وَ لَمَنْ صَبَرَ وَ غَفَرَ إِنَّ ذلِكَ لَمِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ ﴿۴۳﴾
امّا هر که شکیبایی و گذشت کند، نشان قدرت اراده [او] است.487
شوری (42)
43
وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ وَلِيٍّ مِنْ بَعْدِهِ وَ تَرَى الظَّالِمِينَ لَمَّا رَأَوُا الْعَذابَ يَقُولُونَ هَلْ إِلى مَرَدٍّ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۴۴﴾
هر که را خدا گمراه کند(1)، بعد از خدا کارسازی نخواهد داشت؛ و ستمگران را میبینی آنگاه که مجازات را مشاهده کنند، میگویند: آیا راه بازگشتی هست(2)؟487
شوری (42)
44
به آیه 27 ابراهیم(14) و یضل اللّه الظالمین توجّه فرمایید.
به آیه 37 فاطر(35) توجّه فرمایید.
وَ تَراهُمْ يُعْرَضُونَ عَلَيْها خاشِعِينَ مِنَ الذُّلِّ يَنْظُرُونَ مِنْ طَرْفٍ خَفِيٍّ وَ قالَ الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّ الْخاسِرِينَ الَّذِينَ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَ أَهْلِيهِمْ يَوْمَ الْقِيامَةِ أَلا إِنَّ الظَّالِمِينَ فِي عَذابٍ مُقِيمٍ ﴿۴۵﴾
ستمگران را مشاهده خواهی کرد که بر آتش عرضه میشوند، در حالی که از [شدّت] ذلّت فروتن شدهاند، زیرچشمی مینگرند؛ و [در آن حال] مؤمنان میگویند: زیانکاران [واقعی] کسانی هستند که [به طمع دنیا] خود و خانوادهشان(1) را در رستاخیز به زیان انداختند؛ آگاه باشید که ستمگران گرفتار مجازاتی پاینده خواهند شد.488
شوری (42)
45
کلمه «اهلیهم» در اصل «اهلینهم» بوده که «نون» آن در حالت مضاف بودن، حذف شده است. اهلون و اهلین جمع اهل میباشد.
وَ ما كانَ لَهُمْ مِنْ أَوْلِياءَ يَنْصُرُونَهُمْ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَما لَهُ مِنْ سَبِيلٍ ﴿۴۶﴾
و در برابر خدا کارسازی نخواهند داشت که یاریشان کند؛ و هر که را خدا گمراه کند(1)، راهی [برای نجات] نخواهد داشت.488
شوری (42)
46
به زیرنویس اوّل آیه 44 شوری(همین سوره) توجّه فرمایید.
اسْتَجِيبُوا لِرَبِّكُمْ مِنْ قَبْلِ أَنْ يَأْتِيَ يَوْمٌ لا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ ما لَكُمْ مِنْ مَلْجَإٍ يَوْمَئِذٍ وَ ما لَكُمْ مِنْ نَكِيرٍ ﴿۴۷﴾
قبل از آنکه روزی فرا رسد که بازگشتی از جانب خدا ندارد، دعوت صاحباختیار خویش را پذیرا شوید؛ در آن روز، نه پناهگاهی خواهید داشت، نه [یارای] انکار.488
شوری (42)
47
فَإِنْ أَعْرَضُوا فَما أَرْسَلْناكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظاً إِنْ عَلَيْكَ إِلاَّ الْبَلاغُ وَ إِنَّا إِذا أَذَقْنَا الْإِنْسانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِها وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَإِنَّ الْإِنْسانَ كَفُورٌ ﴿۴۸﴾
اگر روی گردانند، [توفیق را از خودشان سلب کردهاند] ما تو را نگاهبان آنان نفرستادیم؛ وظیفهای جز پیامرسانی نداری؛ و چون رحمتی از جانب خود به انسان بچشانیم، بدان سرمست میشود؛ و اگر به سزای رفتار گذشته خود دچار مصیبتی شوند، [به جای بیداری ناسپاس میشوند] که انسان بسی ناسپاس است.488
شوری (42)
48
لِلَّهِ مُلْكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ يَخْلُقُ ما يَشاءُ يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ إِناثاً وَ يَهَبُ لِمَنْ يَشاءُ الذُّكُورَ ﴿۴۹﴾
فرمانروایی آسمانها و زمین خاصّ خداست؛ هر چه بخواهد، میآفریند؛ به هر که خواهد، [فرزندِ] دختر(1) میبخشد و به هر که خواهد، [فرزندِ] پسر(2).488
شوری (42)
49
اناث: جمع اُنثی: دختر.
