وَ مَنْ لَمْ يُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ فَإِنَّا أَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ سَعِيراً ﴿۱۳﴾
هر که خدا و رسولش را باور ندارد، [بداند که] ما برای انکارورزان آتشی سوزان آماده کرده‌ایم.
سوره فتح (48) آیه 13
صفحه
512
سوره
فتح (48)
آیه
13
وَ لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَغْفِرُ لِمَنْ يَشاءُ وَ يُعَذِّبُ مَنْ يَشاءُ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحِيماً ﴿۱۴﴾
فرمانروایی آسمانها و زمین خاصّ خداست؛ هر که را بخواهد [و شایسته بداند] می‌بخشد(1) و هر که را بخواهد [و سزاوار ببیند] مجازات خواهد کرد(2)؛ و خدا آمرزگاری است مهربان.
سوره فتح (48) آیه 14
صفحه
512
سوره
فتح (48)
آیه
14
1
قانونمندی خواست خدا را در این مورد، در زیرنویس سوّم آیه 284 بقره(2) ملاحظه فرمایید.
2
به زیرنویس اوّل آیه 40 مائده(5) مراجعه فرمایید.
سَيَقُولُ الْمُخَلَّفُونَ إِذَا انْطَلَقْتُمْ إِلى مَغانِمَ لِتَأْخُذُوها ذَرُونا نَتَّبِعْكُمْ يُرِيدُونَ أَنْ يُبَدِّلُوا كَلامَ اللَّهِ قُلْ لَنْ تَتَّبِعُونا كَذلِكُمْ قالَ اللَّهُ مِنْ قَبْلُ فَسَيَقُولُونَ بَلْ تَحْسُدُونَنا بَلْ كانُوا لا يَفْقَهُونَ إِلاَّ قَلِيلاً ﴿۱۵﴾
هنگامی که عازم [خیبر و] گرفتن غنایم می‌شوید(1)، تن‌‌‌‌‌زدگان [ازسفر حدیبیه] خواهند گفت: اجازه دهید ما هم شما را پیروی کنیم(2)؛ می‌خواهند کلام خدا را(3) تغییر دهند؛ بگو: شما هرگز از ما پیروی نخواهید کرد [زیرا از جنگ وحشت دارید]، خدا [در مورد شما] قبلاً چنین خبر داده است(4)؛ آنگاه خواهند گفت: [نه،] بلکه شما نسبت به ما حسد می‌ورزید؛ [نه،] بلکه جز عدّه کمی [از آنان] درنمی‌یابند.
سوره فتح (48) آیه 15
صفحه
512
سوره
فتح (48)
آیه
15
1
پس از صلح حدیبیه مسلمانها مورد هجوم قبایل هوازن قرار گرفتند و با یهودیان خیبر نیز درگیر شدند. به نظر می‌رسد اشاره آیه به این هر دو پیروزی باشد.
2
به آیه 42 توبه(9) توجّه فرمایید.
3
به آیه 20 محمّد(47) توجّه فرمایید.
4
پیشین.
قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرابِ سَتُدْعَوْنَ إِلى قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْراً حَسَناً وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا كَما تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً ﴿۱۶﴾
به بادیه‌نشینانی که از [شرکت در] جنگ تن زدند، بگو: [اگر واقعاً قصد همکاری دارید] به زودی به مقابله گروهی جنگاور فرا خوانده خواهید شد(1) تا بجنگید - مگر اینکه تسلیم شوند - اگر اطاعت کنید، خدا پاداش نیکویی به شما خواهد داد؛ و اگر همچون گذشته روی برتابید، شما را به مجازاتی دردناک مجازات خواهد کرد.
سوره فتح (48) آیه 16
صفحه
513
سوره
فتح (48)
آیه
16
1
در اینکه آن قوم زورمند چه کسانی بودند مفسران اختلاف نظر دارند. ولی به نظر می‌رسد همان قوم هوازن بودند که پس از تهاجم شکست خوردند و تسلیم شدند و بعد هم داخل جامعه مسلمین شدند. از این روی واژه «او یسلمون» با آنها تطبیق بیشتری دارد.
