ يُحْشَرُونَ عَلى وُجُوهِهِمْ إِلى جَهَنَّمَ أُوْلئِكَ شَرٌّ مَكاناً وَ أَضَلُّ سَبِيلاً ﴿۳۴﴾
کسانی که - به رو درافتاده(1)- به دوزخ احضار میشوند(2)، در جایگاهی بدترند و از راه گمگشتهتر.363
فرقان (25)
34
در آیه 48 قمر(54) روشنتر بیان شده است.
برای توجیه ترجمه «حشر» به آیه 61 قصص(28) توجّه فرمایید.