ذکور: جمع ذَکر: پسر.
أَوْ يُزَوِّجُهُمْ ذُكْراناً وَ إِناثاً وَ يَجْعَلُ مَنْ يَشاءُ عَقِيماً إِنَّهُ عَلِيمٌ قَدِيرٌ ﴿۵۰﴾
یا آن فرزندان را پسر و دخترِ توأمان میگرداند؛ و هر که را بخواهد، نازا میگرداند، که او دانا و تواناست.488
شوری (42)
50
وَ ما كانَ لِبَشَرٍ أَنْ يُكَلِّمَهُ اللَّهُ إِلاَّ وَحْياً أَوْ مِنْ وَراءِ حِجابٍ أَوْ يُرْسِلَ رَسُولاً فَيُوحِيَ بِإِذْنِهِ ما يَشاءُ إِنَّهُ عَلِيٌّ حَكِيمٌ ﴿۵۱﴾
درخور هیچ بشری نبود که خدا با او سخن گوید، مگر به وحی [مستقیم به قلب(1)] یا از ورای حجابی(2) یا فرشتهای بفرستد(3) که به فرمان او هر چه بخواهد، وحی کند؛ که او والا و فرزانه است.488
شوری (42)
51
برای مثال در مورد نوح، به آیه 27 مؤمنون(23) و در مورد مادر موسی، به آیه 7 قصص(28) توجّه فرمایید.
برای مثال در مورد موسی، به آیات 30 قصص(28) و 11 و 12 طه(20) توجّه فرمایید.
برای مثال در مورد پیامبر اسلام، به آیه 97 بقره(2) توجّه فرمایید.
وَ كَذلِكَ أَوْحَيْنا إِلَيْكَ رُوحاً مِنْ أَمْرِنا ما كُنْتَ تَدْرِي مَا الْكِتابُ وَ لاَ الْإِيمانُ وَ لكِنْ جَعَلْناهُ نُوراً نَهْدِي بِهِ مَنْ نَشاءُ مِنْ عِبادِنا وَ إِنَّكَ لَتَهْدِي إِلى صِراطٍ مُسْتَقِيمٍ ﴿۵۲﴾
و بدین گونه قرآن(1) را به فرمان خویش بر تو وحی کردیم؛ [قبل از آن] تو آگاهی نداشتی که کتاب و ایمان چیست(2)، ولی ما آن را نوری ساختیم که هر یک از بندگان خویش را که بخواهیم، بدان هدایت کنیم(3)؛ و مسلّماً تو به راهی راست(4) هدایت میکنی،489
شوری (42)
52
منظور از روح در اینجا قرآن است؛ آیه 15 غافر(40) مؤید این نظر است.
به آیه 49 هود(11) توجّه فرمایید.
به آیه 16 مائده(5) توجّه فرمایید؛ و برای توضیح بیشتر و کامل تر، به زیرنویس سوّم آیه 142 بقره(2) مراجعه فرمایید.
توضیح بیشتر این راه را در نیمه دوّم آیه 101 آلعمران(3) و آیات 61 یس(36) و 64 زخرف(43) و نیز در زیرنویس آیه 153 انعام(6) ملاحظه فرمایید.