لِتُؤْمِنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُعَزِّرُوهُ وَ تُوَقِّرُوهُ وَ تُسَبِّحُوهُ بُكْرَةً وَ أَصِيلاً ﴿۹﴾
تا [شما مردم] به خدا و رسولش ایمان آورید و [دین] او را یاری کنید و بزرگش دارید؛ و بامداد و شبانگاه [همواره] خدا را تقدیس نمایید(1).511
فتح (48)
9
به زیرنویس آیه 36 نور(24) مراجعه فرمایید.
إِنَّ الَّذِينَ يُبايِعُونَكَ إِنَّما يُبايِعُونَ اللَّهَ يَدُ اللَّهِ فَوْقَ أَيْدِيهِمْ فَمَنْ نَكَثَ فَإِنَّما يَنْكُثُ عَلى نَفْسِهِ وَ مَنْ أَوْفى بِما عاهَدَ عَلَيْهُ اللَّهَ فَسَيُؤْتِيهِ أَجْراً عَظِيماً ﴿۱۰﴾
محقّقاً کسانی که با تو بیعت می‌کنند(1)، در حقیقت با خدا بیعت می‌کنند(2)؛ دست خدا بر فراز دستهای آنان است؛ هر که پیمان شکنی کند، به زیان خویش پیمان شکسته است؛ و هر که به پیمانی که بر آن(3) عهد خدایی بسته است وفا کند، به زودی [خدا] پاداشی بزرگ به او خواهد داد.512
فتح (48)
10
"اشاره به بیعت رضوان است که در آیه 18 فتح(همین سوره) مشروح‌تر آمده است.
به آیه 80 نساء(4) توجّه فرمایید.
در عبارت «علیهُ الله» ، بنابر قاعده ادبی، ضمیر «هُ» می‌بایست با کسره بیاید. اما در نسخه مشهور قرآن - روایتِ حَفص از قرائتِ عاصِم - از قرن دوم هجری چنین ثبت شده و به همین شکل باقی مانده است، لکن در سیزده نسخه دیگر از قرائتهای چهارده‌گانه قرآن، تماماً بصورت «ما أنسانیهِ» ثبت شده که صحیح‌تر می‌نماید. عبارت «ما أنسانیهُ» در آیه 63 کهف(18) نیز از همین مقوله است."
سَيَقُولُ لَكَ الْمُخَلَّفُونَ مِنَ الْأَعْرابِ شَغَلَتْنا أَمْوالُنا وَ أَهْلُونا فَاسْتَغْفِرْ لَنا يَقُولُونَ بِأَلْسِنَتِهِمْ ما لَيْسَ فِي قُلُوبِهِمْ قُلْ فَمَنْ يَمْلِكُ لَكُمْ مِنَ اللَّهِ شَيْئاً إِنْ أَرادَ بِكُمْ ضَرًّا أَوْ أَرادَ بِكُمْ نَفْعاً بَلْ كانَ اللَّهُ بِما تَعْمَلُونَ خَبِيراً ﴿۱۱﴾
بادیه‌نشینانی(1) که [از شرکت در سفر حدیبیه] تن زدند، [برای توجیه عمل خود] خواهند گفت: [محافظت] اموال و خانواده مان(2) ما را گرفتار کرد، برای ما آمرزش بخواه؛ چیزی که در دلهاشان نیست بر زبان می‌آورند؛ بگو: هر گاه خدا برای شما ضرر یا نفعی اراده کند، کیست که در قبال [خواست] خدا در مورد شما مؤثّر باشد؟ آری، خدا از آنچه می‌کنید آگاه است.512
فتح (48)
11
به زیرنویس آیه 90 توبه(9) مراجعه فرمایید.
کلمه «اهلونا» در اصل «اهلوننا» بوده که «نون» اوّل آن به علت اضافه شدن به ضمیر، حذف شده است؛ همچنین است کلمه «اهلیهم» در آیه بعدی.
بَلْ ظَنَنْتُمْ أَنْ لَنْ يَنْقَلِبَ الرَّسُولُ وَ الْمُؤْمِنُونَ إِلى أَهْلِيهِمْ أَبَداً وَ زُيِّنَ ذلِكَ فِي قُلُوبِكُمْ وَ ظَنَنْتُمْ ظَنَّ السَّوْءِ وَ كُنْتُمْ قَوْماً بُوراً ﴿۱۲﴾
[عذرتان مبنایی نداشت] بلکه گمان شما این بود که رسول و مؤمنانِ [همراهش، از این سفرِ خطرناک] هرگز نزد خانواده خویش بازنخواهند گشت و این [اندیشه] در دلهای شما آراسته شد(1) و گمان بد بردید و گروهی ورشکسته شدید.512
فتح (48)
12
به آیه 25 فصلت(41) توجّه فرمایید.
