يا قَوْمِ إِنَّما هذِهِ الْحَياةُ الدُّنْيا مَتاعٌ وَ إِنَّ الْآخِرَةَ هِيَ دارُ الْقَرارِ ﴿۳۹﴾
ای قوم من، این زندگی دنیا تمتّعی [زودگذر] است و آخرت قرارگاه پاینده است(1).471
غافر (40)
39
به آیات 7 روم(30) ، 24 فجر(89) و 1 و 2 تکاثر(102) توجّه فرمایید.
مَنْ عَمِلَ سَيِّئَةً فَلا يُجْزى إِلاَّ مِثْلَها وَ مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَكَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِكَ يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ يُرْزَقُونَ فِيها بِغَيْرِ حِسابٍ ﴿۴۰﴾
هر که بدی کند، به تناسب آن کیفر داده می‌شود، و آنان که به شایستگی عمل کنند، [اعمّ] از مرد و زن، و مؤمن [هم] باشند، به بهشت درمی‌آیند و از روزی بی‌دریغ برخوردار خواهند شد(1).471
غافر (40)
40
مفهوم آیه به بیان دیگر در آیه 97 نحل(16) آمده است.
وَ يا قَوْمِ ما لِي أَدْعُوكُمْ إِلَى النَّجاةِ وَ تَدْعُونَنِي إِلَى النَّارِ ﴿۴۱﴾
ای قوم من، چه شده که من شما را به راه نجات دعوت می‌کنم، و[لی] شما مرا به آتشِ [سرسپردگی به فرعون] فرا می‌خوانید؟472
غافر (40)
41
تَدْعُونَنِي لِأَكْفُرَ بِاللَّهِ وَ أُشْرِكَ بِهِ ما لَيْسَ لِي بِهِ عِلْمٌ وَ أَنَا أَدْعُوكُمْ إِلَى الْعَزِيزِ الْغَفَّارِ ﴿۴۲﴾
مرا دعوت می‌کنید که خدا را انکار کنم و چیزی را [در قدرت] با خدا شریک تلقّی کنم که اطلاعی از آن ندارم(1)؛ در حالی که من شما را به سوی [خدای] فرا دست و آمرزگار فرا می‌خوانم.472
غافر (40)
42
به آیه 48 نساء(4) توجّه فرمایید.
لا جَرَمَ أَنَّما تَدْعُونَنِي إِلَيْهِ لَيْسَ لَهُ دَعْوَةٌ فِي الدُّنْيا وَ لا فِي الْآخِرَةِ وَ أَنَّ مَرَدَّنا إِلَى اللَّهِ وَ أَنَّ الْمُسْرِفِينَ هُمْ أَصْحابُ النَّارِ ﴿۴۳﴾
ناگزیر آنچه مرا به آن دعوت می‌کنید، در دنیا و آخرت [توان اجابت] دعایی را ندارد(1) و بازگشت ما به پیشگاه خداست، و اسرافکاران دوزخی‌اند.472
غافر (40)
43
برای توجیه افزوده، به آیات 62 نمل(27) و 14 فاطر(35) توجّه فرمایید.
فَسَتَذْكُرُونَ ما أَقُولُ لَكُمْ وَ أُفَوِّضُ أَمْرِي إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصِيرٌ بِالْعِبادِ ﴿۴۴﴾
به زودی گفتار مرا به یاد خواهید آورد؛ و من کار خود را به خدا واگذار می‌کنم؛ زیرا خدا نسبت به [حال] بندگان بیناست.472
غافر (40)
44
فَوَقاهُ اللَّهُ سَيِّئاتِ ما مَكَرُوا وَ حاقَ بِآلِ فِرْعَوْنَ سُوءُ الْعَذابِ ﴿۴۵﴾
خدا او را از آسیب دسیسه آنان محفوظ داشت و مجازات سخت دامنگیر فرعونیان شد(1).472
غافر (40)
45
به آیه 123 انعام(6) توجّه فرمایید.
النَّارُ يُعْرَضُونَ عَلَيْها غُدُوًّا وَ عَشِيًّا وَ يَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ أَدْخِلُوا آلَ فِرْعَوْنَ أَشَدَّ الْعَذابِ ﴿۴۶﴾
روزی که رستاخیز برپا شود، [فرمان می‌رسد که:] فرعونیان را در سخت‌ترین مجازات وارد کنید؛ همان آتش، که بامداد و شبانگاه بر آن عرضه می‌شوند(1).472
غافر (40)
46
با ملاحظه ادامه متن تا آیه 52 این سوره و نیز مقایسه این آیه با آیات 20 و 34 احقاف(46) وَ یومَ یعرَضُ الَّذِینَ کفَرُوا عَلَی النَّارِ، 100 کهف(18) : عَرَضنا جَهَنَّمَ یومَئِذٍ لِلکافِرِینَ عَرضاً و 45 شوری(42) تَراهُم یعرَضُونَ عَلَیها خاشِعینَ مِنَ الذُّلِّ به روشنی معلوم می‌شود آتشی که صبح و شام] همواره [بر آن عرضه می‌شوند، همان آتش جهنّم در قیامت است؛ و جملات این آیه مثل بسیاری از آیات دیگر برای شیوایی در کلام جابجا شده است؛ برای توضیح بیشتر و مثالهای جابجایی کلام در قرآن، آیه 142 اعراف(7) و زیرنویس مربوطه را ملاحظه فرمایید. ضمناً مراد از تعبیر غُدُوًّا وَ عَشِیا (بامداد و شامگاه) در این آیه تداوم و پیوستگی زمانی است، مشابه آیات 62 مریم(18) ، 18 روم(30) ، 52 انعام(6) و 55 غافر(40).
وَ إِذْ يَتَحاجُّونَ فِي النَّارِ فَيَقُولُ الضُّعَفاءُ لِلَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُنَّا لَكُمْ تَبَعاً فَهَلْ أَنْتُمْ مُغْنُونَ عَنَّا نَصِيباً مِنَ النَّارِ ﴿۴۷﴾
آن دم که در آتش دوزخ محاجّه می‌کنند، ضعیفان [دنباله‌رو] به سروری‌خواهان گویند: ما پیرو شما بودیم، آیا ممکن است بخشی از مجازات آتش را از ما بازدارید؟472
غافر (40)
47
قالَ الَّذِينَ اسْتَكْبَرُوا إِنَّا كُلٌّ فِيها إِنَّ اللَّهَ قَدْ حَكَمَ بَيْنَ الْعِبادِ ﴿۴۸﴾
سروری‌خواهان پاسخ می‌دهند(1): همه ما در آتش خواهیم بود، خدا میان بندگانش داوری کرده است(2).472
غافر (40)
48
امور محقق الوقوع در زبان عرب با فعل ماضی بیان می‌شود، ولی در ترجمه ناگزیر باید به صورت مضارع ترجمه شود. فعل «قال» در آیه بعدی نیز از همین مقوله است.
مجادله اهل آتش که در دو آیه اخیر آمده، به بیان دیگر در آیات 166 و 167 بقره(2) ، 38 و 39 اعراف(7) ، 21 و 22 ابراهیم(14) و 31-33 سبأ(34) آمده است.