فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ اسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ بِالْعَشِيِّ وَ الْإِبْكارِ ﴿۵۵﴾
پس شکیبا باش که بیگمان وعده(1) خدا راست است و برای گناهت [در بیتابی و شتاب برای رسیدن یاری خدا] آمرزش بخواه(2) و شبانگاه و بامداد صاحباختیارت را با ستایش تقدیس کن(3).473
غافر (40)
55
به آیه 51 غافر(همین سوره) توجّه فرمایید.
گناه پیامبران، موارد ترک اولی است؛ پیامبر اسلام به همین علت چند بار در قرآن مورد عتاب خدا قرار گرفت؛ به آیات 35 انعام(6) ، 43 و 113 توبه(9) ، 6 کهف(18) ، 37 احزاب(33) ، 1 تحریم(66) و 1 و 10 عبس(80) توجّه فرمایید؛ ضمناً زیرنویس اول آیه 2 فتح(48) را ملاحظه فرمایید.
در «تسبیح» صفاتِ نقص از خدای تعالی نفی میشود و در «حمد» صفات کمال برای او اثبات میگردد. ضمناًبه زیرنویس آیه 36 نور(24) مراجعه فرمایید.
إِنَّ الَّذِينَ يُجادِلُونَ فِي آياتِ اللَّهِ بِغَيْرِ سُلْطانٍ أَتاهُمْ إِنْ فِي صُدُورِهِمْ إِلاَّ كِبْرٌ ما هُمْ بِبالِغِيهِ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ ﴿۵۶﴾
کسانی که در مورد آیات خدا، بیآنکه دلیلی در اختیارشان باشد، به مجادله برمیخیزند، انگیزهای جز خودبزرگبینی ندارند که هرگز بدان نخواهند رسید؛ پس [از شرّ آنان] به خدا پناه بر، که اوست شنوا و بینا.473
غافر (40)
56
لَخَلْقُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ أَكْبَرُ مِنْ خَلْقِ النَّاسِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ ﴿۵۷﴾
بیتردید آفرینش آسمانها و زمین، عظیمتر از آفرینش انسانهاست، ولی بیشتر مردم نمیدانند(1).473
غافر (40)
57
مفهوم آیه به بیان مشروحتر در آیات 27-32 نازعات(79) آمده است.
وَ ما يَسْتَوِي الْأَعْمى وَ الْبَصِيرُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ لاَ الْمُسِيءُ قَلِيلاً ما تَتَذَكَّرُونَ ﴿۵۸﴾
هرگز نابینا و بینا برابر نیستند، و مؤمنانِ نیکرفتار با بدکاران یکسان نخواهند بود؛ و[لی] عدّه کمی [از شما] پند میپذیرید.473
غافر (40)
58
إِنَّ السَّاعَةَ لَآتِيَةٌ لا رَيْبَ فِيها وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يُؤْمِنُونَ ﴿۵۹﴾
رستاخیز بدون هیچ تردیدی آمدنی است(1)، ولی بیشتر مردم باور نمیدارند.474
غافر (40)
59
توضیح بیشتر را در آیه 15 طه(20) ملاحظه فرمایید.
وَ قالَ رَبُّكُمُ ادْعُونِي أَسْتَجِبْ لَكُمْ إِنَّ الَّذِينَ يَسْتَكْبِرُونَ عَنْ عِبادَتِي سَيَدْخُلُونَ جَهَنَّمَ داخِرِينَ ﴿۶۰﴾
صاحباختیارتان گفته است: مرا [با اخلاص] بخوانید تا اجابتتان کنم(1)؛ کسانی که از بندگی من گردنکشی میکنند، با خواری وارد دوزخ خواهند شد.474
غافر (40)
60
مفهوم این بخش از آیه به بیان کاملتر در آیه 186 بقره(2) آمده است.
اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَ النَّهارَ مُبْصِراً إِنَّ اللَّهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَى النَّاسِ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَشْكُرُونَ ﴿۶۱﴾
خداست که شب را برای شما پدید آورد تا در آن آرامش یابید و روز را روشنیبخش [قرار داد تا به تلاش پردازید(1)]؛ به راستی خدا نسبت به مردم افزونبخشی دارد، ولی بیشتر مردم سپاسگزار نیستند.474
غافر (40)
61
برای توجیه افزوده، به آیات 12 اسراء(17) و 73 قصص(28) توجّه فرمایید.
ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ خالِقُ كُلِّ شَيْءٍ لا إِلهَ إِلاَّ هُوَ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ ﴿۶۲﴾
این است(1) خدا، صاحباختیار شما که آفریننده هر موجودی است و معبودی جز او نیست؛ پس چگونه از [راه بندگی او] بازگردانده میشوید؟474
غافر (40)
62
در مورد کلمه «ذلکم» به زیرنویس آیه 95 انعام(6) مراجعه فرمایید. کلمه «ذلکم» در آیات 64 و 75 غافر(همین سوره) نیز از همین مقوله است.
كَذلِكَ يُؤْفَكُ الَّذِينَ كانُوا بِآياتِ اللَّهِ يَجْحَدُونَ ﴿۶۳﴾
کسانی که آیات خدا را دانسته انکار میکردند نیز همین گونه [از حق] بازگردانده میشوند.474
غافر (40)
63
اللَّهُ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ الْأَرْضَ قَراراً وَ السَّماءَ بِناءً وَ صَوَّرَكُمْ فَأَحْسَنَ صُوَرَكُمْ وَ رَزَقَكُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ ذلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ فَتَبارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعالَمِينَ ﴿۶۴﴾
خداست که زمین را قرارگاه و آسمان را سرپناه شما مقرّر داشت و شما را صورتگری کرد و نیکو صورتگری کرد و از نعمتهای پاکیزه به شما روزی داد؛ این است خدا، صاحباختیار شما؛ منشأ برکات است خدای صاحباختیار جهانیان.474
غافر (40)
64