وَ مَنْ لَمْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ فَإِنَّا أَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ سَعِيراً ﴿۱۳﴾
هر که خدا و رسولش را باور ندارد، [بداند که] ما برای انکارورزان آتشی سوزان آماده کرده‌ایم.512
فتح (48)
13
وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً ﴿۱۴﴾
فرمانروایی آسمانها و زمین خاصّ خداست؛ هر که را بخواهد [و شایسته بداند] می‌بخشد(1) و هر که را بخواهد [و سزاوار ببیند] مجازات خواهد کرد(2)؛ و خدا آمرزگاری است مهربان.512
فتح (48)
14
قانونمندی خواست خدا را در این مورد، در زیرنویس سوّم آیه 284 بقره(2) ملاحظه فرمایید.
به زیرنویس اوّل آیه 40 مائده(5) مراجعه فرمایید.
سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلى مَغانِمَ لِتَأْخُذُوها ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلامَ اللَّهِ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونا كَذلِكُمْ قالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنا بَلْ كانُوا لا يَفْقَهُونَ إِلاَّ قَلِيلاً ﴿۱۵﴾
هنگامی که عازم [خیبر و] گرفتن غنایم می‌شوید(1)، تن‌‌‌‌‌زدگان [ازسفر حدیبیه] خواهند گفت: اجازه دهید ما هم شما را پیروی کنیم(2)؛ می‌خواهند کلام خدا را(3) تغییر دهند؛ بگو: شما هرگز از ما پیروی نخواهید کرد [زیرا از جنگ وحشت دارید]، خدا [در مورد شما] قبلاً چنین خبر داده است(4)؛ آنگاه خواهند گفت: [نه،] بلکه شما نسبت به ما حسد می‌ورزید؛ [نه،] بلکه جز عدّه کمی [از آنان] درنمی‌یابند.512
فتح (48)
15
پس از صلح حدیبیه مسلمانها مورد هجوم قبایل هوازن قرار گرفتند و با یهودیان خیبر نیز درگیر شدند. به نظر می‌رسد اشاره آیه به این هر دو پیروزی باشد.
به آیه 42 توبه(9) توجّه فرمایید.
به آیه 20 محمّد(47) توجّه فرمایید.
پیشین.
قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرابِ سَتُدْعَوْنَ إِلى قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْراً حَسَناً وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا كَما تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً ﴿۱۶﴾
به بادیه‌نشینانی که از [شرکت در] جنگ تن زدند، بگو: [اگر واقعاً قصد همکاری دارید] به زودی به مقابله گروهی جنگاور فرا خوانده خواهید شد(1) تا بجنگید - مگر اینکه تسلیم شوند - اگر اطاعت کنید، خدا پاداش نیکویی به شما خواهد داد؛ و اگر همچون گذشته روی برتابید، شما را به مجازاتی دردناک مجازات خواهد کرد.513
فتح (48)
16
در اینکه آن قوم زورمند چه کسانی بودند مفسران اختلاف نظر دارند. ولی به نظر می‌رسد همان قوم هوازن بودند که پس از تهاجم شکست خوردند و تسلیم شدند و بعد هم داخل جامعه مسلمین شدند. از این روی واژه «او یسلمون» با آنها تطبیق بیشتری دارد.
لَيْسَ عَلَى الْأَعْمى حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ مَنْ يَتَوَلَّ يُعَذِّبْهُ عَذاباً أَلِيماً ﴿۱۷﴾
بر نابینا و لنگ و بیمار گناهی نیست [که در سفر جنگی مشارکت نکنند] و هر که از خدا و رسولش اطاعت کند، [خدا] او را در باغهایی [از بهشت] وارد خواهد کرد که نهرها در دامن آن جاری است؛ و هر که روی برتابد، به مجازاتی دردناک مجازاتش خواهد کرد.513
فتح (48)
17
لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَ أَثابَهُمْ فَتْحاً قَرِيباً ﴿۱۸﴾
خدا از مؤمنانی که در کنار آن تک درخت [در حدیبیه] با تو بیعت کردند، خشنود شد و آنچه در دلهایشان بود بازشناخت، از این روی آرامش بر آنان القاء کرد و به پیروزی زودرس پاداش داد(1)،513
فتح (48)
18
منظور صلح حدیبیه است که منشاء آزادی دعوت اسلام گردید.