ضَرَبَ لَكُمْ مَثَلاً مِنْ أَنْفُسِكُمْ هَلْ لَكُمْ مِنْ ما مَلَكَتْ أَيْمانُكُمْ مِنْ شُرَكاءَ فِي ما رَزَقْناكُمْ فَأَنْتُمْ فِيهِ سَواءٌ تَخافُونَهُمْ كَخِيفَتِكُمْ أَنْفُسَكُمْ كَذلِكَ نُفَصِّلُ الْآياتِ لِقَوْمٍ يَعْقِلُونَ ﴿۲۸﴾
برای شما از خودتان مَثَلی می‌آورد: آیا از اسیران جنگی که در اختیار شماست، شریکانی با حقوق برابر در مورد آنچه به شما روزی داده‌ایم دارید؟ و در مورد آنان همان‌گونه [از جهت تجاوز در اموال مشترک] ترس دارید که از یکدیگر دارید؟ آیات را برای عاقلان این گونه به وضوح بیان می‌کنیم.407
روم (30)
28
بَلِ اتَّبَعَ الَّذِينَ ظَلَمُوا أَهْواءَهُمْ بِغَيْرِ عِلْمٍ فَمَنْ يَهْدِي مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَ ما لَهُمْ مِنْ ناصِرِينَ ﴿۲۹﴾
[نه،] بلکه ستمگران ناآگاهانه پیرو هوسهای خویش شده‌اند؛ آن را که خدا گمراهش کرده(1)، چه کسی قادر است هدایتش کند؟ آنان یاوری نخواهند داشت.407
روم (30)
29
به آیه 27 ابراهیم(14) و یضل اللّه الظالمین توجّه فرمایید.
فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللَّهِ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ وَ لكِنَّ أَكْثَرَ النَّاسِ لا يَعْلَمُونَ ﴿۳۰﴾
حق گرایانه متوجّه دین باش؛ سرشت خدا را [ملتزم باش] که مردم را بر آن اساس آفرید(1)؛ آفرینش الهی دستخوش دگرگونی نخواهد شد؛ این است دین بپادارنده، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند؛407
روم (30)
30
برای درک مفهوم این آیه به آیات 2 و 3 اعلی(87) و 7-10 شمس(91) و 20 عبس(80) توجّه فرمایید.
مُنِيبِينَ إِلَيْهِ وَ اتَّقُوهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ لا تَكُونُوا مِنَ الْمُشْرِكِينَ ﴿۳۱﴾
در حالی که به سوی او روی آورده باشید [عبادت کنید] و در برابر او پروا کنید و نماز برپا دارید و در جرگه شرک‌‌‌ورزان مباشید،407
روم (30)
31
مِنَ الَّذِينَ فَرَّقُوا دِينَهُمْ وَ كانُوا شِيَعاً كُلُّ حِزْبٍ بِما لَدَيْهِمْ فَرِحُونَ ﴿۳۲﴾
همان کسانی که دین خویش را فرقه فرقه کردند و به گروههایی(1) تقسیم شدند؛ [و] هر گروهی به آنچه خود دارد دلخوش است.407
روم (30)
32
شِیع: جمع شیعه: گروه.
وَ إِذا مَسَّ النَّاسَ ضُرٌّ دَعَوْا رَبَّهُمْ مُنِيبِينَ إِلَيْهِ ثُمَّ إِذا أَذاقَهُمْ مِنْهُ رَحْمَةً إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ بِرَبِّهِمْ يُشْرِكُونَ ﴿۳۳﴾
هر گاه انسانها دچار گزندی شوند، صاحب‌اختیارشان را [به نیایش] می‌خوانند، در حالی که به سوی او باز می‌آیند؛ امّا همین که رحمتی از جانب خویش به آنان بچشاند، در این حال گروهی از آنان [با فراموش کردن خدا و توجّه به غیر خدا] به صاحب‌اختیار خویش شرک می‌ورزند(1)،408
روم (30)
33
اینکه انسان در هنگام سختی و مصیبت به خدا پناه می‌برد، امّا با رفع بلا، علت آن را به تدبیر خود یا دیگران نسبت می‌دهد، بسیار مورد تذکر قرآن واقع شده است، از جمله در آیات 40-41 و 63 -64 انعام(6) ، 9-11 هود(11) ، 53 -54 نحل(16) ، 65 عنکبوت(29) و 8 زمر(39).
لِيَكْفُرُوا بِما آتَيْناهُمْ فَتَمَتَّعُوا فَسَوْفَ تَعْلَمُونَ ﴿۳۴﴾
سرانجام نعمتی را که به آنان داده‌ایم، ناسپاسی کنند؛ [چند صباحی] کامروا باشید؛ به زودی خواهید دانست(1).408
روم (30)
34
با آیه 30 ابراهیم(14) مقایسه فرمایید: وَ جَعَلُوا للّه أندادا لِیضِلُّوا عَن سَبیلِهِ قُل تَمَتَّعُوا فَإِنَّ مَصِیرَکم اِلَی النَّار. ضمناً حرف لام بر سر «لیکفروا»، لام عاقبت است، نه لام تعلیل؛ مورد مشابه در آیات 55 نحل(16) و 66 عنکبوت(29) آمده است.
أَمْ أَنْزَلْنا عَلَيْهِمْ سُلْطاناً فَهُوَ يَتَكَلَّمُ بِما كانُوا بِهِ يُشْرِكُونَ ﴿۳۵﴾
مگر دلیلی در اختیارشان گذاشته‌ایم که برای [توجیه] شرکشان گویا باشد؟408
روم (30)
35
وَ إِذا أَذَقْنَا النَّاسَ رَحْمَةً فَرِحُوا بِها وَ إِنْ تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِما قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ إِذا هُمْ يَقْنَطُونَ ﴿۳۶﴾
و چون رحمتی به مردم بچشانیم، بدان سرمست شوند؛ و اگر به سزای رفتار گذشته خود دچار مصیبتی شوند، [به جای توبه،] به ناگاه [از رحمت خدا] نومید می‌شوند(1).408
روم (30)
36
مفهوم این آیه به بیان دیگر در آیات 12 یونس(10) ، 10 هود(11) و 83 اسراء(17) آمده است.
أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ يَبْسُطُ الرِّزْقَ لِمَنْ يَشاءُ وَ يَقْدِرُ إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ ﴿۳۷﴾
مگر ندیده‌اند که خدا روزی را برای هر که بخواهد، فراخی بخشد یا محدود گرداند؟ در این [پدیده] برای باورداران نشانه‌هایی است [از توان و تدبیر خدا].408
روم (30)
37