لَيْسَ عَلَى الْأَعْمى حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْأَعْرَجِ حَرَجٌ وَ لا عَلَى الْمَرِيضِ حَرَجٌ وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ يُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ وَ مَنْ يَتَوَلَّ يُعَذِّبْهُ عَذاباً أَلِيماً ﴿۱۷﴾
بر نابینا و لنگ و بیمار گناهی نیست [که در سفر جنگی مشارکت نکنند] و هر که از خدا و رسولش اطاعت کند، [خدا] او را در باغهایی [از بهشت] وارد خواهد کرد که نهرها در دامن آن جاری است؛ و هر که روی برتابد، به مجازاتی دردناک مجازاتش خواهد کرد.
سوره فتح (48) آیه 17
صفحه
513
سوره
فتح (48)
آیه
17
لَقَدْ رَضِيَ اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِينَ إِذْ يُبايِعُونَكَ تَحْتَ الشَّجَرَةِ فَعَلِمَ ما فِي قُلُوبِهِمْ فَأَنْزَلَ السَّكِينَةَ عَلَيْهِمْ وَ أَثابَهُمْ فَتْحاً قَرِيباً ﴿۱۸﴾
خدا از مؤمنانی که در کنار آن تک درخت [در حدیبیه] با تو بیعت کردند، خشنود شد و آنچه در دلهایشان بود بازشناخت، از این روی آرامش بر آنان القاء کرد و به پیروزی زودرس پاداش داد(1)،
سوره فتح (48) آیه 18
صفحه
513
سوره
فتح (48)
آیه
18
1
منظور صلح حدیبیه است که منشاء آزادی دعوت اسلام گردید.
وَ مَغانِمَ كَثِيرَةً يَأْخُذُونَها وَ كانَ اللَّهُ عَزِيزاً حَكِيماً ﴿۱۹﴾
و نیز غنایم فراوانی که به دست می‌آورند؛ و خدا فرا دست و فرزانه است.
سوره فتح (48) آیه 19
صفحه
513
سوره
فتح (48)
آیه
19
وَعَدَكُمُ اللَّهُ مَغانِمَ كَثِيرَةً تَأْخُذُونَها فَعَجَّلَ لَكُمْ هذِهِ وَ كَفَّ أَيْدِيَ النَّاسِ عَنْكُمْ وَ لِتَكُونَ آيَةً لِلْمُؤْمِنِينَ وَ يَهْدِيَكُمْ صِراطاً مُسْتَقِيماً ﴿۲۰﴾
خدا به شما وعده غنایم فراوانی داد که به آنها دست می‌یابید؛ پس این [پیروزی] را برای شما پیش انداخت و دست [تجاوز] دشمن را [در حدیبیه] از شما بازداشت، تا [صلح نامه امضا شود] و برای مؤمنان نشانه‌ای [از لطف خدا] باشد و به راهی راست(1) هدایتتان کند،
سوره فتح (48) آیه 20
صفحه
513
سوره
فتح (48)
آیه
20
1
به زیرنویس دوّم آیه 2 فتح(همین سوره) مراجعه فرمایید.
وَ أُخْرى لَمْ تَقْدِرُوا عَلَيْها قَدْ أَحاطَ اللَّهُ بِها وَ كانَ اللَّهُ عَلى كُلِّ شَيْءٍ قَدِيراً ﴿۲۱﴾
و [غنایم] دیگری [در انتظار شماست] که هنوز بر آنها دست نیافته‌اید و خدا بر آنها احاطه دارد؛ که خدا بر هر کاری تواناست.
سوره فتح (48) آیه 21
صفحه
513
سوره
فتح (48)
آیه
21
وَ لَوْ قاتَلَكُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوَلَّوُا الْأَدْبارَ ثُمَّ لا يَجِدُونَ وَلِيًّا وَ لا نَصِيراً ﴿۲۲﴾
اگر انکارورزان به جنگ شما آیند، [از توکل و صلابت شما] پشت کرده می‌گریزند، پس از آن نیز هیچ کارساز و یاوری نخواهند یافت.
سوره فتح (48) آیه 22
صفحه
513
سوره
فتح (48)
آیه
22