إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّما يَدْعُوا حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحابِ السَّعِيرِ ﴿۶﴾
شیطان دشمن شماست، شما هم او را دشمن گیرید؛ او فقط گروه خویش را فرا می‌خواند تا همه دوزخی گردند(1).435
فاطر (35)
6
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 4 حج(22) آمده است.
الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ ﴿۷﴾
انکارورزان مجازاتی سخت [در انتظار] خواهند داشت؛ و مؤمنان نیکوکار، آمرزش و پاداشی بزرگ.435
فاطر (35)
7
أَ فَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ فَلا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَراتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَصْنَعُونَ ﴿۸﴾
آیا کسی که رفتار زشتش در نظرش آراسته شده(1) و آن را نیکو می‌پندارد [همچون کسی است که واقع‌بین است]؛ خدا هر که را بخواهد، گمراه کند(2) و هر که را بخواهد [و شایسته بیند]، هدایت کند(3)؛ مباد وجود تو به خاطر دریغ و اندوه بر آنان تباه گردد(4)؛ که خدا به آنچه می‌کنند داناست.435
فاطر (35)
8
به آیه 25 فصلت(41) و نیز به آیات 103-105 کهف(18) توجّه فرمایید.
به آیه 34 غافر(40) کذلک یضل اللّه من هو مسرف مرتابتوجّه فرمایید؛ در آیات 27 ابراهیم(14) و 74 غافر(40) هم به ترتیب تصریح شده که خدا ظالمان و انکارورزان را گمراه می‌کند.
به آیه 27 رعد(13) و یهدی الیه من اناب توجّه فرمایید؛ و برای توضیح بیشتر و کامل تر، به زیرنویس سوّم آیه 142 بقره(2) مراجعه فرمایید.
موضوع دردمندی پیامبرص نسبت به مشکلات مردم، در آیات 6 کهف(18) و 3 شعراء(26) نیز آمده است و در آیه 128 توبه(9) نیز توضیح کلی‌تر داده شده است.
وَ اللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثِيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِلى بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذلِكَ النُّشُورُ ﴿۹﴾
خداست که بادها را فرستاد، آنگاه [بادها] ابری را برانگیزند و ابرها را به سرزمین[های] خزان‌زده و خشک می‌رانیم و زمین را پس از خزان و خشکی‌اش، بدان حیات می‌بخشیم؛ تجدیدِ حیات [انسانها نیز] چنین است.435
فاطر (35)
9
مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ ﴿۱۰﴾
هر که خواهان عزّت است، عزّت به تمامی دست خداست(1)؛ گفتار شایسته، به سوی او اوج می‌گیرد و عمل شایسته آن [گفتار] را رفعت می‌بخشد(2)؛ و آنان که با دسیسه به تبهکاری می‌پردازند(3)، مجازاتی سخت [در انتظار] خواهند داشت؛ و [نهایتاً] دسیسه آنان تباه خواهد شد.435
فاطر (35)
10
به آیه 139 نساء(4) توجّه فرمایید؛ ضمناً مفهوم این بخش از آیه به بیان دیگر در آیات 81 و 82 مریم(19) آمده است.
به آیه 24 ابراهیم(14) توجّه فرمایید.
مصداق آن را در آیات 33 سبأ(34) و 22 و 23 نوح(71) ملاحظه فرمایید.
وَ اللَّهُ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ جَعَلَكُمْ أَزْواجاً وَ ما تَحْمِلُ مِنْ أُنْثى وَ لا تَضَعُ إِلاَّ بِعِلْمِهِ وَ ما يُعَمَّرُ مِنْ مُعَمَّرٍ وَ لا يُنْقَصُ مِنْ عُمُرِهِ إِلاَّ فِي كِتابٍ إِنَّ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ ﴿۱۱﴾
خدا شما را از خاک آفرید، سپس از نطفه، آنگاه شما را به صورت زوجها[ی مرد و زن] درآورد؛ و بارداری و وضع حمل هر ماده‌ای با آگاهی اوست؛ و عمر طولانی به هیچ سالخورده‌ای داده نشود و از عمرش کاسته نگردد، مگر اینکه در کتاب [علم خدا] ثبت شده، که این [کار] بر خدا آسان است.435
فاطر (35)
11
وَ ما يَسْتَوِي الْبَحْرانِ هذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ مِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْماً طَرِيًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَى الْفُلْكَ فِيهِ مَواخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ ﴿۱۲﴾
دو دریا که یکی شیرین و تشنگی‌زداست و آشامیدنش گوارا است و دیگری شور و تلخ، یکسان نیستند؛ و[لی] از هر یک ماهی تازه می‌خورید و زیوری برای آراستن خود از آن بیرون می‌آورید؛ و کشتیها را در آن می‌بینی که [سینه امواج را] می‌شکافند تا از افزون‌بخشی خدا [روزی] بجویید، و بسا که سپاس دارید.436
فاطر (35)
12
يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّى ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ ما يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ ﴿۱۳﴾
با تغییر تدریجی فصول،] شب را در روز می‌کشاند و روز را در شب، و خورشید و ماه را در خدمت [شما] گماشت(1) که هر یک تا سرآمد معینی روان است(2)؛ این است خدا، صاحب‌اختیار شما که فرمانروایی خاصّ اوست؛ و کسانی که به جای او [آنان را به راز و نیاز] می‌خوانید، کمترین(3) اختیاری [در برابر خدا] ندارند(4).436
فاطر (35)
13
برای توجیه افزوده، به آیات 33 ابراهیم(14) و 12 نحل(16) توجه فرمایید.
به آیات 1 و 2 تکویر(81) توجّه فرمایید.
قطمیر به معنی پوسته نازک روی هسته خرماست و به طوری که راغب گفته، مثلی است برای بیان چیز کم و بی‌ارزش. این کلمه همین یک بار در قرآن به کار رفته است.
اشاره به همان موضوع آیه 116 نساء(4) است..
إِنْ تَدْعُوهُمْ لا يَسْمَعُوا دُعاءَكُمْ وَ لَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجابُوا لَكُمْ وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَ لا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ ﴿۱۴﴾
اگر بخوانیدشان، نمی‌شنوند؛ و به فرض اینکه بشنوند، پاسخ شما را نمی‌دهند(1)؛ و روز رستاخیز بندگی شما را نسبت به خودشان انکار می‌کنند(2)؛ و هیچ کس همچون [خدای] آگاه، تو را [از حقیقت امور] باخبر نخواهد کرد.436
فاطر (35)
14
آیات 109 مائده(5) ، 29 یونس(10) ، 14 رعد(13) و 5 احقاف(46) را ملاحظه نمایید.
به بخش پایانی آیات 28 یونس(10) و 63 قصص(28) و نیز برای روشن‌تر شدن، به آیه 166 بقره(2) توجّه فرمایید.
يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَى اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ﴿۱۵﴾
ای مردم، شما همه نیازمند خدایید؛ و [تنها] خداست که بی‌نیاز و شایسته ستایش است(1).436
فاطر (35)
15
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 8 ابراهیم(14) آمده است.